Η Ιωάννα Παππά είναι μια ηθοποιός που δεν χρειάζεται συστάσεις. Καταξιωμένη, ταλαντούχα, δουλέμενη εξαιρετικά στους ρυθμούς και στις ποιότητές της, καταφέρνει πάντα να κερδίζει τις εντυπώσεις με ό,τι κι αν καταπιαστεί. Άλλωστε, είναι πιστή στο είδος που υπηρετεί, το ποιοτικό θέατρο που προσφέρει ψυχική λύτρωση και ανάταση και δεν ξεφεύγει από τον εσωτερικό της αυτόν κανόνα, καθώς "το θέατρο δεν δικαιολογεί τις εκπλήξεις", όπως αναφέρει η ίδια χαρακτηριστικά χαμογελώντας στην κουβέντα μας. "Πρέπει να ξέρεις ποιον στόχο υπηρετείς. Άλλο αν κάτα την πορεία, υπηρετώντας τον, δοκιμάζεις τη φαντασία σου και ανοίγεσαι σε πειραματισμούς", προσθέτει. Το έργο του Γεώργιου Βιζυηνού που παρουσιάζεται στο Θέατρο Αυλαία αυτές τις ημέρες και στο οποίο πρωταγωνιστεί, ανήκει άλλωστε σε αυτό ακριβώς το είδος. Του πειραματισμού και της ανατροπής. Ένας θεατρικός μονόλογος με εσωτερική δύναμη που βγαίνει μέσα από το λεπτοκαμωμένο κορμί της απνευστί και που οι κριτικοί έχουν κεντήσει με διθυράμβους. Με αφορμή την επιστροφή της στην πόλη μας -το έργο είχε παρουσιαστεί και πέρσι το καλοκαίρι για μία μόνο παράσταση στο Θέατρο Κήπου- συζητήσαμε για τη δύναμη των διαχρονικών κειμένων και για τα ταξίδια, φανταστικά και ρεαλιστικά. 

Ήρθες και πέρσι στη Θεσσαλονίκη. Πιστεύεις ότι τώρα που θα είσαι σε κλειστό χώρο, το έργο θα αποδοθεί καλύτερα;

Προτιμώ να παίζω τη συγκεκριμένη παράσταση σε κλειστό χώρο, γιατί πρόκειται για ένα έργο που μιλάει  για έναν εγκλεισμό, οπότε νομίζω ότι ο εσωτερικός χώρος βοηθάει σε αυτήν την αίσθηση. Ένας άλλος λόγος είναι ότι στην αρχή της διήγησης του Βιζυηνού είναι έντονη η δυσφορία του γι' αυτό το εργαστήρι που έχει βρεθεί για να μάθει την τέχνη του ράφτη, καθώς νομίζει ότι αν κάνει σωστά και δεξιοτεχνικά τη δουλειά του, θα κερδίσει τον έρωτα της βασιλοπούλας, αλλά τελικά ανακαλύπτει ότι η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική και ότι μόνο αυτό δε θα συμβεί. Βέβαια, πρόκειται για ένα διήγημα κατά το οποίο ο θεατής συνέχεια δημιουργεί εικόνες στο μυαλό του, οπότε εκεί νομίζω περνάει πλέον τα στενά όρια του σκηνικού θεατρικού χώρου και η παράσταση λειτουργεί σε άλλο επίπεδο. Τεχνικά, ωστόσο, αν με ρωτήσεις, εμένα με βοηθάει περισσότερο ο κλειστός χώρος, γιατί το θέατρο χρειάζεται την ησυχία και τη σιωπή και η λεπτομέρεια σε έναν κλειστό χώρο είναι αποδίδεται καλύτερα τεχνικά από ότι σε έναν ανοιχτό. 

