Εφιάλτες και νυχτερινοί τρόμοι. Στο άκουσμα και μόνο αυτών των λέξεων θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι πρόκειται για άσχημα όνειρα που διαφέρουν στην έντασή τους. Ωστόσο, πρόκειται για δύο εντελώς ξεχωριστές καταστάσεις. Καθεμία έχει συγκεκριμένα γνωρίσματα που σας βοηθάνε να αντιλαμβάνεστε με ποια ακριβώς κατάσταση από αυτές έρχεστε αντιμέτωποι. Συνεχίστε να διαβάζετε για να μάθετε τα πάντα σχετικά με τις διαφορές τους & πώς θα τους αντιμετωπίσετε την επόμενη φορά που θα βιώσετε έναν εφιάλτη ή έναν νυχτερινό τρόμο.
Εφιάλτες
Οι εφιάλτες αποτελούν μια αρκετά συνηθισμένη ονειρική κατάσταση. Μάλιστα, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής Ύπνου, υπολογίζεται ότι περίπου το 50% με 85% περίπου των ενηλίκων έχει ταλαιπωρηθεί έστω και μια φορά από έναν περιστασιακό εφιάλτη. Τα αίτια εμφάνισης ποικίλουν: Μπορεί δηλαδή να οφείλεται σε διαταραχές ή έλλειψη ύπνου, σε υπερβολικό άγχος ή κατάθλιψη, σε φαρμακευτική αγωγή (π.χ. αντικαταθλιπτικά χάπια), ή και παρακολούθηση ταινιών τρόμου.
Ποια είναι τα σημάδια, λοιπόν, που θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε ότι είδατε εφιάλτη;
- Στο όνειρό σας απειλείται η ασφάλεια ή η επιβίωσή σας
- Ιδρώνετε
- Η καρδιά σας χτυπάει δυνατά
- Όταν ξυπνάτε, θυμάστε ότι είδατε έναν εφιάλτη (συνήθως χωρίς πολλές λεπτομέρειες)
- Δεν μπορείτε να ξανακοιμηθείτε εύκολα
Οι επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες ή οι εφιάλτες που περιστρέφονται γύρω από το ίδιο θέμα είναι ιδιαιτέρως συνδεδεμένοι με άτομα -επιζώντες που πάσχουν από μετατραυματικές διαταραχές (PTSD). Οι τραυματικές εμπειρίες που ταλανίζουν το μυαλό τους μπορεί να σχετίζονται με την επιβίωση τους από φυσική καταστροφή, κάποιο σοβαρό ατύχημα, τρομοκρατική ενέργεια ή να έχουν απειληθεί με θάνατο, να τους έχει ασκηθεί σεξουαλική βία, να έχουν υποστεί σοβαρό τραυματισμό. Όσον αφορά τους περιστασιακούς εφιάλτες, αποτελούν συνηθισμένη περίπτωση, αλλά δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.
Νυχτερινοί τρόμοι
Συγκριτικά με τους εφιάλτες, οι ενήλικες βιώνουν πολύ λιγότερο την εμπειρία των νυχτερινών τρόμων. Πρόκειται για έναν τύπο διαταραχής που χαρακτηρίζεται από μη φυσιολογικά περιστατικά κατά τη διάρκεια του ύπνου, αλλά το σημαντικό είναι ότι δεν προκαλούν μακροχρόνια ψυχολογική βλάβη. Αυτά τα επεισόδια περιλαμβάνουν ξαφνικές περιόδους έντονου φόβου, πανικού, στριφογύρισμα κατά τη διάρκεια του ύπνου, ίσως και τραυματισμό.
Νυχτερινούς τρόμους βιώνουν περισσότερο τα παιδιά παρά οι ενήλικες και μάλιστα εκτιμάται ότι περίπου το 40% των παιδιών περνούν αυτήν τη δυσάρεστη εμπειρία. Η συγκεκριμένη συνθήκη μπορεί να ξεπεραστεί στην εφηβική ηλικία. Άτομα με διαταραχές διάθεσης ή άγχους ακόμη και με PTSD (Posttraumatic Stress Disorder) είναι πιο ευάλωτοι σε μια τέτοια κατάσταση. Η στέρηση ύπνου, το άγχος, ο πυρετός, οι αλλαγές στο πρόγραμμα ύπνου μπορούν να προκαλέσουν νυχτερινούς τρόμους.
