Η Ψυχοθεραπεία EMDR (Εye Movement Desensitization and Reprocessing) αποτελεί μία τεχνική θεραπείας που βοηθά το άτομο να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα από κάποια συναισθηματική δυσφορία η οποία είναι αποτέλεσμα ενοχλητικών εμπειριών ή καταστάσεων που έχει βιώσει. Αφορά συνήθως τις δύσκολες μνήμες του παρελθόντος, του παρόντος και τις ανησυχίες του μέλλοντος. Μέσα από αυτήν επέρχεται η ανακούφιση της συναισθηματικής νοημοσύνης μας αλλά και μειώνεται η αναστάτωση του οργανισμού μας. Για να δούμε όμως τι στην ουσία είναι αυτή η μέθοδος, πώς μπορούμε να την εφαρμόσουμε και πώς μας βοηθάει; 

Q

Τι είναι το EMDR;

A

Η απευαισθητοποίηση και η επανεπεξεργασία των κινήσεων των ματιών είναι μια μέθοδος ψυχοθεραπείας που έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει στην ανακούφιση από το άγχος που έχει δημιουργηθεί εξαιτίας τραυματικών αναμνήσεων και τις αρνητικών βιωμάτων, τα οποία συνδέονται με τη μνήμη. Χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό θεραπείας με ομιλία και διμερούς διέγερσης, όπως τις κινήσεις των ματιών. 

Q

Πώς λειτουργεί; 

Α

Η νευροεπιστήμη πίσω από το EMDR εξακολουθεί να προοδεύει, επομένως οι επιστήμονες δεν είναι απολύτως σίγουροι τι ακριβώς συμβαίνει. Ωστόσο, η πιο επικρατέστερη θεωρία κινείται γύρω από το σημείο, όπου αποθηκεύονται οι αναμνήσεις στον εγκέφαλο. Θεωρητικά, λειτουργεί ως εξής: Παρόμοια με το σώμα μας, το μυαλό μας έχει σχεδιαστεί για να αυτοθεραπεύεται φυσικά. Οι «μηχανισμοί επούλωσης» συμβαίνουν ως επί το πλείστον ενώ κοιμόμαστε, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του ύπνου REM (ταχεία κίνηση των ματιών), όπου συμβαίνει η συναισθηματική επεξεργασία και η εδραίωση της μνήμης. 

Αλλά, όταν ένα γεγονός είναι πολύ συντριπτικό ή τραυματικό για να το επεξεργαστεί ένα άτομο, αυτή η «επεξεργασία» κατά τη διάρκεια του ύπνου δεν είναι αρκετή και η μνήμη παραμένει ανεπεξέργαστη.

Οι μη επεξεργασμένες μνήμες αποθηκεύονται στο τμήμα της συναισθηματικής μνήμης του εγκεφάλου - το μεταιχμιακό σύστημα - αντί στο φλοιό. Εκεί, οι αναμνήσεις μπορούν εύκολα να ενεργοποιηθούν, με αποτέλεσμα το άτομο να επαναφέρει επανειλημμένα το συναισθηματικό στρες και τα αρνητικά του βιώματα. 

Για παράδειγμα, εάν κάποιος έχει ένα ατυχές περιστατικό παιδικής κακοποίησης, μπορεί να έχει ανησυχητικές αναμνήσεις αυτήν και τις απωθημένες πεποιθήσεις που ο ίδιος δημιούργησε, όπως «είμαι ανίσχυρος» και «είμαι ανυπόφορος». Ως ενήλικας, όταν ακούει κάποιον να υψώνει τη φωνή του, μπορεί να προκαλέσει μια συναισθηματική απόκριση που σχετίζεται αυτές τις πεποιθήσεις, ότι είναι ανίσχυρος και μη αγαπητός.

Η θεραπεία EMDR χρησιμοποιεί κινήσεις των ματιών, όπως αυτές κατά τον ύπνο REM, για να βοηθήσει στην απελευθέρωση μιας τέτοιας συναισθηματικής μνήμης από το μεταιχμιακό σύστημα, ώστε αυτή να μπορέσει να αποθηκευτεί στο γλωσσικό κέντρο του εγκεφάλου, όπου θα εξελιχθεί περισσότερο ως μια ουδέτερη ανάμνηση ενός γεγονότος που ανήκει παρελθόν. Μετά το EMDR, η μνήμη είναι ακόμα παρούσα, αλλά είναι λιγότερο ενοχλητική. 

Q

Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας EMDR;

Α

Η θεραπεία EMDR εκτελείται σε οκτώ στάδια:

1. Ιστορικό και σχεδιασμός θεραπείας: Το ιστορικό ενός ατόμου αξιολογείται και έπειτα αναπτύσσεται ένα σχέδιο θεραπείας για την αντιμετώπιση των τραυματικών αναμνήσεων που πρέπει να υποβληθούν σε επεξεργασία.

2. Προετοιμασία: Ο ασθενής και ο θεραπευτής δημιουργούν μια «συμμαχία» και θέτουν προσδοκίες για το τι θα ακολουθήσει στη συνεδρία. Αφού εξηγηθεί διεξοδικά η διαδικασία EMDR, αντιμετωπίζονται οι ανησυχίες και οι ερωτήσεις του ατόμου και δημιουργούνται τεχνικές αντιμετώπισης που θα το βοηθήσουν να διαχειριστεί το συναισθηματικό στρες, που μπορεί να προκύψει κατά τη διάρκεια του session. 

