Πείσμα, αγωνιστικότητα και διαρκής αγώνας για ίσα δικαιώματα. Αυτές είναι οι τρεις λέξεις - «κλειδιά», οι οποίες λειτούργησαν ως κίνητρο στις ανηφορικές και δύσβατες διαδρομές τους. Σε μια άκρως ανδροκρατούμενη ελληνική κοινωνία, αλλά και πολιτική σκηνή, αυτές οι γυναίκες διακρίθηκαν για το πάθος τους για συνέπεια και εξασφάλιση της πολυπόθητης αλλαγής. Κόντρα στις πατριαρχικές τάσεις και έντονες παρεμβάσεις, απέδειξαν ότι είναι ικανές να φέρουν εις πέρας τα οράματά τους.
Με σεβασμό στη σημερινή ημέρα και γιορτάζοντας τη γυναικεία φύση, θυμόμαστε τις κυρίες, οι οποίες κατάφεραν να γράψουν ιστορία, πατώντας με βήματα σταθερά και δυνατά στα ελληνικά ανδροκρατούμενα κάστρα...
Αικατερίνη Σακελλαροπούλου - Η πρώτη Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και πρώτη Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Η Αικατερίνη Ν. Σακελλαροπούλου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1956. Είναι απόφοιτη του Αρσακείου και πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διορίστηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, κατόπιν διαγωνισμού, ως Εισηγήτρια το 1982 και προήχθη διαδοχικά σε Πάρεδρο (1988), σε Σύμβουλο (2000), σε Αντιπρόεδρο (2015) και σε Πρόεδρο του Δικαστηρίου (2018). Υπηρέτησε ως Πάρεδρος και ως Αντιπρόεδρος στο Γ’ Τμήμα και ως Σύμβουλος στο Ε’ Τμήμα του Δικαστηρίου. Διετέλεσε, μεταξύ άλλων, Πρόεδρος της Ενώσεως Δικαστικών Λειτουργών του Συμβουλίου της Επικρατείας, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Δικαίου του Περιβάλλοντος, μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Δικαστικών Λειτουργών για τη Δημοκρατία και τις Ελευθερίες και της Επιστημονικής Εταιρείας Δικαίου Πολεοδομίας και Χωροταξίας. Δίδαξε για χρόνια στη Σχολή Δικαστών θέματα δικαίου του περιβάλλοντος.
Στις 22 Ιανουαρίου του 2020 εξελέγη από την Βουλή των Ελλήνων πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας και ανέλαβε καθήκοντα στις 13 Μαρτίου.
Άννα Μπενάκη - Ψαρούδα - Η πρώτη Ελληνίδα Πρόεδρος της Βουλής
Η Άννα Μπενάκη - Ψαρούδα γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι κόρη του Ναυάρχου Ευαγγέλου Ψαρούδα και σύζυγος του Ιστορικού της Φιλοσοφίας Λίνου Γ. Μπενάκη. Ύστερα από τις σπουδές της στη Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστήμιο Βόννης, και στο Ινστιτούτο Ποινικού Δικαίου (Μαξ Πλανκ) Φραϊμπουργκ της Γερμανίας. Με την επιστροφή της ακολούθησε πανεπιστημιακή σταδιοδρομία και το 1978 εξελέγη καθηγήτρια του Ποινικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Παράλληλα, άσκησε ενεργό δικηγορία κυρίως σε ποινικές υποθέσεις. Συνέγραψε βιβλία σχετικά με το Ποινικό Δίκαιο και ήταν εκδότρια και διευθύντρια του νομικού περιοδικού «Ποινικά Χρονικά», ενώ διετέλεσε αντιπρόεδρος της Εταιρείας Ποινικού Δικαίου.
Το 1981 εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής Επικρατείας με το ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας κι έκτοτε εκλεγόταν συνεχώς στην Α' περιφέρεια της Αθήνας έως και τις εκλογές του 2007. Ως βουλευτής ασχολήθηκε με θέματα Δικαιοσύνης, Παιδείας, καθώς και με τα γυναικεία θέματα. Τον Οκτώβριο του 1996 προτάθηκε από τη Νέα Δημοκρατία και υπήρξε η πρώτη γυναίκα υποψήφια για το αξίωμα του προέδρου της Βουλής των Ελλήνων, ενώ τον Απρίλιο του 2000 εξελέγη Δ' αντιπρόεδρος. Μετά τη νίκη της Νέας Δημοκρατίας στις εκλογές της 7ης Μαρτίου 2004, εξελέγη Πρόεδρος της Βουλής στις 19 Μαρτίου και παρέμεινε στη θέση της έως τις 26 Σεπτεμβρίου 2009.
