Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα όπου η εξουσία πηγάζει από τον λαό, ασκείται από αυτόν και υπηρετεί τα συμφέροντά του. Είναι το πολίτευμα, στο οποίο επικρατούν οι απόψεις της πλειοψηφίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η μειοψηφία δεν έχει τα ίδια δικαιώματα. Δημοκρατία σημαίνει ελευθερία, σεβασμός, πίστη, εμπιστοσύνη και πολλά-πολλά ακόμη. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια τείνουμε να ξεχάσουμε τη σημασία της, αγνοούμε το πόσο σπουδαία και πόσο απαραίτητη είναι.

Ο κόσμος δείχνει να χάνει την πίστη του στην δημοκρατία και στρέφεται προς άλλες, σκοτεινές κατευθύνσεις, με το παράδειγμα της Ιταλίας να είναι ενδεικτικό. Γιατί συμβαίνει -όμως- όλο αυτό; Τι είναι αυτό που κάνει όλους αυτούς τους ανθρώπους να ψάχνουν διέξοδο και τη λύση σε κάτι τόσο διαφορετικό και τόσο ξένο; Σε κάτι που αποδεδειγμένα δεν δίνει τη λύση, αλλά έρχεται να επιβαρύνει την κατάσταση ακόμη περισσότερο. Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με πρωτόγνωρες καταστάσεις και ο κόσμος, καλείται να επαναπροσδιορίσει τη θέση του.

Ζούμε στην εποχή της αλλαγής;

Νέα πραγματικότητα

Πριν από μερικούς μήνες η Giorgia Meloni και το κόμμα της "Fratelli d'Italia" επικράτησαν στις εκλογές της Ιταλίας και στα 46 της χρόνια, έγινε η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός στο τιμόνι της χώρας. Όλο το προηγούμενο διάστημα, πολλοί πολιτικοί αναλυτές έκαναν λόγο για την πιο δεξιά κυβέρνηση από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με τις θέσεις της Meloni να μη διαφέρουν σημαντικά από αυτές αρκετών "μετριοπαθών" ευρωπαϊκών συντηρητικών κομμάτων. Ένα μεγάλο μέρος -λοιπόν- των Ιταλών στράφηκε σε μία εντελώς διαφορετική κατεύθυνση, την ώρα που ήταν πολλοί, παρά πολλοί, αυτοί που απείχαν από τη συγκεκριμένη διαδικασία κι άφησαν τις ζωές τους στα χέρια άλλων. Το πιο σημαντικό στατιστικό στοιχείο αυτών των εκλογών, ήταν η απίστευτα χαμηλή συμμετοχή του κόσμου. Επρόκειτο για τη χαμηλότερη στην ιστορία της Ιταλίας, καθώς ψήφισε μόλις το 64% των πολιτών, κάτι που σημαίνει πως το 1/3 του ιταλικού λαού δεν μπήκε καν στον κόπο να ψηφίσει.

Η Ιταλία φυσικά και δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα. Είναι σίγουρα το πιο πρόσφατο, ήταν η στιγμή που πολλοί κατάλαβαν πως το σκηνικό αλλάζει σε όλη την Ευρώπη κι όχι μόνο. Μία σειρά από έρευνες και δημοσκοπήσεις, έρχονται να τονίσουν αυτό που ήδη γνώριζαν αρκετοί. Η απογοήτευση όχι μόνο σε ζώνες υπερβολικής φτώχειας, όπως η υποσαχάρια Αφρική, αλλά και στις πιο «ώριμες» δημοκρατίες στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Ιταλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστραλίας συνεχώς αυξάνεται και παίρνει νέες διαστάσεις. Όλα τα πράγματα είναι μία αλυσίδα. Υπάρχουν αυτοί που έχουν μία συγκεκριμένη ιδεολογία και πορεύονται με βάση αυτήν, αλλά υπάρχουν κι αυτοί -κυρίως οι νεότεροι- που δεν ικανοποιούνται από όσα βλέπουν και είτε «παραιτούνται», είτε καταφεύγουν σε κάτι διαφορετικό, πολλές φορές κι ακραίο. Είναι ενδεικτικό, πως σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, λιγότερο από το 50% των millennials παρουσιάζονται ως ικανοποιημένοι με τη δημοκρατία τη δεδομένη χρονική περίοδο, την ώρα που πολιτικοί επιστήμονες σημειώνουν πως σε πολλές χώρες από τις ΗΠΑ μέχρι την Αυστραλία και την Ευρώπη, είναι πλέον μεγάλος ο αριθμός των ανθρώπων που δε θεωρούν σημαντική τη δημοκρατία στην οποία ζουν και ταυτόχρονα προτιμούν ένα πιο αυταρχικό καθεστώς. 

Δημοκρατία και millennials

Σε παγκόσμιο επίπεδο οι millennials είναι περισσότερο απογοητευμένοι από τη δημοκρατία σε σύγκριση με την προηγούμενη γενιά, σύμφωνα με έρευνα την οποία εκπόνησε το 2020 το Κέντρο Μελέτης της Δημοκρατίας του Πανεπιστημίου του Cambridge με 4,8 εκατομμύρια ερωτηθέντες σε 160 χώρες. Στις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Νέα Ζηλανδία μόλις 1/4 γεννηθέντες τη δεκαετία του '80 θεωρεί απαραίτητο να ζει σε μια χώρα δημοκρατική, ενώ -πάντα με γνώμονα τις συγκεκριμένες μελέτες- η σημασία του δημοκρατικού πολιτεύματος αναγνωρίζεται περισσότερο από άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Η εμπιστοσύνη στη δημοκρατία είναι συγκριτικά υψηλότερη στη Σουηδία, αλλά ιδιαίτερα χαμηλή στην Ολλανδία για παράδειγμα. Την ίδια στιγμή, σε κράτη όπου ο πλούτος δείχνει να είναι πιο δίκαια κατανεμημένος, όπως η Αυστρία ή η Ισλανδία, οι νεότερες γενιές εμφανίζονται περισσότερο ικανοποιημένες από τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών.

Τι σημαίνει όμως στην πραγματικότητα δημοκρατία; Κατά γενική ομολογία και σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε, σημαίνει ελευθερία, αλλά σημαίνει και σεβασμός. Υπάρχουν όρια τα οποία δεν μπορεί και δεν πρέπει να ξεπερνάει κανείς κι ίσως τα social media να έχουν παίξει το δικό τους ρόλο, σε όλη αυτή την ιστορία, καθώς σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν ως εργαλείο ή πεδίο δράσης, γι΄αυτούς που δεν πιστεύουν στη δημοκρατία και θέλουν κάτι διαφορετικό από τη ζωή τους. Ο σκοταδισμός, ο διχασμός, το μίσος και τα fake news κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα τελευταία χρόνια συνεχώς αυξάνονται και γίνονται πιο έντονα. Είναι δεδομένο πως βιώνουμε μία νέα πραγματικότητα κι έχουμε μπει σε μία τελείως διαφορετική εποχή. Το σημαντικό -όμως- τώρα είναι να αντιληφθούμε τι πραγματικά θέλουμε όλοι από τη ζωή μας και κυρίως, το πώς ονειρευόμαστε το μέλλον μας...