Ορισμένα σημάδια που υποδηλώνουν ότι έρχεστε αντιμέτωποι με νυχτερινούς τρόμους:
- Μπορεί να μένετε ξάγρυπνοι στο κρεβάτι και να σας κυριεύει το αίσθημα φόβου
- Ίσως όσο βιώνετε νυχτερινό τρόμο να έχετε τα μάτια σας ανοιχτά, ακόμη και αν δεν είστε ξύπνιοι στην πραγματικότητα
- Ενδεχομένως να ιδρώνετε, να αυξάνεται ο σφυγμός σας και να είστε χλωμοί
- Νιώθετε απαρηγόρητοι
Φυσικά, υπάρχει και η πιθανότητα να ξυπνήσετε και να μη θυμάστε ότι βιώσατε αυτήν την κατάσταση. Αυτό θα συμβεί αν κοιμάστε μόνοι σας. Σε περίπτωση που κοιμάται κάποιος άλλος μαζί σας, ίσως είναι σε θέση να σας αναφέρει το περιστατικό. Άτομα που έχουν νυχτερινούς τρόμους είναι επίσης πιθανό και να υπνοβατούν.
Οι διαφορές
Οι δύο συνθήκες εμφανίζονται σε διαφορετικά στάδια του ύπνου. Οι εφιάλτες προκαλούνται μέσω ύπνου «ταχείας κίνησης των ματιών» (Rapid Eye Movement - REM), όπου οι εικόνες είναι αρκετά ζωντανές. Οι νυχτερινοί τρόμοι από την άλλη εμφανίζονται στην κατάσταση εκτός REM. Πρόκειται για το στάδιο, όπου ο ύπνος είναι αρκετά βαθύς και τα εγκεφαλικά κύματα είναι εξαιρετικά αργά.
Μια άλλη σημαντική διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις δυο καταστάσεις είναι ότι βλέποντας εφιάλτες, είμαστε σε θέση να ξυπνήσουμε εύκολα κι ενώ μπορεί να μας έχει κυριεύσει το αίσθημα του τρόμου ή του άγχους, έχουμε τη δυνατότητα να συγκρατήσουμε ορισμένα σημεία (ή και όλα) από όσα ονειρευτήκαμε. Αντιθέτως, κατά τη διάρκεια ενός νυχτερινού τρόμου είναι πολύ δύσκολο να ξυπνήσουμε ή να προσπαθήσει κάποιος άλλος να μας ξυπνήσει, όπως υπάρχει και η περίπτωση όταν επιστρέψουμε στην πραγματικότητα να μη θυμόμαστε ότι βιώσαμε έναν νυχτερινό τρόμο.
Οι λύσεις
Εφιάλτες
Μια εύκολη μέθοδος που συνίσταται σε περίπτωση εφιάλτη είναι η θεραπεία «Πρόβα εικόνας», η οποία θα συμβάλει στην καταπολέμησή του. Η διαδικασία είναι απλή: Μόλις ξυπνήσετε καταγράψτε τον εφιάλτη σας όσο πιο λεπτομερώς γίνεται. Όταν όμως θα πλησιάζετε στο αποκορύφωμα της πλοκής, αλλάξτε το φινάλε με ένα πιο ευχάριστο τέλος. Προσπαθήστε να οπτικοποιήσετε την ιστορία σας μερικές φορές στη διάρκεια της ημέρας. Σε περίπτωση που η ιστορία εμφανιστεί ξανά στον ύπνο σας, θα αντιληφθείτε ότι το τέλος είναι διαφορετικό από το αρχικό και πλησιάζει αρκετά το δικό σας. Η συγκεκριμένη τεχνική θα μπορέσει με την πάροδο του χρόνου να εξαφανίσει τους εφιάλτες σας μια για πάντα.
Νυχτερινοί Τρόμοι
Για να ξεπεράσετε τους νυχτερινούς τρόμους η μέθοδος είναι λίγο δυσκολότερη. Αρχικά, θα χρειαστεί στην αρχή να υπολογίσετε περίπου τον χρόνο που ξεκινούν να εμφανίζονται τα περιστατικά αυτά στον ύπνο σας. Η μέτρηση αυτή θα σας βοηθήσει, ώστε να ρυθμίσετε το ξυπνητήρι σας και αυτό να χτυπήσει προτού εμφανιστούν. Σε περίπτωση που κοιμάται και κάποιος άλλος μαζί σας κι έχει παρατηρήσει ότι έχετε νυχτερινούς τρόμους, ζητήστε του να σας ξυπνήσει πριν ξεσπάσουν. Αν πάλι είστε μόνοι σας και υποψιάζεστε ότι μπορεί να αντιμετωπίζετε αυτήν την κατάσταση, μπορείτε να προχωρήσετε σε βιντεοσκόπηση της βραδινής συμπεριφοράς σας για να το επιβεβαιώσετε. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι αν σας ταλαιπωρούν συχνά και δυσκολεύεστε να το αντιμετωπίσετε μόνοι, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να επισκεφτείτε κάποιον ειδικό.