Η Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη, κατά τη διάρκεια της πολύχρονης πολιτικής της διαδρομής, ανέλαβε και υπουργικές θέσεις. Συγκεκριμένα διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού (2-7 Ιουλίου 1989) και αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (2 Ιουλίου - 12 Οκτωβρίου 1989) στη συμμαχική κυβέρνηση του Τζανή Τζανετάκη, αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού (11 Απριλίου 1990 - 8 Αυγούστου 1991), υπουργός Πολιτισμού (8 Αυγούστου 1991 - 3 Δεκεμβρίου 1992) και υπουργός Δικαιοσύνης (3 Δεκεμβρίου 1992 - 14 Σεπτεμβρίου 1993) στην κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
Πριν έναν χρόνο σε συνέντευξή της στην ΕΡΤ, μιλώντας για τη θέση της γυναίκας στην πολιτική, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Δεν είναι εύκολο να κατακτήσει κανείς όποιες θέσεις διακρίνονται στον κοινωνικό στίβο. Τώρα ο δρόμος είναι ανοιχτός, παλιές νοοτροπίες έχουν καταργηθεί που τοποθετούσαν τη γυναίκα σε έναν περιορισμένο χώρο δραστηριότητος και είμαι πολύ ευτυχής που και εγώ απήλαυσα αυτή την αλλαγή της νοοτροπίας, αλλά και διότι μετά από εμένα συνεχίζεται αυτή η πρόοδος των γυναικών προς τα πάνω.»
Βασιλική Θάνου - Η Πρώτη Ελληνίδα Πρωθυπουργός
Ανωτάτη δικαστικός, 42η πρόεδρος του Αρείου Πάγου από τις 29 Ιουνίου 2015 και μόλις η δεύτερη γυναίκα, που κατέχει τη σημαντική αυτή δικαστική θέση. Η Βασιλική Θάνου - Χριστοφίλου γεννήθηκε στη Χαλκίδα το 1950. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Παρίσι. Στο δικαστικό σώμα εισήλθε το 1975 και ανέβηκε όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας: Πρόεδρος Πρωτοδικών (1992), Εφέτης (1996), Πρόεδρος Εφετών (2005), Αρεοπαγίτης (2008), Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου (2014). Στις 29 Ιουνίου 2015 επελέγη από την κυβέρνηση Τσίπρα ως νέα Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, στη θέση του Αθανασίου Κουτρομάνου που συνταξιοδοτήθηκε. Η επιλογή της προκάλεσε αντιδράσεις από το χώρο της αντιπολίτευσης, επειδή ήταν στην τέταρτη θέση της επετηρίδας.Έχει αναπτύξει πλούσια συνδικαλιστική δράση στο δικαστικό χώρο. Από το 2000 ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων (ΕΔΕ) και πρόεδρός της από το 2012 έως το 2015.
Στις 27 Αυγούστου 2015 ορκίστηκε υπηρεσιακή πρωθυπουργός, διαδεχόμενη τον παραιτηθέντα Αλέξη Τσίπρα και θα οδηγήσει τη χώρα στις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου. Έγινε, έτσι, η πρώτη γυναίκα, που αναλαμβάνει Πρωθυπουργός στην ιστορία του ελληνικού κράτους.
Ελένη Σκούρα - Η πρώτη Ελληνίδα Βουλευτής
Στις 18 Ιανουαρίου του 1953, εξελέγη η πρώτη ελληνίδα βουλευτής στην ιστορία του ελληνικού κοινοβουλευτικού βίου, η Ελένη Σκούρα, που ως τότε είχε επιδείξει ιδιαίτερη δραστηριότητα στο τομέα των φιλανθρωπικών δράσεων και των δικαιωμάτων των γυναικών. Δύο μήνες πριν, στις βουλευτικές εκλογές της 16ης Νοεμβρίου 1952, η Σκούρα δεν ήταν υποψήφια. Ο αιφνίδιος θάνατος όμως του Βασίλειου Μπακονίκα, βουλευτή Θεσσαλονίκης του κόμματος «Ελληνικός Συναγερμός» και η έλλειψη επιλαχόντων βουλευτών οδήγησε σε επαναληπτική εκλογή στη συγκεκριμένη περιφέρεια.
