Η Βιέννη φιλοξενεί μια σειρά παραστάσεων της Ενάτης Συμφωνίας του Ludwig van Beethoven για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την πρεμιέρα της στις 7 Μαΐου.
Η συμφωνία, που θεωρείται ευρέως ως ένα από τα μεγάλα αριστουργήματα της δυτικής κλασικής μουσικής και κορυφώθηκε με την «Ωδή στη Χαρά», παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1824 στο θέατρο της αυλής, το Kärntnertor, στη Βιέννη, όπου ο Γερμανός συνθέτης έζησε και εργάστηκε για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Παρά την αυξανόμενη απώλεια ακοής του, ο ίδιος ο Beethoven διηύθυνε την παράσταση. Τώρα, η πόλη γιορτάζει με μια σειρά παραστάσεων της συμφωνίας, κυρίως από τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης, υπό τη διεύθυνση του φημισμένου Ιταλού Riccardo Muti.
Όπως εξηγεί ο μουσικολόγος Otto Biba στο BBC, η Ενάτη ήταν επαναστατική για την εποχή της, εν μέρει επειδή κορυφώνεται με τραγούδι. «Ήταν μια συμφωνία, αλλά με κάτι νέο στο τέταρτο μέρος. Υπήρχε μια χορωδία στη σκηνή και οι σολίστες άρχιζαν να τραγουδούν. Υπήρχαν τόσες πολλές νέες λεπτομέρειες. Ήταν πολύ δύσκολο για τους μουσικούς και πολύ πειραματικό. Ο Beethoven άνοιξε την πόρτα στο μέλλον. Είναι ένα έργο που άφησε για την επόμενη γενιά».
Η Elke Manner-Prochart, μέτζο σοπράνο που τραγουδά επίσης στη χορωδία, είπε ότι ήταν δύσκολο να παίξει. «Έχουμε τρεις κινήσεις για να είμαστε σαν κοινό, αλλά όχι τόσο χαλαροί όσο το κοινό», λέει. «Στην αρχή της τέταρτης κίνησης η καρδιά αρχίζει να χτυπά και πρέπει να συγκεντρωθούμε. Και τότε είναι μια πρόκληση, γιατί έχουμε, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα... για να τους δώσει όλα τα συναισθήματα. Δεν είναι τόσο εύκολο».
Ο Daniel Froschauer, πρώτος βιολιστής και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Φιλαρμονικής της Βιέννης, λέει ότι το κομμάτι είναι μέρος της ιστορίας της ορχήστρας. «Είναι μέρος του DNA μας, ένα μοναδικό κομμάτι», είπε στο BBC. «Είναι μια κατακραυγή για την ειρήνη. Είναι μια κατακραυγή για την ενοποίηση, είναι μια κατακραυγή για την αδελφοσύνη, και προφανώς, είναι επίσης ο ευρωπαϊκός ύμνος», είπε.
«Ο Μπετόβεν σε προκαλεί, δεν υπάρχει αμφιβολία. Στην αρχή, για παράδειγμα, δε γνωρίζεις αν είσαι σε ρε ελάσσονα ή μείζονα, δεν δηλώνεται. Απλώς σε μεταφέρει αμέσως σε ένα διαφορετικό σύμπαν».
Η «Ωδή στη Χαρά» ύμνος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1985
Η μελωδία που χρησιμοποιείται για να συμβολίσει την ΕΕ προέρχεται από την Ενάτη Συμφωνία που συνέθεσε το 1823 ο Ludwig Van Beethoven, όταν μελοποίησε την «Ωδή στη χαρά», τον λυρικό στίχο του Friedrich von Schiller από το καλοκαίρι του 1785. Αποτελούμενο από 108 στίχους, το «Ode an die Freude» – όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος του στα γερμανικά - συμβολίζει όχι μόνο την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και την Ευρώπη με την ευρύτερη έννοια. Το 1972, το Συμβούλιο της Ευρώπης υιοθέτησε το «Ωδή στη χαρά» του Μπετόβεν ως ύμνο του. Το 1985, υιοθετήθηκε από τους ηγέτες της ΕΕ ως ο επίσημος ύμνος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας – από το 1993 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην παγκόσμια γλώσσα της μουσικής, αυτός ο ύμνος εκφράζει τα ευρωπαϊκά ιδεώδη της ελευθερίας, της ειρήνης και της αλληλεγγύης.
Το ποίημα εκφράζει την ιδεαλιστική άποψη του Σίλερ για συναδέλφωση όλων των λαών, την οποία συμμεριζόταν και ο Μπετόβεν. Ο ευρωπαϊκός ύμνος δεν προορίζεται να αντικαταστήσει τους εθνικούς ύμνους των χωρών της ΕΕ, αλλά μάλλον να εξυμνήσει τις κοινές αξίες τους. Ο ύμνος ακούγεται σε επίσημες τελετές στις οποίες συμμετέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση και γενικά σε κάθε είδους εκδηλώσεις με ευρωπαϊκό χαρακτήρα.
