Ένας από τους πιο πετυχημένους και παραγωγικούς Έλληνες συγγραφείς, πολυδιαβασμένος και μαέστρος των λέξεων, ο Ισίδωρος Ζουργός, μας μίλησε για το νέο του βιβλίο με τίτλο «Οι ρετσίνες του Βασιλιά» και μας εξήγησε, μεταξύ άλλων, γιατί ο κόσμος της κλασικής λογοτεχνίας είναι επίκαιρος όσο ποτέ.

Μα, πίνει ρετσίνες ο βασιλιάς; Από τον τίτλο ακόμη του νέου σας βιβλίου διαφαίνεται μία αντίθεση ή και η διάθεση για μία ανατροπή; Υπήρξε πράγματι μια βαθύτερη ανάγκη να κάνετε ένα διαφορετικό βιβλίο, πιο ηθογραφικό, αυτή τη φορά; Και αν ναι, γιατί;

Αυτή η ανάγκη για κάτι διαφορετικό είναι διακριτή, όμως δε θα συμφωνούσα και τόσο με τον χαρακτηρισμό ηθογραφικό. Δεν ξέρω ακόμη αν μπορούμε να μιλάμε για ανατροπή μιας και στον μυθιστορηματικό κόσμο του κάθε συγγραφέα τα νήματα ανάμεσα στα βιβλία του είναι υπαρκτά, ακόμη κι αν είναι δυσδιάκριτα ή αφανή. Προφανώς όμως έχουμε να κάνουμε με ένα αρκετά διαφορετικό βιβλίο σε σύγκριση με αρκετά από τα προηγούμενα, καθώς ο αφηγηματικός χρόνος λειτουργεί στο σήμερα ενώ δεν υπάρχουν μεγάλα ταξίδια. Ο ήρωας είναι στάσιμος σε ένα μικρό χωριό και το μεγαλύτερο κομμάτι της δράσης το αναλαμβάνει η μνήμη η οποία κι έχει ένα πολύ δυναμικό ρόλο. Όσο για το αν πίνει ρετσίνες ένας βασιλιάς, ο δικός μου βασιλιάς πίνει και μάλιστα αρκετές. Φανταστείτε μια λογοτεχνική επαναφορά κάπως πανηγυρική του γνωστού λαϊκού ποτού που περιφρονήθηκε από τον νεοπλουτισμό και την ξιπασιά των τελευταίων δεκαετιών. Η ρετσίνα στο μυθιστόρημα στέκεται καταμεσής της αφήγησης ως σύμβολο με πολλές σημάνσεις και συνειρμούς.

Τοποθετήστε μας λίγο στον χώρο και στον χρόνο, στις βασικές «συντεταγμένες» του βιβλίου σας. Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα που αναζητάτε;

Μια χωροχρονική τοποθέτηση θα βοηθούσε όμως ως προς τα νοήματα -θα τα έλεγα άξονες- θα αναφερθώ ακροθιγώς, γιατί πιστεύω ότι οι αναγνώστες είναι αρκετά ώριμοι να νοηματοδοτήσουν το βιβλίο ο καθένας και η καθεμιά με τον τρόπο του. Βρισκόμαστε στο σήμερα σε ένα ελληνικό χωριό κάπου στις αρχές Σεπτεμβρίου σε από τα τελευταία χρόνια της κρίσης. Ένας ηλικιωμένος άνδρας, ευκατάστατος κι ευπαρουσίαστος, εμφανίζεται στο χωριό όπου κι εγκαθίσταται στο επιβλητικό αρχοντικό της περιοχής, πατρικό της γυναίκας του που έχει πεθάνει. Το σπίτι που έχει πρόσφατα αποκατασταθεί αρχιτεκτονικά, ακτινοβολεί πραγματικά και δεσπόζει όχι μόνο με τον όγκο του αλλά και με την ιστορία του μιας και ήταν πάντα το σύμβολο της ντόπιας εξουσίας και της επιβολής της.

Ο νεοφερμένος θα ζήσει σε αυτό το χωριό έναν ολόκληρο χρόνο. Οι κόρες του βρίσκονται μακριά και η σχέση του μαζί τους χείριστη. Η μοναξιά του κρατάει τα σκήπτρα της κάθε μέρας. Μπαινοβγαίνει στο ένα και μοναδικό καφενείο και προσπαθεί να αγκιστρωθεί από τη ρετσίνα που πίνουν οι θαμώνες και τα γέλια τους ενώ συναναστρέφεται το πιο ταπεινό πλάσμα, τον τρελό του χωριού, που γεμάτος αθωότητα αρχίζει να τον ακολουθεί παντού καθώς ξεφουρνίζει αλήθειες που οι άλλοι θέλουν να ξεχνούν. Θα έρθουν όμως ανατροπές, παλιά μυστικά και ιστορίες αίματος. Η φθορά των γηρατειών είναι παρούσα, όπως και η νοσταλγία της αγάπης, κυρίως αυτή.