Τον Μάρτιο του 1987, η 90χρονη τότε Ελένη Σκούρα μίλησε στην Άντζυ Καρτσάτου και το περιοδικό «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ». «Στεναχωρήθηκα πολύ. Γιατί ο άντρας μου, έντεκα χρόνια μεγαλύτερος από μένα, πάλευε να βγει βουλευτής. Εγώ δεν είχα βλέψεις για την πολιτική. Μου ήρθε άξαφνα. Δεν ήταν ευχάριστο. Αισθάνθηκα ότι μπήκα στη θέση κάποιου που ήθελε να γίνει βουλευτής. Εγώ, σαν νεότερη απ’ τον άντρα μου, είχα καιρό, αν ήθελα να πολιτευτώ. Μετά από μερικές ώρες, με κάλεσε ο ίδιος ο υπουργός. “Είσαι γνωστή, έχεις δράση φιλανθρωπική…”. Ήμουνα, βλέπετε, στη “Φανέλα του Στρατού”, σε βρεφοκομεία, από 22 ετών, απ’ την ημέρα που παντρεύτηκα. Επειδή, έπειτα, εγώ δεν έκανα παιδιά, ο άντρας μου μού έλεγε “Εσύ όλη σου την ψυχή και την καρδιά τη δίνεις στα εργαζόμενα κορίτσια».
Καλλιρρόη Παρρέν - Η πρώτη Ελληνίδα δημοσιογράφος
Λογία και δημοσιογράφος από την Κρήτη. Πρωτοστάτησε στη δημιουργία του φεμινιστικού κινήματος και στην προώθηση των δικαιωμάτων της γυναίκας στην Ελλάδα από τα τέλη του 19ου αιώνα. Η Καλλιρρόη Σιγανού γεννήθηκε το 1861 στα Πλατάνια Αμαρίου Ρεθύμνης. Το 1867 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στην Αθήνα, όπου ο πατέρας της Στυλιανός Σιγανός ήταν πρόεδρος της Επιτροπής Κρητών Προσφύγων. Σπούδασε στη Σχολή Σουρμελή και στη Γαλλική Σχολή Καλογραιών στον Πειραιά και αποφοίτησε από το Αρσάκειο με δίπλωμα δασκάλας το 1878. Αμέσως ανέλαβε τη διεύθυνση του Παρθεναγωγείου της ελληνικής Κοινότητας στην Οδησσό, όπου παρέμεινε για δύο χρόνια. Επιστρέφοντας στην Αθήνα παντρεύτηκε τον Ιωάννη Παρρέν, γαλλοαγγλικής καταγωγής δημοσιογράφο από την Κωνσταντινούπολη, πρώτο γενικό διευθυντή του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ).
Διαπιστώνοντας τη μεγάλη ανάγκη για εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση των γυναικών και για την ανακούφιση των απόρων και αναξιοπαθούντων, ίδρυσε σειρά εκπαιδευτικών και κοινωφελών ιδρυμάτων και οργανώσεων, όπως το Σχολείον της Κυριακής των Απόρων Γυναικών και Κορασίων (1890), το Άσυλον των Ανιάτων Γυναικών (1896), την Ένωσιν Ελληνίδων (1896) και τον Πατριωτικόν Σύνδεσμον (1898), ο οποίος μετεξελίχθηκε στο ΠΙΚΠΑ. Στις 19 Φεβρουαρίου 1911 ίδρυσε το Λύκειον των Ελληνίδων, με σκοπό την «εξυπηρέτησιν της προόδου του φύλου των γυναικών» και την «αναγέννησιν και διατήρησιν των ελληνικών εθίμων και παραδόσεων».
