Γεμάτο συναίσθημα και θυελλώδεις ανατροπές, η διήγηση του νέου βιβλίου του Βασίλη Σπηλιωτόπουλου παρακολουθεί τις ιστορικές εξελίξεις προς τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την έκρηξη της Ρωσικής Επανάστασης, μια εποχή που είναι αντικείμενο μελέτης και πολυετούς έρευνας για τον ίδιο. Το μυθιστόρημα είναι αφιερωμένο σε όλους τους καρκινοπαθείς και όσους έχουν δώσει μάχη ή μάχονται ακόμη για τη ζωή. Ο ίδιος ο συγγραφέας έχει προσβληθεί τρεις φορές με πρωτογενείς καρκίνους ενώ διαθέτει το κύριο μέρος των εσόδων του από τις πωλήσεις του βιβλίου υπέρ του “ΕΛΠΙΔΑ” Συλλόγου Φίλων παιδιών με Καρκίνο. 

Αλήθεια είναι πως πάντα, από μικρό παιδί, τον απασχολούσαν ζητήματα ιστορίας και φιλοσοφίας, όπως επίσης είχε κάποια έφεση προς τον γραπτό λόγο. Στο σχολείο ο καθηγητής του, ο εξαίρετος Γεωργουσόπουλος μιλούσε με καλά λόγια για τον τρόπο γραφής του. Παρ’ όλα αυτά ακολούθησε νομικές σπουδές, χωρίς αυτές να ανταποκρίνονται στις προσωπικές του αναζητήσεις και προσδοκίες, παρακολούθησε μαθήματα κοινωνιολογίας στη Γερμανία, ενώ συμμετείχε σε εξ’ αποστάσεως σεμινάρια φιλοσοφίας στην Αγγλία.

«Αναστοχαζόμενος θα μπορούσα χωρίς καμιά δυσκολία να πω ότι αυτή υπήρξε μια επιλογή καθοριστική, η οποία υπό μια έννοια “παροχέτευσε” τη διαδρομή μου – όσο μπορεί κάποιος να μιλήσει κατά τέτοιο τρόπο για την πορεία του. Τελικώς δεν ασχολήθηκα με την νομική επιστήμη. Δραστηριοποιήθηκα στον ιδιωτικό τομέα, από ένα σημείο και έπειτα ως επιχειρηματίας, πάντα όμως έχοντας το εσώτερο βλέμμα προσηλωμένο σε αυτά που στην ουσία με ενδιέφεραν, την ιστορία και τη φιλοσοφία, την προσέγγιση απαντήσεων σε κάποια βαθύτερα ερωτήματα – κυρίως στην αυθεντικότητα της ύπαρξης», λέει ο ίδιος.

Κάποιος πολύ καλός του φίλος τον έφερε σε επαφή με τον Γιάννη Πρετεντέρη και το «ΒΗΜΑ της Κυριακής», όπου το 2004, άρχισε να αρθρογραφεί στις «Νέες Εποχές» με κείμενα ιστορικού ενδιαφέροντος. Η αρθρογραφία εξακολούθησε στο Protagon.gr του Σταύρου Θοδωράκη, στην Lifo υπό τον εξαιρετικό Άρη Δημοκίδη και σε άλλα μέσα του διαδικτύου.

Με το δικό σας νομικό και κοινωνιολογικό background είναι λογικό να σας ενδιαφέρει η ιστορική και πολιτική εξέλιξη του κόσμου ανά τους αιώνες. Πώς ξεκίνησε η ιδέα αυτού του βιβλίου, πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την εποχή της Ρωσικής Επανάστασης και τι είναι αυτό που σας έλκει στο συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο;