Ο χρόνος και το πέρασμά του είναι ένα ζήτημα που σας απασχολούσε ανέκαθεν; Ή σας απασχολεί περισσότερο καθώς μεγαλώνετε;

Η έγνοια κι ενίοτε ο φόβος της φθοράς στο πέρασμα του χρόνου είναι κοινή συνισταμένη σε όλους τους ανθρώπους. Καθώς μεγαλώνουμε είναι αυτονόητο ότι δυσκολευόμαστε όλο και περισσότερο να το παραβλέψουμε. Μην ξεχνάτε, πως όλη η αγωνία της τέχνης κατά ένα μέρος είναι ένας αγώνας απέναντι σε αυτή τη φθορά.

Γράψατε ένα μυθιστόρημα που ξεκινάει ως παραμύθι, με έναν βασιλιά και έναν πύργο, συνδέεται με τους κόσμους του Σαίξπηρ του Ραμπελαί και φτάνει μέχρι την αποδόμηση της εξουσίας και τα προβλήματα της σημερινής εποχής. Ποιο είναι το υπόγειο νήμα που ενώνει όλους αυτούς τους διαφορετικούς κόσμους μεταξύ τους;

Παρατηρώντας κάποιος όλα τα προηγούμενα μυθιστορήματά μου διακρίνει τη διάθεση συνομιλίας των ηρώων μου με γνωστά έργα από την παγκόσμια λογοτεχνία. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και εδώ. Μέσα από το στενό σκηνικό ενός ορεινού χωριού διαφαίνεται ο κόσμος του βασιλιά Ληρ και μέσα από τους καπνούς ενός παλιού καφενείου ο βουλιμικός κόσμος του Γαργαντούα και το υποσχόμενο γέλιο του αναγεννησιακού ανθρώπου. Όλη αυτή η διάθεση συνομιλίας μαζί τους προκύπτει από την απόλυτη βεβαιότητα, ότι ο κόσμος της κλασικής λογοτεχνίας είναι επίκαιρος όσο ποτέ. Οι ήρωες αυτοί υπάρχουν γύρω μας με άλλα ονόματα, άλλα ρούχα, το ίδιο όμως παραστατικοί και αληθινοί όπως στην εποχή που γεννήθηκαν. Αυτό δεν είναι άλλωστε το κλασικό; Το είδος της τέχνης και της δημιουργίας εν γένει που πάντα έχει κάτι να μας πει. Η συνομιλία μαζί του είναι πάντα ελκυστική κι επωφελής.

Οι λογοτεχνικές επιρροές είναι άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο εμφανείς στο έργο σας, αλλά βρίσκονται πάντα εκεί. Έχετε πει και εσείς ο ίδιος ότι πάντα «σπρώχνετε» τα βιβλία σας προς μία σχέση, δεν τα αφήνετε μόνα τους. Γιατί; Από πού πηγάζει αυτή η ανάγκη σας;

Πριν από το γνωστό μας διαδίκτυο, αιώνες πριν, υπήρχε το δίκτυο των βιβλίων και η κοινότητα των αναγνωστών. Τα βιβλία ανέκαθεν συνομιλούσαν μεταξύ τους κι αυτό πότε γινόταν φανερό και πότε όχι. Άλλωστε η αίσθηση ότι αφήνω το βιβλίο να περπατήσει μόνο του είναι κατά ένα μεγάλο μέρος πλαστή. Το κάθε βιβλίο είναι γνήσιο τέκνο της αναγνωστικής ιστορίας του συγγραφέα και φέρει επάνω του ως δερματοστιξία όλες τις επιρροές και τους αναγνωστικούς έρωτες του δημιουργού του.

Οι Έλληνες έχουμε μία φυσική ροπή προς την ασυνέχεια εφαρμογής των ειλημμένων δικών μας αποφάσεων. Ας γίνουμε λίγο περισσότερο παραστατικοί: Ασυνέχεια του κράτους, αποφάσεις που μένουν στα συρτάρια, έργα που οικτρά καθυστερούν, παραγραφή ηθικών και άλλων δεσμεύσεων, γρήγορη λήθη και απανωτές μεταστροφές και μεταπτώσεις.

Πείτε μας ένα βιβλίο που διαβάσατε τελευταία και σας έχει εκπλήξει θετικά...

"Αλφαβητάρι εντόμων" της Δήμητρας Κολλιάκου. Ένα πολύ ιδιαίτερο βιβλίο, εγκεφαλικό, πρωτότυπο, απαιτητικό βέβαια…

Ποια είναι η εικόνα που έχετε για την απόλυτη ευτυχία;

Ο συνδυασμός αδιάλειπτης προσωπικής δημιουργίας και αρμονικών σχέσεων με τους ανθρώπους. Παραγωγική ενασχόληση και κοινωνείν. Αυτή είναι η δική μου οπτική της ευτυχίας, όμως μπαίνω στον πειρασμό να σας αναφέρω και την άποψη του Σενέκα για την ευτυχία κατά την οποία η ευτυχία έχει ανάγκη μόνο τα βιβλία κι έναν κήπο. Πολύ ενδιαφέρουσα άποψη, δε συμφωνείτε;

Info: Το καινούριο βιβλίο του Ισίδωρου Ζουργού «Οι ρετσίνες του Βασιλιά» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Φωτογραφία πορτρέτου: Μαρία Μαράκη