Το 1918, όμως, οι αναταράξεις στο πολιτικό κλίμα διέκοψαν την επιτυχημένη πορεία του εντύπου, το οποίο μετρούσε σχεδόν 30 χρόνια κυκλοφορίας. Η Καλλιρρόη Παρρέν εξορίστηκε στην Ύδρα για τα πολιτικά της φρονήματα. Ήταν φανατική μοναρχική και αντιβενιζελική. Το 1921 οργάνωσε το Α’ Εθνικόν Γυναικείον Συνέδριον και τον ίδιο χρόνο έπεισε τον πρωθυπουργό Δημήτριο Γούναρη να ταχθεί υπέρ της παροχής δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες.
Η Παρρέν έγραψε πολλά άρθρα, δοκίμια, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα με θέμα τα κοινωνικά προβλήματα και τη θέση της γυναίκας, όπως την τρίτομη «Ιστορία της γυναικός» (1889), «Η ζωή ενός έτους. Επιστολαί Αθηναίας προς Παρισινήν» (1896-1897), το μυθιστόρημα «Η Χειραφετημένη» (1900) και το τρίπρακτο δράμα «Η νέα γυναίκα», που ανέβασε η Μαρίκα Κοτοπούλη το 1907.
Λίνα Τσαλδάρη: Η πρώτη γυναίκα Υπουργός
Η Λίνα Τσαλδάρη ηεννήθηκε στην Αθήνα το 1887 και υπήρξε κόρη του ιστορικού και πρωθυπουργού Σπυρίδωνα Λάμπρου και της Άννας Μπαλάνου, αδελφής της Λουκίας Μπαλάνου. Το 1919 παντρεύτηκε τον Παναγή Τσαλδάρη. Μετά τον θάνατο του συζύγου της ανέπτυξε κοινωνική δράση ως πρόεδρος του Πατριωτικού Ιδρύματος Κοινωνικής Προστασίας και Αντιλήψεως.Κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου ήταν «Εντεταλμένη Κυρία» του εράνου «Πρόνοια Βορείων Επαρχιών της Ελλάδος», ο οποίος διεξαηόταν υπό την αιγίδα της βασίλισσας Φρειδερίκης. Με τα έσοδα του «Εράνου της Βασίλισσας», όπως ήταν γνωστός, δημιουργήθηκαν οι «Παιδοπόλεις», όπου στεγάστηκαν τα ορφανά του Εμφυλίου Πολέμου. Το 1952 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Επιτροπή της Θέσης της Γυναίκας του ΟΗΕ, με κεντρικό στόχο την πίεση προς την κατεύθυνση της ισότητας. Το 1956 και το 1958 εκλέχτηκε βουλευτής με το ψηφοδέλτιο της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης. Από τις 29 Φεβρουαρίου του 1956 μέχρι στις 5 Μαρτίου του 1958 χρημάτισε υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας στη δεύτερη κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Η Τσαλδάρη διακρίθηκε ιδιαίτερα για το σημαντικό κοινωνικό της έργο, καθώς αγωνίστηκε σκληρά για τα δικαιώματα της γυναίκας και υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα που ανέλαβε υπουργικό αξίωμα.
Μαρίκα Μπότση – Τσαπαλίρα - Η πρώτη Ελληνίδα Δήμαρχος
Η Μαρίκα Μπότση-Τσαπαλίρα (1904 - 1 Απριλίου 2006) ήταν Ελληνίδα πολιτικός. Ήταν η πρώτη γυναίκα δήμαρχος στην Ελλάδα ως δήμαρχος της Αμαλιάδας. Επίσης, ήταν αδελφή του Αργύρη Μπότση και του Νικολάου Μπότση, εκδοτών των εφημερίδων "Ακρόπολις" και "Απογευματινή".
Δραστηριοποιήθηκε στον Σοσιαλιστικό Όμιλο Γυναικών και σπούδασε στη Φαρμακευτική Σχολή Αθηνών και έπειτα στο Μικροβιολογικό Εργαστήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1924 εξελέγη μέλος στο πρώτο διοικητικό συμβούλιο του Σύνδεσμος Ελληνίδων Επιστημόνων, του οποίου υπήρξε ιδρυτικό μέλος. Το 1927 παρακολούθησε μαθήματα Αστρονομίας στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Στις 5 Σεπτεμβρίου του 1944 μετά την απελευθέρωση της Αμαλιάδας από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, εξελέγη δια βοής στη15μελή εαμική Επιτροπή Λαϊκής Αυτοδιοίκησης και έξι ημέρες αργότερα υποδείχτηκε από την επιτροπή ως η πρώτη γυναίκα δήμαρχος στην Ελλάδα.