Την ιδέα για τη συγγραφή ενός βιβλίου σχετικού με την ιστορία της Ρωσίας και ιδιαίτερα του επαναστατικού της κινήματος την είχα από ετών και την επεξεργαζόμουν. Με απασχολούσε ιδιαίτερα η μακρόχρονη βασανιστική πορεία της Ρωσικής αυτοκρατορίας προς την επανάσταση, ταυτόχρονα της Ευρώπης προς τη σύγκρουση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Να διευκρινίσω πως για μένα η Ρωσία είναι αναπόσπαστο μέρος της Ευρωπαϊκής κληρονομιάς, η ξεκάθαρη σύσταση του ευρασιατικού χώρου, έτσι που συνδυάζονται μοναδικά οι κεραυνοί του σκανδιναυού Βόταν, οι ψαλμοί του ορθόδοξου Βυζαντίου, οι θυσίες της παγανιστικής προϊστορίας μας, αλλά και ο ανιμισμός της Μογγολίας. Από την άλλη μεριά συνταρακτική η συνειδητοποίηση ότι ο 20ος αιώνας δεν ανέτειλε ούτε μια μέρα νωρίτερα πριν από τις 28 Ιουλίου 1914 με την έκρηξη της παγκόσμιας σύρραξης, αλλά επίσης προδιαγράφηκε και καθορίστηκε από την Ρωσική Επανάσταση, όπως αυτή εξελίχθηκε με όλες τις εσωτερικές της συγκρούσεις και αντιφάσεις.

Δεν πρέπει να αγνοούμε το συνταρακτικό αποτύπωμα της Ρωσικής ιστορίας, της τόσο μεγαλειώδους, όσο και τραγικής, όταν τουλάχιστον από τα μέσα του 19ου αιώνα ως και την κορύφωση της θεμελιώδους ανατροπής του τσαρικού καθεστώτος πραγμάτωσε δραματικά την καταγραφή της φθαρτότητας κάθε υπαρκτού, οπωσδήποτε πάντως των ανθρώπινων.

Με συνεπήρε και εξακολουθεί έτσι η πορεία της Ρωσικής, αλλά και Ευρωπαϊκής ιστορίας εκείνης την περιόδου, η διολίσθηση του πολιτικο-κοινωνικού πλαισίου από την αλήθεια στην ανεπάρκεια, στην διάψευση, εντέλει την οριστική εξώθηση στα «ιερά» τεφτέρια του παρελθόντος. Κατ’ αυτό τον τρόπο η περιβόητη «Eποχή των Aυτοκρατοριών» του Hobsbawm απώλεσε όποια λογική νομιμοποίηση και σωριάστηκε βαρύγδουπα, τελικά ξέπνοη στο αχανές του ανεπίστρεπτου.

Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να παραβλέψουμε τη νωθρότητα και την αδράνεια των ελίτ, οι οποίες βολεμένες στα κεκτημένα των προνομίων τους, θαμπωμένες όπως και τόσες άλλες πριν από αυτές, κατέληξαν αποστραγγισμένες, θλιβερά καταδικασμένες στην άβυσσο της ίδιας τους της αλαζονείας στην Ρωσία, με ανεξίτηλο το βάρος της ενοχής έναντι των κοινωνιών στην υπόλοιπη Ευρώπη. Χωρίς άλλο τις βάρυνε η τεράστια ευθύνη μιας άνευ προηγουμένου αιματοχυσίας με θύματα τη νεολαία της Ευρώπης.

Αυτά λοιπόν προσπαθώ να αποτυπώσω σε αυτό το βιβλίο: Πώς η εγγενής μας οίηση τείνει να αποκρύβει το γεγονός της φθαρτότητας, έτσι που με ευκολία παραδινόμαστε στα ανελέητα τερτίπια της ειμαρμένης. Δεν ξέρω αν τα κατάφερα. Σας διαβεβαιώ όμως πως η προσπάθεια υπήρξε έντιμη.

Στον νέο σας ρόλο σαν συγγραφέας και μυθοπλάστης, πώς διαχειριστήκατε το ιστορικό σκηνικό σε σχέση με μια τόσο ενδιαφέρουσα πλοκή γεμάτη ανατροπές και εκπλήξεις; Υπήρχε μια αρχική ιδέα που εξελίχθηκε στην πορεία ή γνωρίζατε εξαρχής πως θα αποτυπωθεί η ιστορία του βιβλίου;

