Πριν την έκθεση αφιερωμένη στον σπουδαίο Takis στην γκαλερί Tate Modern στο Λονδίνο, ένας ακόμη Έλληνας εικαστικός, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Arte Povera (το κίνημα που θέλει τους καλλιτέχνες να χρησιμοποιούν καθημερινά, «φτωχά υλικά», όπως ξύλο, κάρβουνο και λινάτσα), τιμάται με μια εντυπωσιακή αναδρομική έκθεση στη Βενετία -συγκεκριμένα στο ίδρυμα Fondazione Prada. Ο λόγος για τον Γιάννη Κουνέλλη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή πριν από δυο χρόνια και κατάφερε, μέσα από την καλλιτεχνική δράση και παρουσία του στη Ρώμη, να αναδειχθεί σ’ έναν από τους πιο ρηξικέλευθους καλλιτέχνες διεθνώς. 

Πειραματιζόμενος με τις εγκαταστάσεις, τη γλυπτική, τη ζωγραφική και τη χαρακτική, δε σταμάτησε ποτέ να φέρνει νέες ιδέες στο «τραπέζι» του παγκόσμιου art κινήματος και να εξελίσσει διαρκώς τη φιλοσοφία του. Έτσι, κατέληξε να θεωρείται πια ως μια από τις πολυδιάστατες μορφές του 20ού και 21ου αιώνα.

Η έκθεση φέρει την επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Germano Celant και θεωρείται η σπουδαιότερη ρετροσπεκτίβα αφιερωμένη στον καλλιτέχνη. Συγκεντρώνει περισσότερα από 60 έργα του, από το 1959 έως το 2015, τα οποία προέρχονται από το Αρχείο Κουνέλλης, καθώς και από ιδιωτικές συλλογές. Επίσης, διερευνάται την καλλιτεχνική ιστορία του Κουνέλλη, με αριστοτεχνικό τρόπο και με φόντο τους χώρους του εντυπωσιακού παλάτσο του 18ου αιώνα Ca 'Corner della Regina, όπου φιλοξενείται.

Ξεκινώντας με τα πρώτα έργα του καλλιτέχνη, μεταξύ 1960 και 1966, που εκτίθενται στον πρώτο όροφο, αξίζει να σημειωθεί ότι ασχολούνται με την αστική γλώσσα και είναι εμπνευσμένα από τη ζωή στους δρόμους της Ρώμης. Αργότερα, ο ίδιος χρησιμοποίησε μαύρα γράμματα, βέλη και αριθμούς σε λευκούς καμβάδες, χαρτί ή άλλες επιφάνειες, σε μια προσπάθεια αποδόμησης της γλώσσας, που εκφράζει τον κατακερματισμό του πραγματικού. Από το 1964 και έπειτα, ο Κουνέλλης ασχολήθηκε με θέματα γύρω από τη φύση, όπως τη μαγεία του ηλιοβασιλέματος και την ατόφια ομορφιά ενός τριαντάφυλλου, προσαρμόζοντάς τα στη δική του, μοναδική ιδιοσυγκρασία. Το 1967 η έρευνά του έγινε πιο ριζοσπαστική, αγκαλιάζοντας περισσότερα στοιχεία της φύσης, όπως τη φωτιά, το χώμα, τους κάκτους, το βαμβάκι κ.ά.

Στη συνέχεια, διερευνάται η ηχητική διάσταση των έργων του, μέσω της οποίας ο ίδιος «μετέφραζε» μια δημιουργία του σε παρτιτούρα, ενώ από το 1970, συμπεριέλαβε την παρουσία ενός μουσικού ή χορευτή στις εκθέσεις του. Φυσικά, δεν παρέλειψε να πειραματιστεί και με την όσφρηση. Ξεκίνησε το 1969 με την υπέροχη μυρωδιά του καφέ, προσθέτοντας κι άλλα στοιχεία από το '80 και μετά, με στόχο «να ξεφύγει από τα απατηλά όρια της ζωγραφικής και να ενταχθεί στο εικονικό χάος της πραγματικότητας», όπως διαβάζουμε στο δελτίο τύπου.

Ο Κουνέλλης συμμετείχε σε εκθέσεις που άνοιξαν το δρόμο για την Arte Povera, προτείνοντας μια προσέγγιση, η οποία αγγίζει τον αρχαίο πολιτισμό με σύγχρονο τρόπο, στέλνοντας παράλληλα ένα προσωπικό μήνυμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εγκατάσταση Tragedia civile του 1975, όπου η αντίθεση ανάμεσα στο χρυσό φύλλο, που καλύπτει έναν γυμνό τοίχο, και το μαύρο ρούχο σε μια κρεμάστρα, υπογραμμίζει τη δραματική φύση μιας σκηνής, η οποία παραπέμπει σε μια προσωπική, αλλά και κοινωνική κρίση.

Στην εσωτερική αυλή του βενετσιάνικου παλάτσο, μια εγκατάσταση απεικονίζει τον βαθύτερο διάλογο του Κουνέλλη με αρχιτεκτονικούς και αστικούς χώρους: επτά μεταλλικές επιφάνειες που φέρουν σάκους με κόκκους καφέ αφηγούνται τη γοητεία που ασκούσε στον καλλιτέχνη η βαρύτητα και η ισορροπία. Ολοκληρώνοντας την αναδρομική έκθεση, μια σειρά μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 –ράφια ή μεταλλικές κατασκευές με διάφορα αντικείμενα, από γύψινα εκμαγεία και πέτρες έως παλτό, ποτήρια και εξαρτήματα μηχανών– προκαλούν τους νόμους της βαρύτητας.

Η έκθεση «Jannis Kounellis» ολοκληρώνεται στο ισόγειο με ντοκουμέντα: ταινίες, κατάλογοι εκθέσεων, προσκλήσεις, αφίσες και αρχειακές φωτογραφίες. Η έκδοση που τη συνοδεύει περιέχει κείμενο του Germano Celant και εκτενές χρονολόγιο της καλλιτεχνικής διαδρομής και της ζωής του Γιάννη Κουνέλλη.

Info: Fondazione Prada, Διάρκεια: έως 24 Νοεμβρίου, Περισσότερα στο www.fondazioneprada.org

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Fondazione Prada

Κεντρική φωτογραφία: Χωρίς Τίτλο, Tragedia civile (1975). Τοίχος καλυμμένος με φύλλα χρυσού, καλόγερος, παλτό, καπέλο, λάμπα 

Φωτογραφίες: Agostino Osio