Η Ελληνική Επανάσταση «συναντά» φέτος την Εθνική Λυρική Σκηνή, κι εμείς συνομιλήσαμε με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Εναλλακτικής Σκηνής της, Αλέξανδρο Ευκλείδη, για τις νέες παραγωγές που φιλοδοξούν ν’ αφήσουν το σημάδι τους στο εγχώριο πολιτιστικό γίγνεσθαι.

Μ’ έμφαση στις νέες αναθέσεις, η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για το 2021 παρουσιάζει ένα εκτενές κι ευφάνταστο επετειακό πρόγραμμα, που υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Ο κύριος όγκος των έργων εντάσσεται σε τρεις μεγάλους θεματικούς κύκλους, που σχετίζονται με την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Ξεχωριστή θέση κατέχουν τα δύο μεγάλα projects που πραγματοποιούνται με τη συνεργασία δεκάδων δημιουργών, ερευνητών κι ερμηνευτών, τα “Synthesis”, σ’ επιμέλεια της χορογράφου Τζένης Αργυρίου και του εικαστικού Βασίλη Γεροδήμου, και “A Greek Songbook”, που επιμελείται ο συνθέτης Κορνήλιος Σελαμσής.

Κύριε Ευκλείδη, πώς μπορεί να ενταχθεί δημιουργικά ένα κατεξοχήν ιστορικό θέμα, η εθνική μας παλιγγενεσία, στον προγραμματισμό μιας εναλλακτικής σκηνής, που υπηρετεί έναν πιο πρωτοποριακό και «πειραματικό» χαρακτήρα; 

Είναι αλήθεια ότι πρόκειται για ένα θέμα το οποίο έχει κακοπάθει πολύ όσον αφορά στον τρόπο που αντιμετωπίστηκε καλλιτεχνικά. Σκεφτείτε την τόλμη του Σολωμού, που έκανε ποίηση αιχμής με αφορμή τις σύγχρονές του εξελίξεις. Αυτό πρέπει να είναι το μέτρο μας και όχι τα έργα του Σπύρου Μελά και οι ταινίες του Τζέιμς Πάρις. Η Ελληνική Επανάσταση υπήρξε ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός, μ’ ευρωπαϊκές προεκτάσεις, που εντάσσεται στη μεγάλη αλλαγή των αρχών του 19ου αιώνα και το οποίο οδήγησε, μέσα από την αμφισβήτηση του παλιού κόσμου, στη δημιουργία της σύγχρονης Ευρώπης των εθνικών κρατών. Τόσο η εμβέλεια όσο και η στερεοτυπική αντιμετώπισή του από την Τέχνη, επιβάλλουν μια πιο βαθιά, αδογμάτιστη και τολμηρή καλλιτεχνική διερεύνηση.

Δε σας κρύβω πως περιμένουμε ανατρεπτικές προσεγγίσεις, όταν βλέπουμε, για παράδειγμα, στο δελτίο Τύπου να υπογράφουν μία νέα παραγωγή με έμπνευση από τον Κολοκοτρώνη οι Μιχαήλ Μαρμαρινός και Ακύλλας Καραζήσης.

Η προσέγγιση του ιδρυτικού γεγονότος του σύγχρονου ελληνικού κράτους, της Επανάστασης του 1821, δεν είναι ούτε υμνητική, ούτε εθνοκεντρική. Χαρακτηρίζεται από μια κριτική ματιά και μια διάθεση αναστοχασμού πάνω στη δισεκατονταετή αυτή πορεία της Ελλάδας ως ευρωπαϊκού κράτους. Επομένως, θεωρήσαμε πως θα έπρεπε η γκάμα των προσεγγίσεων να επιτρέπει τη ματιά καλλιτεχνών που έχουν μάθει να δίνουν εναλλακτικές αναγνώσεις της ιστορίας και των εθνικών μύθων.