Το έργο είναι γραμμένο στην καθαρεύουσα. Πώς αντιμετώπισες τη δυσκολία της γλώσσας;

Η βασική δυσκολία ήταν η περίοδος που μελετούσα το κείμενο. Έπρεπε να γίνει από έμένα απόλυτα κατανοητό σε τέτοιο βαθμό, που το κοινό να μπορεί να συμμετέχει σε αυτήν τη διαδικασία από τα πρώτα 5 λετπά της παράστασης και ευτυχώς αυτό έχει επιτευχθεί. Δεν παίζει κανένα ρόλο η γλώσσα, όσο κι αν μπορεί να μας φαίνεται σχεδόν αδύνατο αυτό, γιατί ο περισσότερος κόσμος δεν είναι εξοικειωμένος με την καθαρεύουσα, όπως άλλωστε δεν είμαι και εγώ. Αλλά ο  κόσμος έχει επαληθεύσει, ότι πετύχαμε τον στόχο μας. Το βίωμα το ξεχασμένο που έχουμε για τη γλώσσα αυτή, που προϋπήρχε της δημοτικής γλώσσας, ξυπνά μέσα μας κι αυτό δεν παίρνει χρονικά παρά  μόνο 5 λεπτά για να συμβεί.

Σκηνοθετικά πώς προσεγγίστηκε η παράσταση; 

Με τον Δήμο (Αβδελιώδη) βασιστήκαμε πολύ και ακολουθήσαμε πιστά αυτό που μας υπέδειξε το κείμενο, το οποίο έχει έναν ρυθμό πολύ γρήγορο και εσωτερικό και ο λόγος της παράστασης λοιπόν είναι σε ανάλογο ρυθμό. Και σε κάποια στιγμή και κίνηση. Δηλαδή οι στιγμές που δεν μιλάω είναι κάποια δευτερόλεπτα. Για εμένα δεν είναι μια δύσκολη διαδικασία αυτή, διότι άπαξ και ξεκινήσει η παράσταση, πραγματικά εμπεριέχει ένα ταξίδι και αυτό περνάει σε εμένα και στους θεατές, δηλαδή μπαίνω σε μία διαδρομή που παρά τις δυσκολίες της, είναι πολύ ευχάριστη γιατί το αποτέλεσμα προκύπτει ακριβώς επειδή στο κείμενο και στην παράσταση το τραγικό εναλλάσσεται διαρκώς με το κωμικό στοιχείο, και με τον ταυχύ εσωτερικό ρυθμό, η ώρα περνάει χωρίς να το καταλαβαίνει κανένας μας, ούτε οι θεατές, ούτε εγώ. Βέβαια, πρόκειται για έναν λογοτέχνη πολύ σπουδαίο, που έχει ειπωθεί ότι για να καταλάβουμε το μέγεθός του πρέπει να αναλογιστούμε, τι έλλειμμα θα υπήρχε αν δεν είχαμε τον Καβάφη στην ποίηση και τον Χατζηδάκι στη μουσική. 

Γιατί κάποια κείμενα παραμένουν διαχρονικά; Ποιο είναι το μυστικό τους;

Ο Βιζυηνός στην εποχή του, τον 19^ο αιώνα, υπήρξε πρωτοπόρος γιατί μίλησε για ζητήματα θρησκευτικά, εθνικότητας και φύλου με έναν τρόπο που έσπαγε τα στερότυπα και τα όρια όχι μόνο της εποχής του, αλλά και όλων των εποχών. Είπε πως δε χρειάζεται να είσαι Έλληνας για να αγαπήσεις έναν Έλληνα, δε χρειάζεται να είσαι γυναίκα για να καταλάβεις τη γυναικα, δε χρειάζεται να είσαι χριστιανός για να κατανοήσεις το έργο του Χριστού. Ο ίδιος γεννήθηκε σε ένα πολυπολιτισμό περιβάλλον στη Θράκη και κινήθηκε σε διάφορες περιοχές αργότερα, γνωρίζοντας διαφορετικούς λαούς, ήθη και έθιμα, έζησε στην Κωνταντινούπολη, και στη Γερμανία όπου σπούδασε. Πρόκειται για ένας πολυσχιδή άνθρωπο που τον εναδιέδερε να ανακαλύψει την αλήθεια της ζωής. Και αυτό είναι κάτι διαχρονικό πιστεύω.

Ποιο είναι το μοναδικό ταξίδι στο οποίο αναφέρεται το έργο;

Το μοναδικό που κατάφερε ο παππούς του Βιζυηνού να εκπληρώσει, το ταξίδι του θανάτου. Μέσα από αυτή την αγωνιώδη διαδικασία και με έντονο το στοιχείο του χιούμορ, της ειρωνίας και του αυτοσαρκασμού, κατανοούμε την αποδοχη της πραγματικότητας του θανάτου και στο τέλος, νιώθουμε πλήρεις και ψυχικά απελευθερωμένοι. Με αυτό το αίσθημα εκπληρώνεται ουσιαστικά και η αποστολή που έχουμε όλοι εμείς που ασοχλούμαστε με την τέχνη, να βιώνει ο θεατής αλλά και εμείς αυτήν την ψυχική πληρότητα και απελευθέρωση.