Δεν αμφισβητώ σε καμιά περίπτωση τον πυρήνα μιας αρχικής ιδέας, η οποία πρωταγωνίστησε στη δημιουργική εξέλιξη του βιβλίου. Όπως όμως τα πάντα στη ζωή, η μακρόχρονη διαδικασία της έρευνας, της επεξεργασίας και της συγγραφής καθορίστηκε από τις ζυμώσεις της προσωπικής μου πορείας. Ιδιαίτερο ρόλο έπαιξαν όπως είναι φυσικό οι προσβολές μου από τρεις ανεξάρτητους, πρωτογενείς καρκίνους και οι εγχειρήσεις και θεραπείες στις οποίες υποβλήθηκα. Όπως ανέφερα και παραπάνω, από παιδί αναζητούσα την αυθεντικότητα της ύπαρξης. Ίσως λοιπόν, αυτή η άγνωστη δύναμη που άλλοι ονομάζουν Θεό, άλλοι ειμαρμένη ή με όποιον άλλο τρόπο τέλος πάντων επιθυμούν να εκφράσουν την αποσπασματικότητα της ανθρώπινης αντίληψης, μου πρόσφερε αυτές τις δυσχέρειες, μήπως και εντέλει προσεγγίσω, έστω επιφανειακά τις παρυφές του γνήσιου.

Αυτό το βιβλίο δε δίνει απαντήσεις – τουλάχιστον αυτό προσπάθησα, ελπίζω όμως να δημιουργεί ερωτήματα, να προσφέρει αφετηρίες αναζητήσεων. Προσωπικά αυτή η συγγραφή υπήρξε διεργασία και καταφύγιο στις δύσκολες ώρες της μάχης μου με τον καρκίνο και το αναπότρεπτο, το οποίο - έστω για λίγο - αναβλήθηκε. Απλά, αυτό το βιβλίο υπήρξε η πνοή ενός καρκινοπαθούς για τη λαχτάρα της ζωής.

Είναι τα ευγενικά ανθρώπινα συναισθήματα και οι δεσμοί ισχυροί σε τέτοιο βαθμό που να υπερβαίνουν των κοινωνικών δυσχερειών; Μπορεί η κατάρρευση να γεννήσει την ελπίδα;

Θεωρώ πως μέγιστο ζητούμενο κάθε ανθρώπινης πορείας οφείλει να είναι η σύγκλιση με την εντιμότητα. Με αυτό εννοώ την αλήθεια, την αυθεντικότητα της ύπαρξης. Μιλώ για τον αγώνα αναγνώρισης και καταπολέμησης των συμπλεγμάτων και αδυναμιών, των παθών και των αντιφάσεων που καταδυναστεύουν το «Εγώ» μην επιτρέποντας του να βολιδοσκοπήσει τον πυρήνα του αληθούς, το οποίο για μένα αποτελεί το κατώφλι του Παραδείσου. Μόνο η εντιμότητα, η απροσποίητη ευγένεια, τελικά η συναρμονία μας με τον κόσμο μπορεί να επιτρέψει την υπέρβαση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ανθρώπινη κοινωνία σε κάθε εποχή.

Αν μάλιστα θέλει κάποιος να συνοψίσει την ιστορική μας συγκυρία μπορεί εύκολα, χωρίς καμιά υπερβολή να αναγνωρίσει το πλήρωμα του χρόνου μιας νέας αντιπαράθεσης με το ψευδεπίγραφο, το οποίο σήμερα έχει επανέλθει ως κανόνας της ζωής μας. Τολμώ λοιπόν να προδιαγράψω ένα τεράστιο κενό, το οποίο δεσπόζει μπροστά μαςˑ- στεκόμαστε ενώπιον της ραγδαίας διάψευσης μιας παραπαίουσας πραγματικότητας. Όσο καθυστερούμε – κυρίως οι ελίτ - να αφομοιώσουμε τις μεταλλάξεις, τόσο περισσότερο το νέο θα προκύψει τραγικά και επώδυνα. Αυτό που επικρατεί σήμερα, όπως τα χρόνια πριν το 1914 και κατά την ανατροπή της Ρωσικής Επανάστασης, είναι ο κατακερματισμός, πνευματικός και πραγματικός, ο θανατηφόρος κορεσμός, η εκφύλιση του τρόπου σκέψης και δράσης, των θεμελιωδών αρχών όπως αυτές διαμορφώθηκαν στον κόσμο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Βρισκόμαστε λοιπόν στο κατώφλι του νέου αιώνα...

