Το πιο ατμοσφαιρικό νησί των Δωδεκανήσων, η Πάτμος, αποτελεί ένα καλοκαιρινό καταφύγιο για το τζετ σετ αλλά κυρίως έναν τόπο προσκυνήματος για όλο τον χρόνο. Το μεσαιωνικό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη που δεσπόζει στη βυζαντινή της ακρόπολη, σκορπά προσευχές ιερές σε ολόκληρο το νησί. Η οικία Pagostas, κρυμμένη στο κουβάρι της Χώρας με τα ασβεστωμένα σοκάκια, πήρε το όνομά της από τον αρχικό της ιδιοκτήτη, τον Παρθένιο Παγώστα, ο οποίος ήταν ο αρχιτέκτονας και ο ηγούμενος. Χτισμένο το 1597, το σπίτι εξακολουθεί να ανήκει στο μοναστήρι.

Μόλις πέρυσι, η Μαρία Λαιμού και ο Γρηγόρης Καμπούρογλου, για χρόνια κάτοικοι της Πάτμου τα καλοκαίρια, πήραν μια 10ετή μίσθωση του ακινήτου και το μετέτρεψαν σ’ ένα πολύ προσωπικό έργο φιλοξενίας. Ούτε ξενοδοχείο ούτε bed & breakfast, το Pagostas είναι ένα ιδιωτικό καταφύγιο για έναν μικρό αριθμό επισκεπτών, οι οποίοι απολαμβάνουν μια ιδιαίτερη διαμονή σ’ ένα περιβάλλον ειρηνικής κοινωνίας. Την αναστήλωση του κτιρίου ανέλαβαν τεχνίτες από την Πάτμο, με την επιμέλεια της interior designer Λήδας Αθανασοπούλου, που έχει ανακαινίσει πολλά ιστορικά σπίτια στο νησί. Στοιχειοθετώντας μια σύγχρονη ερμηνεία της μοναστικής ζωής, στόχος ήταν να διατηρηθούν τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά: στιβαροί πέτρινοι τοίχοι, θολωτές καμάρες, πλακάκια δαπέδου από τερακότα και απότομες σκάλες από σχιστόλιθο. Η αυλή με άρωμα γιασεμιού και ο περιφραγμένος κήπος, σχεδιασμένα από την αρχιτέκτονα τοπίου Έλλη Πάγκαλου, είναι κρυμμένα από τη θέα, ενώ οι βεράντες του πρώτου και του τελευταίου ορόφου προσφέρουν διαφορετικές προοπτικές της Χώρας, των λόφων και του ελεύθερου ορίζοντα πάνω από το νησί.

Το Pagostas διαθέτει τρία μεγάλα δωμάτια, το καθένα με τον δικό του χαρακτήρα και προοπτική, σύμφωνα με την αρχική διάταξη του κτιρίου. Με άνοιγμα σε δέντρα plumbago, μυρτιές και λεμονιές, το “Garden Room” είναι το πιο δροσερό για το καλοκαίρι και το πιο άνετο για τον χειμώνα. Αυτό του ημιώροφου εκτείνεται σε χωριστά επίπεδα και είναι διαμορφωμένο για ζευγάρια ή φίλους που εκτιμούν την πολυτέλεια των ξεχωριστών μπάνιων, ενώ το διπλανό με το τζάκι έχει ψηλά παράθυρα με φεγγίτες, που πλημμυρίζουν τον δροσερό, λευκό χώρο με το φως του ήλιου. Οι εσωτερικοί χώροι αποτίνουν φόρο τιμής στην ελληνική δεξιοτεχνία και κληρονομιά, καθώς τα έπιπλα κατασκευάστηκαν από ντόπιους ξυλουργούς ή αγοράστηκαν από αγορές με αντίκες. Τα υφάσματα κεντήθηκαν στο χέρι στην Αθήνα, τα χειροποίητα ποτήρια είναι από την Κρήτη και τα επιτραπέζια σκεύη ειδικά κατασκευασμένα από μια τριάδα γυναικών που είναι αγγειοπλάστες. Τα signature αρώματα ανήκουν στη Lyn Harris, ενώ τα φυτικά προϊόντα μπάνιου προέρχονται από το νησί της Νάξου.

