Η Θεσσαλονίκη είναι μία πόλη με μακραίωνη ιστορία, την οποία δικαίως συχνά εξυμνούμε. Μέσα στους αιώνες απέκτησε τον δικό της, μοναδικό χαρακτήρα, με σταθμούς που την καθόρισαν, την άλλαξαν και τη διαμόρφωσαν σε αυτό που βιώνουμε σήμερα. Η ταυτότητά της, ωστόσο, δεν είναι δεδομένη. Είναι κάτι που εξελίσσεται και, πολλές φορές, αμφισβητείται.

Ό,τι βλέπουμε γύρω μας - η τέχνη, ο πολιτισμός, η αρχιτεκτονική - αποτελούν τους ζωντανούς αγωγούς της ιστορίας της πόλης. Από όλα αυτά, ίσως η αρχιτεκτονική να είναι το στοιχείο που αγγίζουμε καθημερινά, ασυναίσθητα. Τα κτήρια, οι πλατείες, οι δρόμοι, αφηγούνται ιστορίες, κουβαλούν μνήμες και προσδίδουν χαρακτήρα. Αναγνωρίζουμε σε αυτά στέκια, τοπόσημα και σημεία αναφοράς. Είναι εκείνα που χαράσσουν τη φυσιογνωμία μιας πόλης στον χάρτη του κόσμου. 

Γι’ αυτό και έχουμε όλοι - πάνω απ’ όλα με ενσυναίσθηση και επίγνωση των αξιών μας - την ευθύνη να τα διαφυλάξουμε. Να προστατεύσουμε τον χαρακτήρα τους και, μαζί, τη μνήμη που φέρουν.

Το Ολύμπιον δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό του

Όλα αυτά που αναφέραμε συγκεντρώνονται με μοναδικό τρόπο σε ένα και μόνο μέρος - όσο κανένα άλλο στη Θεσσαλονίκη. Το Ολύμπιον, ένα καφέ - σταθμός, δεν είναι απλώς ακόμη ένα κτήριο στο κέντρο της πόλης. Είναι ένα εμβληματικό τοπόσημο που πληροί όλες τις προϋποθέσεις για να θεωρείται το σήμα κατατεθέν της.

Στεγασμένο σε ένα ιστορικό οίκημα του μεσοπολέμου, σχεδιασμένο από τον Ζάκ Μωσσέ, στην Αριστοτέλους, το Ολύμπιον, έχει γίνει «ένα» με την ταυτότητα της Θεσσαλονίκης. Με την κομψή, καμπύλη πρόσοψη και τη θέα στην κεντρική πλατεία, υπήρξε σημείο συνάντησης για γενιές κατοίκων της πόλης, επισκεπτών και καλλιτεχνών, ανάμεσα τους οι Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Χατζιδάκις, Bono, John Malkovich, Ειρήνη Παππά, Τζένη Καρέζη κ.α. Δίπλα του ακριβώς, στο ίδιο κτήριο, βρίσκεται η έδρα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου, του σημαντικότερου πολιτιστικού θεσμού της πόλης, που αποτελεί πόλο έλξης για κάθε λάτρη της έβδομης τέχνης παγκοσμίως. Η σημασία του, λοιπόν, για την ίδια τη Θεσσαλονίκη είναι ουσιαστική. Είναι ένα ζωντανό κομμάτι της αστικής ζωής, ένας τόπος που ενώνει παλιές αναμνήσεις με σύγχρονες εμπειρίες, μέσα σε μία ατμόσφαιρα παλιάς Ευρώπης και αίσθηση διαχρονικότητας.

Κι όμως, για χρόνια φάνταζε ανολοκλήρωτο. Ένα μέρος που έμοιαζε να αναζητεί την ταυτότητα του, τη φιλοσοφία του, τον ρόλο που του άξιζε: να αφηγείται, να μεταδίδει την ουσία της πόλης σε κάθε επισκέπτη. Με το αποκορύφωμα να φαίνεται να είναι η επόμενη μέρα για το θρυλικό αυτό μέρος, η οποία  προετοιμάζει μία μετάβαση σε κάτι το οποίο δεν θα θυμίζει τίποτα από το ένδοξο παρελθόν του. Μία νέα διεύθυνση που θα απαλλαχτεί από οτιδήποτε ιστορικό και πολιτισμικό στοιχείο έφερε πάνω του το ιστορικό καφέ. 