Σόνια Στεφανίδου - Η πρώτη Ελληνίδα αλεξιπτωτίστρια
Γεννημένη το 1907 στην Οδησσό, η Σόνια - Σοφία Στεφανίδου ήταν κόρη του ιατρού Φιλοποίμενα Στεφανίδη, ο οποίος γεννήθηκε στην Τραπεζούντα το 1873 και τιμήθηκε για την εθελοντική του προσφορά, σε πέντε μέτωπα. Η Σόνια υπήρξε η πρώτη γυναίκα αλεξιπτωτίστρια που πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στην πατρίδα κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο και στην αντίσταση κατά της γερμανικής κατοχής. Το 1923 η οικογένεια της ήρθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης και όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος το ’40, η Σόνια ήταν δημόσιος υπάλληλος.
Το Νοέμβριο του 1941, επί γερμανικής κατοχής, διέφυγε με καΐκι από την Τουρκία στη Μέση Ανατολή, και κατετάγη εθελόντρια νοσοκόμος στα νοσοκομεία Αλεξανδρείας και Χεντέρας στην Παλαιστίνη. Από την Παλαιστίνη φεύγει στο Κάϊρο, όπου βρίσκει τον πρωθυπουργό της εξόριστης ελληνικής κυβερνήσεως Εμμανουήλ Τσουδερό. Κάνει αίτηση και εντάσσεται στις Βρετανικές Υπηρεσίες, τη γνωστή Ιντέλλιντζες Σέρβις και εκπαιδεύεται στο όρος Καρμάλ στη Χάιφα, στη σχολή αλεξιπτωστών της ΡΑΦ. Απο το Κάιρο οι Μυστικές Υπηρεσίες της ανέθεσαν αποστολή στην κατεχόμενη Ελλάδα με μυστική ρίψη αλεξιπτώτου στην Δυτική Μακεδονία. Είχε μαζί της ασύρματο για συλλογή και μετάδοση πληροφοριών των εχθρικών δυνάμεων κατοχής. Ήταν 1η Ιουλίου 1943, όταν ξεκίνησε την αποστολή της με μεταγωγικό αεροπλάνο. Προσγειώθηκε στην κατεχόμενη Φλώρινα στις 2 και 10΄το πρωί της επομένης. Επί δύο μήνες δρούσε στα βουνά Μακεδονίας μαζί με άλλους τέσσερις βρετανούς κομμάντος. Για κακή της τύχη συνελήφθη από γερμανική περίπολο, κατόρθωσε όμως να δραπετεύσει, αφού έχασε τον ασύρματο της που κράτησαν οι Γερμανοί. Η Στεφανίδου μετά από την εξέλιξη αυτή εγκατέλειψε τους Άγγλους κομμάντος, κινήθηκε προς τον Θεσσαλικό κάμπο, όπου με την βοήθεια των ανταρτών βρήκε τον Άγγλο ταγματάρχη Τσίπσον, ο οποίος την βοήθησε και επέτρεψε στο Αρχηγείο της Μέσης Ανατολής.
Στις αρχές του 1944 της ανατέθηκε αποστολή στην Κρήτη, όπου βρήκε τον οπλαρχηγό Μανόλη Μπαντουβά με τον οποίο συνεργάστηκε και έλαβε μέρος τέλη Απριλίου, στην απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράϊπε. Εκείνο το διάστημα το υπουργείο Στρατιωτικών την ονόμασε Στρατιωτικό υπάλληλο α΄, δηλαδή ανθυπολοχαγό! Μετά την απελευθέρωση η Σόνια υπηρέτησε στο τμήμα εθιμοτυπίας του υπουργείου εξωτερικών, επειδή μιλούσε απταίστως Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά.
Κεντρική φωτογραφία: Λίνα Τσαλδάρη
