Ο στρεπτόκοκκος (Β αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α) είναι ένα μικρόβιο που προκαλεί λοιμώξεις σε παιδιά και ενήλικες. Στα παιδιά είναι η πιο συνηθισμένη αιτία μικροβιακής φαρυγγοαμυγδαλίτιδας, με συμπτώματα όπως πόνος και διόγκωση στο λαιμό, δυσκολία στην κατάποση, κόπωση, κεφαλαλγία και πυρετός που ενδέχεται να είναι πολύ υψηλός. Μερικά στελέχη του στρεπτοκόκκου προκαλούν εξάνθημα στο πρόσωπο και το σώμα, τη γνωστή οστρακιά. Λιγότερο συχνά ο στρεπτόκοκκος προσβάλει το δέρμα ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις εισβάλει βαθύτερα στον οργανισμό προκαλώντας τη λεγόμενη διεισδυτική λοίμωξη (βακτηριαιμία, πνευμονία, μηνιγγίτιδα, κυτταρίτιδα, οστεομυελίτιδα, στρεπτοκοκκικό τοξικό shock) που αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε θάνατο του ασθενή. Δυστυχώς στη χώρα μας από τις αρχές του 2023 έχουν χάσει τη ζωή τους έξι παιδιά από βαριά λοίμωξη.

Ο στρεπτόκοκκος ενδέχεται να ανιχνευθεί στο φάρυγγα, το δέρμα ή άλλα σημεία σε υγιών ανθρώπων οι οποίοι χαρακτηρίζονται φορείς του μικροβίου.

Πώς μεταδίδεται;

Σχεδόν όλοι μας ως παιδιά έχουμε προσβληθεί από στρεπτόκοκκο. Ο συχνότερος τρόπος μετάδοσης είναι σταγονίδια του αναπνευστικού ατόμων που νοσούν. Σπάνια μπορεί να μεταδοθεί με δερματική επαφή ή μολυσμένες επιφάνειες ενώ οι υγιείς φορείς μεταδίδουν λιγότερο την ασθένεια.

Πώς μπορούμε να κάνουμε διάγνωση; Ποια είναι η θεραπεία;

Η κλινική εκτίμηση του παιδιού από τον παιδίατρο θέτει σε σημαντικό βαθμό την κλινική υποψία για στρεπτοκοκκική λοίμωξη. Επιπλέον, έχουμε δύο σημαντικά εργαλεία στη φαρέτρα μας, το ταχύ τεστ ανίχνευσης γνωστό και ως strep test το οποίο σε λίγα λεπτά μας δίνει μια αρχική εικόνα καθώς και την καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος που είναι η ακριβέστερη μέθοδος αλλά χρειάζεται πάνω από 24 ώρες. Πρέπει να τονίσουμε τη σημασία της σωστής λήψης του δείγματος, κυρίως όταν αναφερόμαστε σε μικρά παιδιά.

Εφόσον διαγνωστεί ύπαρξη στρεπτοκόκκου στο άρρωστο παιδί υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία, η οποία είναι τα αντιβιοτικά. Η πενικιλλίνη και η αμοξυκιλίνη είναι τα καταλληλότερα φάρμακα που εφόσον χορηγηθούν έγκαιρα, ο μικρός ασθενής βελτιώνεται εντυπωσιακά σε μερικές ώρες. Αντίθετα αν μια λοίμωξη από το μικρόβιο δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές των νεφρών ή της καρδιάς.

Πότε θα πρέπει να ανησυχήσουμε για πιθανή σοβαρή νόσο;

Σύμφωνα με τις πρόσφατες οδηγίες του ΕΟΔΥ, πυρετός που επιμένει, ο έντονος πόνος στο λαιμό, η δυσκαταποσία, ο πυρετός σε συνδυασμό με εξάνθημα, η έντονη καταβολή είναι συμπτώματα για τα οποία πρέπει να αναζητήσουμε άμεσα ιατρική βοήθεια. Η διεισδυτική λοίμωξη από τον πυογόνο στρεπτόκοκκο εξελίσσεται ταχύτατα γι’ αυτό οποιαδήποτε υποψία νόσου χρήζει άμεσης ιατρικής εκτίμησης.

Πρόληψη

Δεδομένου πως προς το παρόν δεν υπάρχει κατάλληλο εμβόλιο, η λήψη μέτρων Δημόσιας Υγείας που προλαμβάνουν τη διασπορά έχει ιδιαίτερη σημασία. Τέτοια μέτρα είναι:

• Η απομόνωση του κρούσματος στρεπτοκοκκικής λοίμωξης τουλάχιστον για 24 ώρες μετά την έναρξη αντιμικροβιακής αγωγής.
• Τα μέτρα ατομικής υγιεινής και υγιεινής των χεριών.
• Τα συνήθη μέτρα καθαριότητας και απολύμανσης των επιφανειών και αντικειμένων/παιχνιδιών που χρησιμοποιούνται.
• Ο σωστός αερισμός των χώρων των σχολικών μονάδων.
• Η προστασία των ατόμων που κινδυνεύουν περισσότερο (ηλικιωμένοι άνω των 75 ετών, έγκυες γυναίκες με ηλικία κύησης >37 εβδομάδων, λεχωίδες εντός 28 ημερών από τον τοκετό, νεογνά ως 28 ημερών, ανοσοκατεσταλμένοι).

Σε κάθε περίπτωση η στενή επικοινωνία με τον παιδίατρο και η επαναξιολόγηση του παιδιού που φαίνεται να μη βελτιώνεται αποτελεί μια καλή πρακτική.

Νίκος Καρανταγλής

Παιδίατρος, Ιατρός Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής

Ινστιτούτο Επιστημονικών Μελετών Πανελληλίου Ιατρικού Συλλόγου, Τομέας Δημόσιας Υγείας