Αν και βαδίζουμε στον 21ο αιώνα, οι γυναίκες σήμερα ακόμη παλεύουμε να πετάξουμε από επάνω μας απαρχαιωμένα πατριαρχικά πρότυπα και τα κατάλοιπα αυτών, με το #metoo κίνημα να φτάνει πρόσφατα με ηχηρό τρόπο και στη χώρα μας. Και όλα αυτά συμβαίνουν στην «προοδευτική» Δύση, καθώς σε άκρως συντηρητικές κοινωνίες μέχρι και σήμερα οι γυναίκες στερούνται βασικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στη μόρφωση και στην αυτοδιάθεση του σώματός τους.

Zητήσαμε από τρεις γυναίκες συγγραφείς να μοιραστούν μαζί μας το βιβλίο εκείνο που αποτέλεσε γι’ αυτές πηγή προβληματισμού και έμπνευσης, σχετικά με το επίκαιρο θέμα της ισότητας των φύλων.

Βάσια Τζανακάρη

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, φοιτήτρια στο Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, διάβασα το «Ένα δικό της δωμάτιο» της Βιρτζίνια Γουλφ -χωρίς να μπορώ να φανταστώ ότι 20 χρόνια αργότερα θα το μετέφραζα. Το βιβλίο αυτό μ’ έκανε να αισθανθώ ότι τα πράγματα που έχω να πω αξίζει να τα εκφράσω, όχι ανεξαρτήτως του φύλου μου, αλλά λόγω αυτού. Η Γουλφ προτρέπει τις γυναίκες ν’ αντλήσουν έμπνευση από τη δική τους εμπειρία και να μην αντιγράφουν τον «αντρικό τρόπο γραφής» -κάτι τέτοιο, άλλωστε, θα σήμαινε ότι τον θεωρούμε πως έχει de facto θετικά χαρακτηριστικά. Το βίωμά μου προέρχεται, σε μεγάλο βαθμό, από το σώμα μου και ό,τι γράφω φιλτράρεται αυτομάτως μέσα από αυτό. Εντούτοις, το φύλο δεν είναι ο μοναδικός ή καταλυτικός παράγοντας για το πώς βλέπω τον κόσμο. Το ζητούμενο για μένα στην τέχνη είναι τα προσωπικά βιώματα να συναντούν τα καθολικά.

Who is who: Η Βάσια Τζανακάρη είναι συγγραφέας και μεταφράστρια. Το τελευταίο της μυθιστόρημα, «Αδελφικό», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Γιώτα Γουβέλη

Πολύ μελάνι έχει χυθεί από το 1949, εποχή που η Σιμόν ντε Μποβουάρ εξέδωσε το εμβληματικό «Το δεύτερο φύλο», βάζοντας στο στόχαστρο τη θηλυκότητα και τη μητρότητα, όταν αυτές θεωρούνταν αυτοσκοπός. Μέσα από ριζοσπαστικές φιλοσοφικές διαδρομές, υποστήριξε πως η βιολογία και το φύλο δεν αποτελούν πεπρωμένο. Από τότε, η κοινωνική πραγματικότητα και κυρίως η παιδεία έβαλαν δυναμικά τη γυναίκα στην παραγωγική διαδικασία. Υιοθετήσαμε τις απόψεις που αναλύει το βιβλίο, κατόπιν τις αμφισβητήσαμε, στο διάβα της ζωής αναθεωρήσαμε, αλλά ακόμη και σήμερα, όταν μιλάμε για ισότητα, εξακολουθούμε να εμπνεόμαστε από τον συλλογισμό της Μποβουάρ: «Και στα δυο φύλα παίζεται το ίδιο δράμα της σάρκας και του πνεύματος. Και τα δύο τα ροκανίζει ο χρόνος, τα παραμονεύει ο θάνατος, έχουν ουσιαστική ανάγκη το ένα από το άλλο. Αν ξέρουν να τη γευτούν, δε θα ένιωθαν τον πειρασμό να διεκδικήσουν ύπουλα προνόμια. Και θα μπορούσε να γεννηθεί ανάμεσά τους η αδελφοσύνη».

Who is who: Η Γιώτα Γουβέλη είναι πολυγραφότατη μυθιστοριογράφος. Ως μαθηματικός, συνδυάζει τον ορθολογισμό με τη μαγεία της μυθοπλασίας. Τα βιβλία της κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Στέλλα Κάσδαγλη

Τώρα που το σκέφτομαι, συνειδητοποιώ ότι πολλά από τα βιβλία που διάβαζα και αγαπούσα μικρή είχαν ηρωίδες γυναίκες και κορίτσια: από τις «Μικρές Κυρίες» και τη Ζωρζ Σαρή, που πάντα έγραφε για κορίτσια με πείσμα και δυναμισμό, μέχρι τη «Μαφάλντα», που τι να πει κανείς! Αλλά εκείνο που μου έκανε τότε τημεγαλύτερη εντύπωση ήταν μια βιογραφία της Μαρία Κιουρί, γραμμένη από την κόρη της, Εύα. Πέρα από την προσωπικότητα της παθιασμένης επιστήμονος, που διαγραφόταν μέσα από το βιβλίο, με συγκινούσε - και ακόμη με συγκινεί- το αποτύπωμα που μια δημιουργική και οραματίστρια μητέρα μπορεί ν’ αφήσει στο παιδί της, τόσο που εκείνο ν’ αφιερωθεί στο να καταγράψει με τόσο ζωντανό τρόπο την ιστορία της. Στην πορεία, διάβασα πολλά ακόμη βιβλία, που διαμόρφωσαν την αντίληψή μου γύρω από την ισότητα και τη γυναικεία ενδυνάμωση: «Με λένε Μαλάλα», «Γυναίκες που χορεύουν με τους λύκους» και «Αόρατες Γυναίκες». Και θυμήθηκα την Κιουρί, όταν ήρθε η στιγμή να συμπεριλάβω την ιστορία της στο δικό μου βιβλίο, «30 γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο». Μόνο τότε συνειδητοποίησα πόσο η ζωή της άλλαξε και μένα.

Who is who: Η Στέλλα Κάσδαγλη είναι συνιδρύτρια του οργανισμού Women On Top και συγγραφέας. Μεταξύ άλλων, υλοποιεί δράσεις για την ισότητα και την ενδυνάμωση των γυναικών και μεγαλώνει μαζί και χάρη στις κόρες της στην Αθήνα.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 2021