Αν κάποιος ψάξει σε ένα λεξικό τη σημασία της λέξης lifestyle κατά πάσα πιθανότητα θα διαβάσει, ότι σημαίνει πολύ απλά τον τρόπο με τον οποίο ζει κανείς τη ζωή του. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1929 από τον ψυχολόγο Alfred Adler, αλλά ξεκινάει να χρησιμοποιείται με την ευρύτερή του έννοια στα τέλη της δεκαετίας του '50. Αν αναλογιστεί κανείς άλλωστε, θα συμπεράνει ότι δεν είχε και νόημα ύπαρξης πριν από αυτήν την εποχή. Μόνο ύστερα από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ξεκινάει για την ανθρωπότητα η περίοδος ευημερίας, με την άνοδο της μεσαίας τάξης, η οποία απευθύνεται πάλι όχι σε όλους, αλλά σε ένα μεγάλο μέρος του «Δυτικού κόσμου».

Εμείς είμαστε αυτοί οι τυχεροί. Κυρίως όσοι μεγάλωσαν στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική από τη δεκαετία του '70 και μετά είχαν την τύχη να βιώσουν αυτή την εποχή ευημερίας που ακόμα και τώρα βιώνουμε. Αυτή η περίοδος εισήγαγε έναν καινούριο τρόπο ζωής, ο οποίος δε βασιζόταν στην εξασφάλιση της επιβίωσης αλλά της άνεσης. Πράγμα διόλου κατακριτέο κατά τη γνώμη μου, μιας και αν υπάρχει κάποια αλήθεια για την κατά τ' άλλα εφήμερη και άνευ σημασίας ύπαρξή μας, σε κοσμικό (αλλά ίσως και πλανητικό) πλαίσιο, αυτή έγκειται στο να είμαστε χαρούμενοι με τις επιλογές μας και να βιώνουμε ευχάριστα την ύπαρξή μας. Αυτή η φυσιολογική τάση του ανθρώπου προς την αποφυγή του πόνου, σε οποιαδήποτε μορφή του, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θνησιμότητά μας. Για κάθε έναν από εμάς αυτό είναι άλλωστε διαφορετικό και μπορεί να εκφραστεί ποικιλοτρόπως. Παράλληλα, μεγάλο μερίδιο του ανθρώπινου είδους ζει σε κοινωνίες, οι οποίες δημιουργήθηκαν για αυτόν ακριβώς τον σκοπό: τη δημιουργία ενός πλαισίου ασφάλειας. Μέσα σε αυτές τις κοινωνίες επιδιώκουμε συνεχώς τρόπους να νιώθουμε καλύτερα προβάλλοντας πολλές φορές αυτό που μας ευχαριστεί, ή τουλάχιστον αυτό που νομίζουμε ότι μας κάνει να νιώθουμε καλύτερα. Έτσι κάπως, έχοντας λύσει τις βασικές μας ανάγκες επιβίωσης -τροφή, κατάλυμα, ρουχισμό προστασίας- γεννιέται ο καταναλωτισμός και δη ο υπέρμετρος.

Βρισκόμαστε σήμερα περιτριγυρισμένοι από μυριάδες πράγματα τα οποία ή δεν μας είναι απαραίτητα ή δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη συναισθηματική ή συμβολική αξία για τον καθένα από εμάς. Με άλλα λόγια πράγματα, τα οποία δε συμβάλλουν ουσιαστικά στην προώθηση της ατομικής μας ευτυχίας, αλλά κατά έναν περίεργο τρόπο εκφράζουν το lifestyle μας, τον τρόπο δηλαδή που ζούμε.

Αντιλαμβανόμαστε συγχρόνως, περισσότερο ίσως τώρα από ποτέ, πόσο σημαντικές μπορούν να είναι οι διαπροσωπικές σχέσεις. Ο άνθρωπος όμως πριν γίνει πολιτικό ον υπήρξε και παραμένει απλώς ένα ον. Με άλλα λόγια, έχουμε ξεχάσει ότι είμαστε και εμείς μέρος αυτού του φυσικού κόσμου που ονομάζουμε πλανήτη Γη. Είμαστε ένα από τα πολλά είδη που κατοικούν σε αυτόν τον απειροελάχιστα μικρό βράχο που αιωρείται στο διάστημα άρρηκτα συνδεδεμένος με την πύρινη σφαίρα που του δίνει ζωή. Ένας μικρός πλανήτης που όμως βρίθει από ζωή σε πολλαπλά επίπεδα, τα περισσότερα από τα οποία αγνοούμε. Ένας πλανήτης που έχει ήδη μια μακροχρόνια ύπαρξη (περίπου 4.6 δισεκατομμύρια χρόνια), την οποία δε μπορούμε καν να αναλογιστούμε μιας και το ανθρώπινο είδος εμφανίστηκε μόλις 300.000 χρόνια πριν [1]. Είχαμε όμως την τύχη να εξελιχθεί ο εγκέφαλός μας με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να είμαστε σε θέση όχι απλώς να επιβιώνουμε χάρη στην ευφυΐα που σταδιακά αναπτύξαμε, αλλά και να μεταφέρουμε την κεκτημένη γνώση από γενιά σε γενιά. 

