Τι είναι η γρίπη; Είναι µία εποχική λοίµωξη του αναπνευστικού, εµφανίζεται κυρίως τους χειµερινούς µήνες και µπορεί να κυµαίνεται από πολύ ελαφριά, σαν κοινό κρυολόγηµα, έως πολύ σοβαρή, όπως πνευµονία ή οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια. ∆εν είναι όλες οι λοιµώξεις του αναπνευστικού γρίπη και πολλές οφείλονται σε άλλα παθογόνα αίτια. Στη χώρα µας, µελετάται από τα δύο Εθνικά Κέντρα Αναφοράς, που είναι αναγνωρισµένα από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας (ΠΟΥ), το Β’ Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ και το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, καθώς και το Εργαστήριο Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Η δραστηριότητα της γρίπης παρακολουθείται από τον ΕΟ∆Υ, µέσα από τα ειδικά συστήµατα επιδηµιολογικής επιτήρησης.

Πώς µεταδίδεται; Η γρίπη µεταδίδεται µε τον βήχα, το φτάρνισµα ή ακόµη κι όταν ένας ασθενής µιλά και διασπείρει τους ιούς στον αέρα µε τη µορφή πολύ µικρών, αόρατων σταγονιδίων. Μπορεί, επίσης, να µεταδοθεί µέσω των χεριών, όταν δηλαδή, κάποιος αγγίζει αντικείµενα κι επιφάνειες που έχουν µολυνθεί και στη συνέχεια, πιάνει τα µάτια, τη µύτη ή το στόµα του.

Ποια είναι τα συµπτώµατά της; Χαρακτηρίζονται από αιφνίδια έναρξη και περιλαµβάνουν υψηλό πυρετό, πόνους των µυών και των αρθρώσεων, πονοκέφαλο, καταρροή, πονόλαιµο και βήχα. Τα παιδιά µπορεί, επίσης, να εµφανίσουν συµπτώµατα από το γαστρεντερικό, όπως ναυτία, εµέτους και διάρροια. Τα συµπτώµατα αρχίζουν 1-4 ηµέρες µετά την προσβολή από τον ιό και διαρκούν συνήθως 2-7 ηµέρες.

Κινδυνεύουν µόνον οι υπερήλικες; Όχι βέβαια. Μεγάλο κίνδυνο βαριάς συµπτωµατολογίας ή και κίνδυνο ζωής διατρέχουν και οι πάσχοντες από σοβαρές χρόνιες καταστάσεις, οι παχύσαρκοι, τα βρέφη, οι έγκυες, µερικές φορές και οποιοσδήποτε υγιής, νέος ή µεσήλικας.

Πώς µπορεί κάποιος να προστατευτεί; Καθένας µπορεί να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο νόσησης αποφεύγοντας τον συνωστισµό σε κλειστούς χώρους και πλένοντας συχνά τα χέρια µε απλό σαπούνι, κυρίως αν έχει έρθει σ’ επαφή µε κοινόχρηστα αντικείµενα. Βασικό και κυριότερο, όµως, µέτρο πρόληψης αποτελεί ο ετήσιος αντιγριπικός εµβολιασµός! Κανένα φάρµακο δεν µπορεί να υποκαταστήσει τον εµβολιασµό, το κύριο µέτρο πρόληψης.

Πότε πρέπει να γίνεται ο εµβολιασµός; Οι ιοί της γρίπης παρουσιάζουν συνεχώς µεταβολές, εποµένως ο εµβολιασµός πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο, κατά το χρονικό διάστηµα Οκτωβρίου-Νοεµβρίου και αρκεί στους ενήλικες µόνο µία δόση. Μόνο στα παιδιά -ηλικίας µικρότερης των 9 ετών-, που εµβολιάζονται για πρώτη φορά κατά της γρίπης, πρέπει να γίνονται δύο δόσεις, µε µεσοδιάστηµα τουλάχιστον ενός µηνός. Χρειάζονται περίπου 2 εβδοµάδες από τον εµβολιασµό ώστε ο οργανισµός να δηµιουργήσει προστατευτικά αντισώµατα. Μπορεί κάποιος να εµβολιαστεί, βέβαια, και αργότερα, αν για κάποιο λόγο δεν εµβολιάστηκε έγκαιρα. Πολλοί ρωτούν αν υπάρχει πιθανότητα να νοσήσουν από γρίπη από το ίδιο το εµβόλιο. Η απάντηση είναι κατηγορηµατικά «όχι». Το εµβόλιο δεν αποτελείται από ολόκληρους ιούς, αλλά από µία χηµική ουσία της επιφανείας τους, που καθιστά αδύνατη τη νόσηση από αυτήν.

Πώς καθορίζεται η σύσταση του εµβολίου κάθε χρόνο; Ο Π.Ο.Υ. συλλέγει πληροφορίες για τα στελέχη του ιού της γρίπης που κυκλοφορούν κάθε χρόνο σε όλον τον κόσµο µέσω ειδικού δικτύου εργαστηρίων, στο οποίο συµµετέχει και το δικό µας, στην Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ. Με βάση τις πληροφορίες αυτές, τον Φεβρουάριο κάθε έτους συστήνει προς τις φαρµακοβιοµηχανίες τη σύνθεση του εµβολίου της επόµενης χρονιάς.

Ποιες είναι οι προοπτικές για τη γρίπη εν όψει της νέας δεκαετίας; Κοινός στόχος των µελετών αποτελεί η δηµιουργία ένος universal εµβολίου, το οποίο θα καλύπτει τον πληθυσµό από όλα τα διαφορετικά στελέχη γρίπης που κυκλοφορούν και θα προσδίδει µεγαλύτερης διάρκειας ανοσία. Παράλληλα, η εξατοµικευµένη θεραπεία, που ήδη εφαρµόζεται µε επιτυχία σε κάποια νοσήµατα, και στην περίπτωση των ιογενών λοιµώξεων θα αποτελέσει ένα νέο κεφάλαιο στο κοµµάτι της θεραπευτικής.

Ευχαριστούµε την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Μικροβιολογίας Γεωργία Γκιούλα για τις πληροφορίες.

Είναι αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Μικροβιολογίας, Ιατρικού Τµήµατος, ΑΠΘ, µέλος του Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Γρίπης Β. Ελλάδος-επίσηµο Ευρωπαϊκό Κέντρο Εκπαίδευσης Γρίπης του European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)-, µέλος του GISN (Global Influenza Surveillance Network) κι εκπρόσωπος στο ECDC και του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας και υπεύθυνη του Ηπατολογικού Εργαστηρίου, της Β’ Παθολογικής Κλινικής ΑΠΘ, ΓΝΝΘ «Ιπποκράτειο»| ggioula@auth.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ GLOW 156 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2020