Στο Pagostas, οι επισκέπτες ενθαρρύνονται να μείνουν στο σπίτι και να χρησιμοποιήσουν όλους τους κοινόχρηστους χώρους. Μπορεί κανείς να φτιάξει μια σαλάτα στην κουζίνα, να βάλει έναν δίσκο στην τραπεζαρία, να πιει τσάι στη σκιερή αυλή, να διαβάσει στον κήπο και να προσκαλέσει φίλους να δουν το ηλιοβασίλεμα από τη βεράντα του τελευταίου ορόφου, με ένα κοκτέιλ Pagostas. Το aperitivo είναι ένα σεβαστό καθημερινό τελετουργικό, αλλά το πρωινό που σερβίρεται οποτεδήποτε και οπουδήποτε είναι επίσης μια χαλαρή γιορτή της εποχικότητας και αποτελείται από αβγά, γιαούρτι και τυρί από ντόπιους αγρότες, μαύρο ψωμί με σχίνο (είδος αρωματικής ρίζας) και μέλι ερείκης από τους κοντινούς Λειψούς.

Οι αλάνθαστες συστάσεις της Μαρίας και του Γρηγόρη γίνονται ο απόλυτος οδηγός για τις ποικίλες αποδράσεις στο νησί, τους περιπάτους, τις επισκέψεις στα απομακρυσμένα ξωκλήσια και τις παραθαλάσσιες ταβέρνες με τον δικό τους ρυθμό ή την εξερεύνηση μυστικών κολπίσκων του νησιού.

Η interior designer Λήδα Αθανασοπούλου (@studiopale), που ασχολήθηκε και με την αποκατάσταση του κτίσματος, μας λέει:

Ένα ιστορικό κτίριο σ’ έναν νησιωτικό οικισμό με αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες αιώνων. Φαντάζομαι πως χρειάστηκαν ειδικοί χειρισμοί… 

Με τις ανακαινίσεις που έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες, η αίσθηση της παλαιότητας του κτιρίου αλλοιώθηκε. Εξετάζοντας τον χώρο και την αρχική του διαρρύθμιση και χρησιμοποιώντας παραδοσιακές τεχνογνωσίες και υλικά, έγινε μία προσπάθεια να επαναφέρουμε κάποια στοιχεία της ιστορίας και ποιότητας της κατοικίας.

Διατηρώντας το ιστορικό κέλυφος, τι θέλατε να αντιπροσωπεύει το Pagostas; 

Εδώ, καλείται κανείς να αφήσει πίσω την πολύπλοκη καθημερινότητά του και να ζήσει σ’ ένα απλό και παράλληλα πλούσιο σε ποιότητα περιβάλλον, όπως κατοικούσαν κάποτε οι άνθρωποι στα ιστορικά αυτά σπίτια της Πάτμου. Μεγάλη σημασία δόθηκε στις λεπτομέρειες που φέρνουν την ποιότητα αυτή τόσο στον σχεδιασμό του χώρου, την επίπλωση και τη διακόσμησή του, όσο και στις μοναδικές καθημερινές στιγμές κι εμπειρίες που προσφέρουν η Μαρία και ο Γρηγόρης στον ξενώνα.

Πώς έγινε η επιλογή των επίπλων σ’ ένα τέτοιο κτίσμα, ώστε να μην υπάρξει παραφωνία με τις σύγχρονες επεμβάσεις; 

Η επίπλωση σεβάστηκε την ιστορικότητα της οικίας αλλά και την παράδοση των σπιτιών του νησιού. Αντίκες, έπιπλα δουλεμένα με λεπτομέρεια τοπικών μαραγκών, χτιστοί πάγκοι με παλιά κεραμικά πλακάκια, παραδοσιακά κεραμικά και φανάρια της Λέσβου, χειροποίητα ελληνικά υφάσματα και κεντήματα, συμπληρώνουν τον χώρο, χωρίς να τον «πολιορκούν». Σε αυτήν τη βάση, «παντρεύτηκαν» και μερικά πιο σύγχρονα αντικείμενα, φωτιστικά και έργα Τέχνης.