3. Αξιολόγηση: Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, η μη επεξεργασμένη μνήμη αναγνωρίζεται και αναδημιουργείται χρησιμοποιώντας εικόνες, συναισθήματα, αισθήσεις και πεποιθήσεις. Για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας, λαμβάνονται βασικές μετρήσεις της μη επεξεργασμένης μνήμης, χρησιμοποιώντας υποκειμενικές μονάδες δυσφορίας (SUD) και εγκυρότητας γνωστικής ικανότητας (VOC). Το SUD είναι μια κλίμακα από το 0 έως το 10 που μετρά την ένταση της αγωνίας που βιώνει κάποιος. Χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της συναισθηματικής έντασης πριν και μετά τη θεραπεία. Το VOC χρησιμοποιείται για τη μέτρηση των υποκείμενων πεποιθήσεων που σχετίζονται με τη μνήμη. Το VOC είναι μια κλίμακα από το ένα 1 το 7, το 1 δείχνει ότι η πεποίθηση είναι εντελώς απίστευτη και το 7 αντιπροσωπεύει κάτι το απολύτως πιστευτό.

4. Απευαισθητοποίηση: Η διαδικασία της κίνησης των ματιών ξεκινά σε αυτήν τη φάση, καθώς ο ασθενής εστιάζει στις κινήσεις μπρος-πίσω των δακτύλων του θεραπευτή (ή άλλου αντικειμένου επιλογής), ενώ σκέφτεται την τραυματική μνήμη. Το SUD μετράται κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας για να εκτιμηθεί η πρόοδος της θεραπείας. Αυτή η διαδικασία συνεχίζεται έως ότου το SUD μειωθεί στο 0 (ή 1 όταν χρειάζεται) και να εμφανιστούν νέες σκέψεις, εικόνες, συναισθήματα και αισθήσεις.

5. Εγκατάσταση: Μια θετική πεποίθηση, την οποία επιλέγει το άτομο, συνδέεται με τη στοχευμένη μνήμη κι ενισχύεται μέχρι να αισθάνεται απόλυτα αληθινή με τον πελάτη.

6. Σάρωση σώματος: Αυτή η φάση αποκαλύπτει οποιαδήποτε παρατεταμένη αγωνία. Ενώ σκέφτεται τόσο τη μνήμη όσο και τη νεοδημιουργηθείσα θετική πεποίθηση, ο ασθενής παρατηρεί τις αισθήσεις του στο σώμα από το κεφάλι μέχρι τα νύχια. Εάν αισθανθείτε κάποια ένταση, αυτό υποδηλώνει ότι χρειάζεται περισσότερη επεξεργασία της μνήμης και επαναλαμβάνεται η φάση απευαισθητοποίησης.

7. Κλείσιμο: Πριν από το τέλος της συνεδρίας, ο θεραπευτής βοηθά τον ασθενή να φτάσει σε μια κατάσταση ηρεμίας την παρούσα στιγμή. Η επανεπεξεργασία ολοκληρώνεται όταν το άτομο έχει ουδέτερα συναισθήματα προς τη μνήμη που τον βασάνιζε, πράγμα που σημαίνει ότι το SUD του είναι 0. Η νεοδημιουργηθείσα θετική πεποίθηση φαίνεται απόλυτα αληθινή στον ασθενή (το VOC του είναι στο 7) και το σώμα δεν «προσβάλλεται» από την αγωνία που σχετίζεται με τη συγκεκριμένη μνήμη.

8. Επαναξιολόγηση: Κάθε πρόσθετη συνεδρία ξεκινά με μια αξιολόγηση της πρόσφατα επεξεργασμένης μνήμης για να καθοριστεί εάν η δυσφορία παραμένει χαμηλή και η θετική πεποίθηση που σχετίζεται με τη μνήμη είναι ακόμα ισχυρή.

Q

Ποιος μπορεί να ωφεληθεί από τη θεραπεία EMDR;

A

Το EMDR έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματικό για την επούλωση τραυμάτων και συχνά μπορεί να δώσει άμεσα αποτελέσματα. Το σημαντικό βέβαι είναι ο ασθενής να είναι ανοιχτός στο να βιώσει έντονα συναισθήματα κι ενοχλητικές σκέψεις που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια των συνεδριών.

Καταπολεμά με επιτυχία:

• Άγχος και κρίσεις πανικού
• Φοβίες
• Χρόνια νοσήματα και ιατρικά προβλήματα
• Κατάθλιψη και διπολικές διαταραχές
• Εθισμούς
• Θυμό
• Πόνος (συμπεριλαμβανομένου του πόνου στα άκρα)
• Άγχος απόδοσης
• Διαταραχές ύπνου
• Αισθήματα αναξιότητας και χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Τραύμα που προκύπτει από σεξουαλική επίθεση, βία και κακοποίηση
• Ψύχωση
• PTSD και CPTSD
• Διατροφικές διαταραχές