Ποιο είναι το δικό σας αγαπημένο κομμάτι του βιβλίου σας και γιατί;

Δε νομίζω ότι θα μπορούσα να ξεχωρίσω κάποιο κομμάτι από το βιβλίο. Είναι μια αφήγηση πολυεπίπεδη, ωστόσο συνεκτική, η οποία στην εξέλιξη της φιλοδοξεί να προβοκάρει την αποχαύνωση του σύγχρονου αστικού, μηχανιστικού τρόπου βίωσης. Δεν ξέρω αν είναι επιτυχές το σάλπισμα, μα όπως είπα παραπάνω προσπάθησα με ειλικρίνεια. Αν όμως επιμένετε, θα μπορούσα να ξεχωρίσω το σημείο με την δίκη της Βέρα Ζασούλιτς, η οποία υπήρξε ξεκάθαρο παιάνισμα της ανατροπής για το τσαρικό καθεστώς. Επίσης έχω μια ιδιαίτερη αδυναμία για τις περιγραφές της Ανατολικής Πρωσίας και της ιστορίας της.

Τι θεωρείτε στη σύγχρονη εποχή, που είναι με διαφορετικό τρόπο ταραγμένη, ότι περιέχει ελπίδα;

Η ελπίδα οφείλει να είναι διαρκής σύντροφος και παραστάτης του ανθρώπου. Το ίδιο και η ουτοπία, την οποία ποτέ δεν πρέπει να αποκλείουμε από το εφικτό - αν θέλουμε να έχουμε κάποια – έστω αμυδρή – πιθανότητα να δρασκελίσουμε ξανά το κατώφλι του Παραδείσου, όπως τον νόησα παραπάνω.

Αν θέλετε να σας πω από που έλκω ελπίδα θα σας απαντήσω από τους γιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό που γνώρισα κατά τις μακροχρόνιες θεραπείες μου. Αυτοί οι άνθρωποι κατά το μεγαλύτερο τους μέρος υπερέβαιναν την καθημερινότητα τους, ωθούσαν στο περιθώριο τις αγκυλώσεις του σύγχρονου βίου και παραστέκονταν στους ασθενείς σε σημείο που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν άγιοι, ημίθεοι, γκουρού και ότι άλλο βολεύει τα πιστεύω του καθενός.

Αυτοί οι άνθρωποι είναι που σμιλεύουν καθημερινά την ανθρωπιά, την ακραιφνή εντιμότητα χαρίζοντας παρηγοριά σε τόσους ανθρώπους που παραπαίουν στο όριο της ύπαρξης. Δε θα ξεχάσω ποτέ μου μια από τις ημέρες τις πιο δύσκολες, τον πρώτο καιρό ύστερα από κάποιο 15ωρο χειρουργείο, ενώ ακροβατούσα μεταξύ βασάνων και δυσβάσταχτου αδιεξόδου μπήκε στο θάλαμο και με πλησίασε μια άγνωστη γιατρός. Προφανώς είδε την τραγική μου κατάσταση, οπότε έπιασε το χέρι μου και είπε: «Δεν ξέρεις πόσο τυχερός είσαι». Το άγγιγμα, τα λόγια της ήταν για μένα η δροσερή πνοή του υπερβατικού, έτσι που μια λυτρωτική ηρεμία με πλημμύρισε.

Αυτό λοιπόν μου δίνει ελπίδα – οι άνθρωποι οι καθημερινοί, οι οποίοι ποδοπατούν τη μηχανιστική βίωση και δίνουν στη ζωή και την ύπαρξη ουσία.

Αλλιώτικα; Ελπίζω στους καλλιεργημένους συνοδοιπόρους μας. Να διευκρινίσω όμως: Καλλιεργημένος, μορφωμένος δεν είναι ο απόφοιτος της κάθε σχολής, ο κάτοχος του όποιου τίτλου. Αυτοί είναι απλά καταρτισμένοι, ικανοί απλά να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του συστήματος.

Μια από τις πολλές παρανοήσεις του σήμερα είναι ακριβώς η ταύτιση των πτυχιούχων με τη μόρφωση.

Καλλιεργημένοι είναι οι άνθρωποι που επιδιώκουν το αληθές, αποζητούν να αντιστρέψουν την πορεία του προπατορικού αμαρτήματος, να επανέλθουν στο αυθεντικό. Είναι εκείνοι οι αγωγιάτες της καθημερινότητας που οργώνουν την ψυχή τους για να βλαστήσει ο σπόρος του γνήσιου.