Ποια θεωρείτε τα πιο γοητευτικά και τα πιο δυνατά στοιχεία του έργου; 

Την ιστορικότητα και σημαντικότητα του κτιρίου, το οποίο χτίστηκε το 1597 από τον Παρθένιο Παγκώστα, και την τοποθεσία του δίπλα στο μοναδικό Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής, όπου ο ίδιος ήταν ιδρυτής και ηγούμενός του. O επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να κάνει ένα ταξίδι στον χρόνο και να ζήσει τη μοναδική εμπειρία που αποκτά κάποιος όταν μένει σε τέτοια ιστορικά σπίτια της Χώρας. Συγχρόνως, ο ξενώνας έχει αναπτύξει έναν προσωπικό χαρακτήρα, αυτόν του Γρηγόρη και της Μαρίας, όπου είναι από μόνο του μία μοναδική εμπειρία, την οποία μπορεί να καταλάβει κανείς μόνο αν επισκεφτεί τον χώρο.

Απολαμβάνοντας τη σημερινή του κατάσταση, ποια στοιχεία συγκαταλέγετε στα συστατικά επιτυχίας του έργου; 

Τον σεβασμό και τη σημασία που δόθηκε στην αποκατάσταση του κτιρίου, καθώς και την υπέροχη και ενωμένη ομάδα δημιουργικών ανθρώπων και ντόπιων τεχνιτών. Σκληρή δουλειά και θετική επικοινωνία έφεραν αυτό το αποτέλεσμα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, πέντε μόλις μηνών.

Μιλήστε μας για τις πιο σημαντικές επεμβάσεις που κάνατε ως προς τα ιστορικά στοιχεία του. 

Οι μόνες που έγιναν ήταν να καταργηθούν επιπρόσθετοι τοίχοι και καμάρες που χτίστηκαν σε προηγούμενη ανακαίνιση του ’90. Επιπλέον μικρές επεμβάσεις και απαραίτητες ήταν η αποκατάσταση του αίθριου με ακανόνιστη πατμιακή πέτρα και ηλεκτρολογικές και υδραυλικές εγκαταστάσεις. Η τεχνογνωσία της ομάδας, ωστόσο, τις έκανε εκτός από επιτυχείς και αόρατες.

Η Πάτμος είναι ένας ευλογημένος one-of-a-kind τόπος. Ποια αξιολογείτε ως τα πιο ιδιαίτερα και σημαντικά στοιχεία της, τα οποία ένας επισκέπτης αξίζει πραγματικά να βιώσει; 

Την εμπειρία να ζεις σ’ ένα ιστορικό σπίτι της Χώρας με απλότητα και μοναδική ποιότητα μαζί. Όπως και τους ανθρώπους που κατοικούν το νησί, τόσο τους ντόπιους όσο και τους ξένους που το αγάπησαν και το έκαναν σπίτι τους.

Οι δικές σας προτάσεις για το νησί; 

Επίσκεψη στα ιστορικά σπίτια της Χώρας, όπου το καθένα κουβαλάει την ιστορία του και την προσωπικότητα του ιδιοκτήτη του. Πεζοπορίες στα μονοπάτια του, όπου κανείς αντιλαμβάνεται τη μοναδικότητα του τοπίου και ανακαλύπτει κρυμμένες παραλίες.

Σήμερα, έχοντας ολοκληρώσει το έργο σας, θα αλλάζατε κάτι; 

Όλα τα έργα είναι σαν ζωντανοί οργανισμοί που με την πάροδο του χρόνου βελτιώνονται και αναπτύσσονται με βάση τις ανάγκες που δημιουργούνται. Με αυτό το πρίσμα, γίνεται μία συλλογική προσπάθεια να βελτιώνεται και να εξελίσσεται ο χώρος.

Ανατρέξτε στη gallery για περισσότερες φωτογραφίες! 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: YIORGOS KAPLANIDIS / YIORGOSKAPLANIDIS.COM