Άξιο αναφοράς είναι και το ότι ο νέος προγραμματισμός περιλαμβάνει πλήθος φιλόδοξες αναθέσεις σ’ έλληνες και ξένους καλλιτέχνες από διαφορετικούς χώρους: μουσική, θέατρο, κινηματογράφος, πολυμέσα, χορός, εικαστικά. Τι σηματοδοτεί αυτό το «άνοιγμα»; 

Πράγματι, φέτος η διακαλλιτεχνικότητα είναι περισσότερο εμφανής απ’ ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Ωστόσο, εξαρχής υπήρχε στη λογική της Εναλλακτικής Σκηνής η συνύπαρξη των τεχνών, μ’ επίκεντρο πάντα τον διάλογο με τη μουσική. Τώρα, όμως, καθώς, όπως αναφέρετε, το κύριο βάρος πέφτει σε αναθέσεις, θελήσαμε ν’ αναπτύξουμε ακόμη περισσότερο τη «συνομιλία» των εκφραστικών μέσων και να προτείνουμε πρωτότυπες συμπράξεις.

Αλήθεια, ποια από τις νέες παραγωγές της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ ανυπομονείτε περισσότερο ν’ αρχίσει να υλοποιείται και γιατί; 

Τα δύο μεγάλα επιμελητικά πρότζεκτ, “Synthesis” και “A Greek Songbook”. Τα περιμένω με αγωνία, καθώς συνιστούν ενδιαφέρουσες πειραματικές διαδικασίες, μακράς πνοής. Βεβαίως, όλες μας οι παραγωγές έχουν την ίδια σημασία για μένα και τις αντιμετωπίζω με το ίδιο ενδιαφέρον, ωστόσο αυτές οι δύο είναι κάτι καινούριο στον προγραμματισμό μας.

Τον Φεβρουάριο έκλεισαν τέσσερα χρόνια απ’ όταν αναλάβατε τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Εναλλακτικής Σκηνής. Νιώθετε ότι έχετε πετύχει ένα σημαντικό μέρος των στόχων που είχατε θέσει αρχικά; 

Οι στόχοι που εξαρχής είχαμε βάλει με τον Γιώργο Κουμεντάκη, όταν τη σχεδιάζαμε ακόμη, ήταν συγκεκριμένοι και αρκετά μετρήσιμοι. Συνοψίζονταν στο τρίπτυχο εκπαίδευση-κοινωνία-σύγχρονη δημιουργία, και πάνω σ’ αυτό χτίσαμε τη λειτουργία της. Θεωρώ πως με την Εναλλακτική Σκηνή μπόρεσε να διευρυνθεί η εμβέλεια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο καλλιτεχνικό τοπίο της χώρας μας, κατάφερε να γίνει ένας σημαντικός πυρήνας απασχόλησης και δημιουργίας για νέους καλλιτέχνες και να μεγαλώσει το στίγμα του σύγχρονου μουσικού θεάτρου. Αυτοί ήταν η στόχευση, που θεωρώ πως επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό.

Τι ονειρεύεστε για το μέλλον;Μοιραστείτε μαζί μας ένα dream project, κάτι που θέλετε πολύ να πραγματοποιήσετε. 

Έχοντας περάσει όλα αυτά τα χρόνια δουλεύοντας με τρελούς ρυθμούς, αυτό θα ήταν το να μπορέσω να πάρω τον χρόνο που χρειάζεται η δημιουργία ενός τέτοιου project. Είχα την τύχη να υλοποιήσω αρκετές από τις εμμονές μου. Τώρα χρειάζομαι τον χρόνο και τον εσωτερικό χώρο για να επινοήσω τις καινούριες. Η συνεργασία μ’ έναν μεγάλο θεσμό έχει πολλά καλά και δίνει τη δυνατότητα να υλοποιήσεις πολλά από τα όνειρά σου, και κυρίως, να δώσεις την ευκαιρία σε άλλους να κάνουν το ίδιο με τα δικά τους. Έχει, όμως, και το κακό πως σε απορροφά, κι αν δεν προσέξεις, μπορεί να χάσεις όλους τους δημιουργικούς σου «χυμούς».

Info: www.nationalopera.gr

Κεντρική Φωτογραφία: Μπαλέτο Human Behaviour, Plan B. Φωτό: Β. Ισάεβα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 2021