Από αυτούς και τη φιλοσοφία έλκω ελπίδα για το μέλλον και από εκεί είμαι βέβαιος ότι θα ανατείλουν οι αχτίδες της. Ίσως με κάποια δόση υπερβολής χρειαζόμαστε και πάλι έναν Λούθηρο και μια μεταρρύθμιση προτού μας παρασύρει η πλημμυρίδα του επερχόμενου.

Θα ακολουθήσουν και άλλα βιβλία και αν ναι με τι θα σχετίζονται;

Αυτόν τον καιρό επεξεργάζομαι τη συνέχεια του «Λαθρεπιβάτη», η οποία αφορά τα χρόνια του μεσοπολέμου στην Γερμανία και την Ευρώπη, με ιστορικά γεγονότα που εν πολλοίς είναι άγνωστα. Πρόκειται για την ουσιαστική ολοκλήρωση της πορείας του.

Μιλήστε μας για την προσφορά σας και την αφιέρωσή των εσόδων του βιβλίου σας στην Ελπίδα.

Όπως προείπα, οι προσωπικές μου μάχες με τον καρκίνο υπήρξαν καθοριστικές στιγμές για τη ζωή και την ιδιοσυγκρασία μου. Την πρώτη φορά που ασθένησα ο γιατρός μου έδωσε ένα κείμενο το οποίο ανέφερε ότι ο καρκινοπαθής είναι ένα ιδιαίτερο είδος ανθρώπου. Πράγματι.

Το βιβλίο το έχω αφιερώσει σε όλους όσους έχουν δώσει ή μάχονται ακόμη τον αγώνα της ζωής. Είναι συνταρακτικές και πολλές φορές τραυματικές αυτές οι ώρες, έτσι που σημαδεύουν ανεξίτηλα την ύπαρξη. Εγώ είχα την τύχη ή την ευλογία του Θεού να καταφέρω, έστω με δυσκολίες, αλλά και ανυποχώρητα σημάδια να ξεπεράσω τις προκλήσεις αυτές. Όμως δεν ξεχνώ ούτε τις πικρές στιγμές και ώρες ούτε πολύ περισσότερο όλους όσους υπομένουν παρόμοιες καταστάσεις και φυσικά τους συμπαραστάτες γιατρούς και νοσηλευτές.

Η συγγραφή αυτή υπήρξε μάλλον ότι πιο σημαντικό έχω κάνει στη ζωή μου και θέλησα από αυτή να συμμετάσχω προσφέροντας με τον τρόπο μου στην υποστήριξη των καρκινοπαθών και ενός συλλόγου που υποδεικνύει ανθρωπιά. Ο σύλλογος “ΕΛΠΙΔΑ” υπήρξε για μένα ο λογικός αποδέκτης της έστω μικρής μου προσφοράς, γιατί ακριβώς είναι μια κιβωτός στήριξης και προστασίας για τα παιδιά με καρκίνο, τα οποία τόσο σκέφτομαι και τόσο έχω στην καρδιά μου.

Τελειώνοντας θα ήθελα να στείλω ένα μήνυμα:

Ας αφήνουμε πίσω τον εγωϊσμό και την αλαζονεία που επιβάλλει ο ολοκληρωτισμός της αποχαύνωσης του σύγχρονου τρόπου ζωής και ας ζήσουμε συνεπείς ως προς τις αρχές που δήθεν ευαγγελιζόμαστε, μα διαρκώς καταπατούμε.

Μήτε δογματισμός μήτε παράδοση στην ευτελή ευδαιμονία του τίποτε.

Ο νέος αιώνας, ο 21ος, τώρα δα ξεπροβάλλει και όπως πάντα θα είναι αυστηρός...

Don' Miss: 

Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την Τρίτη 8 Απριλίου στις 19:30 στο Μουσείο Μπενάκη, Κουμπάρη 1, Κολωνάκι. Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Παύλος Γερουλάνος, ο ιστορικός και υπεύθυνος των ιστορικών αρχείων του Μουσείου Μπενάκη Τάσος Σακελλαρόπουλος, ο ζωγράφος και καθηγητής σχεδίου στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ Δημήτρης Σεβαστάκης. Την εκδήλωση θα συντονίσει η δημοσιογράφος Ξένια Κουναλάκη.