Γεννήθηκες στη Βοστώνη αλλά ήρθες στην Ελλάδα μωρό ακόμη. Ένιωσες ποτέ την ανάγκη θα ξαναφύγεις;

Υπήρχε στο σπίτι μας πάντοτε η αίσθηση ότι μπορεί να φεύγαμε κάποια στιγμή αλλά αυτό δεν συνέβη ποτέ. Είχε μια προσμονή για κάτι καινούριο και ανεξερεύνητο και κάτι που θεωρούσα ότι έπρεπε και να το δω, γιατί εκεί γεννήθηκα. Αλλά από την άλλη δεν μου έλειψε ποτέ, γιατί η Ελλάδα παραδόξως ακόμη και μέχρι και τούτη τη στιγμή, νιώθω ότι με καλύπτει σε μεγάλο βαθμό αυτό που με περιβάλλει. Και δεν είναι μόνοι οι άνθρωποι, αν τα πράγματα είναι λειτουργικά ή όχι, δεν είναι απαραίτητα το πολιτικό ή κοινωνικό ζήτημα, είναι το αν αισθάνεσαι ξένος ή όχι στον τόπο που ζεις κι εγώ δεν το 'χω νιώσει ποτέ αυτό. 

Μιλώντας για ταξίδια, ταξιδεύεις ποτέ με τη φαντασία σου; Ανήκεις σε αυτούς τους ανθρώπους;

Έχω μια τάση να λειτουργεί η φαντασία μου σε τραγικά μεγάλο βαθμό, γι' αυτό και ασχολούμαι με το θέατρο από πολύ νωρίς. Πάντα είχα την αίσθηση ότι ζούσα σε ένα παράλληλο σύμπαν, ότι ο κόσμος ο πραγματικός με τον φανταστικό κάπου βρίσκουν σημεία σύνδεσης. Είναι σα να μου συμβαίνουν παράλληλα δύο λειτουργίες. Αυτή μου η ανάγκη να ταξιδεύω φαντασιακά διοχευτεύεται στην τέχνη, οπότε δεν ένιωσα ποτέ την ανάγκη να βρω μια αλλη διέξοδο. Τα ταξίδια τα κανονικά τώρα, θεωρώ ότι είναι σημαντικά στη ζωή ενός ανθρώπου, είτε πηγαίνεις με σκοπό είτε χωρίς σκοπό, σίγουρα ανοίγει το μυαλό σου και ανοίγεις και ψυχικά, γνωρίζεις άλλους λαούς, πολιτισμούς, παραδόσεις. Το να γνωρίσεις άλλους ανθρώπους από κοντά αλλά και όλο αυτό το νέο σύνολο πραγμάτων, δεν μπορεί να σε αφήσει ασυγκίνητο. 

Τι θα κάνεις το καλοκαίρι; 

Το καλοκαίρι θα ανεβάσουμε "Το μόνον της ζωής του ταξείδιον" στη Χίο και ίσως και σε κάποια άλλα νησιά που μας το έχουν ζητήσει από πέρσι. Αλλά πέρα από αυτές τις παραστάσεις, δεν θα παίξουμε αλλού με τον Βιζυηνό, γιατί θέλω να ξεκουραστώ φέτος το καλοκαίρι. Ξεκινάω και άμεσα πρόβες για τον χειμώνα για το Θέατρο Πορεία με το έργο "Ένα Φεγγάρι για τους καταραμένους", που θα παρουσιάζεται Δευτέρα και Τρίτη ενώ θα ανέβει και Άμλετ στο Θέατρο Άνεσις, σε επανάληψη, και μάλλον θα καλύψει όλη τη σεζόν. 

Info: Η παράσταση "Το μόνον της ζωής του ταξείδιον" με την Ιωάννα Παππά, σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη, θα παίζεται στις 15,16 και 17 Μαΐου στο Θέατρο Αυλαία (Πλατεία ΧΑΝΘ, πλευρά Τσιμισκή).