Ακόμα περισσότερο έχουμε την ικανότητα της φαντασίας, η οποία μας επιτρέπει να ξεπερνάμε τα ίδια μας τα όρια όχι όμως αυτά της φύσης. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών έχουμε συγκεντρώσει τεράστιο όγκο πληροφοριών και γνώσης που μας έχει επιτρέψει να διευκολύνουμε την ζωή μας αφάνταστα μεταλλάσσοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη με ποικίλους τρόπους. Έχουμε εξερευνήσει σχεδόν κάθε γωνιά του κι έχουμε αλλοιώσει ένα μεγάλο ποσοστό αυτού [2] πάντα με στόχο την βελτίωση της διαβίωσής μας. Χωρίς όμως να το συνειδητοποιούμε η συνεχόμενη αυτή δραστηριότητα έχει επιφέρει κλιματικές αλλαγές και μαζικές εξαφανίσεις ειδών που χωρίς τη «συμβολή» του ανθρώπου θα γίνονταν σε εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια και όχι σε μερικές δεκαετίες όπως συμβαίνει τώρα. Ο πλανήτης Γη δε μας χρειάζεται. Οι αλλαγές στην επιφάνεια του, όπως και η αλλαγή της ποικιλομορφίας ζωής που ζει επάνω του είναι κάτι φυσιολογικό στο πλαίσιο της πλανητικής του ύπαρξης. Στο δικό μας όμως επίπεδο ύπαρξης, αυτού του είδους οι δραστικές αλλαγές είναι άμεσα συσχετισμένες με τη μελλοντική μας επιβίωση και την παρούσα διαβίωση. Με άλλα λόγια ο υπέρμετρος τρόπος ζωής μας, το τωρινό μας lifestyle, απειλεί να επιφέρει την ίδια την εξάλειψή του. Τι μπορούμε όμως να κάνουμε για να μη χάσουμε την παρούσα «άνετη» διαβίωσή μας; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι μονοδιάστατη. Συνδέεται όμως απ' ευθείας με την συνειδητοποίηση της θέσης μας μέσα σε αυτό τον πλανήτη η οποία δεν είναι σίγουρα αυτή του κυρίαρχου όντος αλλά ενός μικρού μέρους ενός μεγάλου συνόλου. Χρειάζεται άμεσα μια συντονισμένη προσπάθεια σε παγκόσμιο επίπεδο έτσι, ώστε να αναθεωρηθεί η σχέση μας με τον υπόλοιπο φυσικό κόσμο.

Όσο ουτοπικό και αν ακούγεται κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτευχθεί ως ένα βαθμό αν η ανθρωπότητα δρούσε συνολικά επιστρατεύοντας τις διδαχές του παρελθόντος και της υπάρχουσας επιστημονικής γνώσης. Κάτι τέτοιο όμως πρέπει να ξεκινήσει αναγκαστικά από τον καθένα από εμάς, ιδιαίτερα από εμάς που δεν έχουμε να νοιαστούμε για την καθημερινή μας επιβίωση. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα καινούριο lifestyle το οποίο δε βασίζεται στη λογική της μίας χρήσης κι επιλέγει αντικείμενα και υπηρεσίες τα οποία σέβονται το περιβάλλον και τα υπόλοιπα είδη του πλανήτη. Ακόμα περισσότερο, ένα lifestyle το οποίο δε βασίζεται σε εφήμερες διασκεδάσεις αλλά στην ουσιαστική ψυχαγωγία η οποία μας κάνει πιο συνειδητοποιημένους παράλληλα με χαρούμενους. Ένα lifestyle που μας φέρνει πιο κοντά στη φύση αντί να μας απομονώνει από αυτήν, μαθαίνοντάς μας να τη σεβόμαστε και να τη διατηρούμε μέσα από τις προσωπικές, κοινωνικές αλλά κι εμπορικές μας επιλογές. Ένα lifestyle τέλος, που μας κάνει χαρούμενους όχι μέσω της ποσότητας των αποκτημάτων μας αλλά της συνειδητοποίησης της αξίας των πραγμάτων που δίνουν νόημα στην ύπαρξή μας.

Bio 

Ο Θάνος Ζακόπουλος θεωρεί τον εαυτό του ένα υβρίδιο. Είναι ένας δημιουργός πολλαπλών εκφράσεων (καλλιτέχνης, σχεδιαστής, φωτογράφος) που τον ενδιαφέρει το πάντρεμα διαφορετικών ειδικοτήτων δημιουργώντας projects που μιλούν για τον φυσικό κόσμο που μας περιβάλλει και τη σχέση μας με αυτόν. Έχει συμμετάσχει σε πολλαπλές εκθέσεις και καλλιτεχνικά δρώμενα κι έχει δώσει διαλέξεις σε διάφορα μέρη του κόσμου. Το 2009 ίδρυσε μαζί με την Katia Meneghini το CTRLZAK Art & Design Studio, μία πολυδιάστατη ομάδα με έδρα το Μιλάνο, αλλά επιδιώκει να περνάει τον χρόνο του όσο περισσότερο μπορεί κοντά στη φύση. Έχει επίσης ένα ιδιαίτερο κόλλημα με την έννοια του χρόνου για αυτό και τα ταξίδια έρευνάς του τον πάνε πολλές φορές σε περίεργα μέρη στα άκρα του χωροχρόνου και ακόμη παραπέρα.

Info: thanoszakopoulos.com & ctrlzak.com

[1] Αναφέρομαι εδώ στον Homo Sapiens ο οποίος θεωρείται ο άμεσος πρόγονος του σημερινού σύγχρονου ανθρώπου.

[2] Υπολογίζεται ότι έχουμε ήδη αλλοιώσει πάνω από το 50% της επιφάνειας του πλανήτη.