Και αυτή η αλλαγή είναι ίσως το πιο ισχυρό ταρακούνημα έως τώρα για να αναλογισθούμε το μέλλον της πόλης μας...!

Ακροβατώντας στο σχοινί της μεταβατικότητας

Η Θεσσαλονίκη, όπως όλες οι σύγχρονες πόλεις, εξελίσσεται, διαμορφώνει έναν νέο χαρακτήρα που καλείται να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της εποχής. Εκεί ακριβώς όμως βρίσκεται η μεγάλη πρόκληση! Να επιτευχθεί μια μετάβαση που να είναι ομαλή, δίκαιη, συνειδητή - με σεβασμό στο παρελθόν και διορατικότητα για το μέλλον. Μακριά από ατομικά συμφέροντα, με κοινή συνείδηση της ευθύνης απέναντι στην ιστορική μας κληρονομιά.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η πόλη μοιάζει να αναζητεί απεγνωσμένα τον σύγχρονο εαυτό της. Στην προσπάθεια αυτή, συχνά παρασύρεται σε έναν ατέρμονο κύκλο μίμησης - κυνηγάει τάσεις, υιοθετεί lifestyle, επιζητεί αποδοχή και μαζικότητα, απομακρυνόμενη από τον προσωπικό της τόνο. Το αποτέλεσμα; Μία κρίση ταυτότητας και ένα αναπάντητο ερώτημα: προς τα πού οδεύει αυτή η πόλη;

Είναι δυνατόν το πιο φημισμένο σημείο της πόλης να φιλοξενεί από τη μία πλευρά διεθνείς κινηματογραφικές πρεμιέρες με παγκοσμίου φήμης καλλιτέχνες, και από την άλλη καταστήματα που υπηρετούν την ευκολία και τη μαζικότητα; Μπορεί να υπάρξει ισορροπία ανάμεσα στο αυθεντικό και το εφήμερο; Και αν ναι, για πόσο; Ή μήπως οδεύουμε προς ένα πλήρες αδιέξοδο, μία γενικευμένη κρίση ταυτότητας;

Αυτό είναι το παράδειγμα μιας πόλης που ισορροπεί εδώ και χρόνια πάνω σε ένα τεντωμένο σκοινί μεταβατικότητας. Και ίσως, η τωρινή συγκυρία, να είναι το πιο ηχηρό καμπανάκι για να επανεξετάσουμε την πορεία μας.

Τα ερωτήματα που γεννιούνται είναι πολλά και βαθιά. Υπάρχουν ηθικά όρια; Ποιος τα ορίζει; Τι είναι, τελικά, αυτό που ωφελεί πραγματικά μία πόλη και τους κατοίκους της; Αυτά τα ερωτήματα δεν αφορούν μόνο την πολιτεία ή τους επαγγελματίες. Αφορούν όλους μας. Οφείλουμε να αναρωτηθούμε πώς μπορούμε να διαφυλάξουμε την πολύτιμη προίκα του παρελθόντος, ενώ στεκόμαστε με σταθερότητα στο παρόν και στρέφουμε το βλέμμα στο μέλλον.

Η φιλοσοφία του εύκολου, του γρήγορου, της αντιγραφής, δεν μπορεί να είναι η απάντηση. Αντιθέτως, η πρόκληση είναι να διαμορφώσουμε μία Θεσσαλονίκη που θα διαφέρει, που θα έχει δική της ταυτότητα, που θα υπερασπίζεται με συνέπεια τα σημεία που την ορίζουν. Τα κτήρια, τα στέκια, την ιστορία, τον πολιτισμό της. Έχουμε ευθύνη - όλοι μας - να αγωνιστούμε ώστε να οικοδομήσουμε μία πόλη με αφήγηση. Έναν τόπο για τον οποίο θα μπορούμε να νιώθουμε υπερήφανοι, γιατί τον διαμορφώσαμε εμείς. 

Μία Θεσσαλονίκη που ξεχωρίζει χωρίς να υποκύπτει στις εκάστοτε τάσεις. Με βήματα σταθερά, με το παρελθόν να διαπερνά δημιουργικά το παρόν, και με όραμα για το μέλλον.