Οι άνθρωποι αποφασίζουν να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία για διάφορους λόγους. Ένα χαρακτηριστικό όμως που είναι κοινό σε πολλούς από αυτούς, είναι το πόσο τους επηρεάζει η γνώμη των άλλων ανθρώπων. Αυτό δεν είναι κάτι πάντα συνειδητό. Είναι αρκετοί μάλιστα εκείνοι που ξεκινούν λέγοντας πως απεναντίας, καθόλου δεν τους απασχολεί κάτι τέτοιο. Και δεν είναι ότι δε λένε την αλήθεια, απλώς είναι ένας τρόπος σκέψης τόσο βαθιά ριζωμένος μέσα τους, που δε μπορούν να τον εντοπίσουν.

Η επίδραση της κοινωνίας

Στις ελληνικές, κυρίως μικρές κοινωνίες, τα μέλη δίνουν μεγάλη βαρύτητα στη γνώμη των υπολοίπων κι αυτό είναι ένα μήνυμα που περνούν οι γονείς στα παιδιά τους με άμεσο αλλά κι έμμεσο τρόπο. Φαίνεται να είναι πολύ σημαντικό το να μην ξεχωρίζει κάποιος από το σύνολο με στόχο να μην σχολιάζεται, όχι μόνο με αρνητικό, αλλά και θετικό τρόπο. Μέσα στις οικογένειες ακούγονται συχνά κουβέντες όπως “Τι θα πει ο κόσμος, αν σε δει να…;”, “Θα γίνουμε ρεζίλι αν σε δουν να …;”, “Τι θα πει η θεία σου αν εσύ…;”, “ Τι θα πει ο κ. Τάδε αν εσύ …;”. Τα παιδιά ακούνε τους γονείς να προσπαθούν να αποφύγουν την αλήθεια, αν πιστεύουν πως δεν θα αρέσει στους ακροατές τους. Τους ακούνε να ψάχνουν δικαιολογίες για τις επιλογές τους, για τον τρόπο ζωής τους, γιατί ζουν μόνοι τους, γιατί παίρνουν διαζύγιο, γιατί δεν κάνουν παιδιά, γιατί θέλουν, γιατί δεν θέλουν. Έτσι τονίζουν με το παράδειγμα τους πόση βαρύτητα έχει για εκείνους το να είναι αποδεκτοί οι ίδιοι και κατ’ επέκταση και τα παιδιά τους.

Έχω ακούσει τόσες πολλές σχετικές ιστορίες ανθρώπων που δεν έκαναν αυτό που ζητούσε η ψυχή τους, από το φόβο του τι θα πουν όλοι εκείνοι οι γνωστοί άγνωστοι! Δεν φλέρταραν, δεν σπούδασαν αυτό που ήθελαν, δε φόρεσαν αυτό που ήθελαν, δε χώρισαν, δεν αντιμίλησαν, δεν διεκδίκησαν, δεν υπερασπίστηκαν τον εαυτό τους. Έτσι μεγαλώνει ένα παιδί που είναι δύσκολο να ξεχωρίσει τις δικές του ανάγκες κι επιθυμίες από εκείνες των γύρω του. Πρωταρχικό μέλημα γίνεται το να ευχαριστήσει εκείνους που μοιάζει να έχουν περισσότερη σημασία από το ίδιο.

Οι επιπτώσεις στην ενήλικη ζωή

Είναι σύνηθες όσοι βρίσκονται σε ψυχοθεραπεία, να εκπλήσσονται από τη σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν και να δυσκολεύονται να κατανοήσουν πώς ο τρόπος σκέψης με τον οποίο γαλουχήθηκαν, επηρεάζει και την ενήλικη ζωή τους. Η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας σχηματίζεται τα πρώτα χρόνια της ζωής μας και σχηματίζεται ανάλογα με το πως μας αντιμετωπίζουν οι σημαντικοί για εμάς άνθρωποι. Έτσι, όταν ένα παιδί βλέπει τους γονείς του να δίνουν μεγαλύτερη αξία στο τι πιστεύουν άλλοι άνθρωποι και όχι το ίδιο, διαμορφώνει χαμηλή αυτο-αξία και αισθάνεται ανεπαρκές. Μεγαλώνοντας σχηματίζει την εντύπωση πως ο γνώμονας σύμφωνα με τον οποίο πρέπει να συμπεριφέρεται και να πράττει, δεν είναι τα δικά του πιστεύω, αλλά η αποδοχή των υπολοίπων.

Με αυτό τον τρόπο μεγαλώνουν άνθρωποι που πιστεύουν πως η γνώμη τους δεν έχει αρκετή βαρύτητα και έχουν ανάγκη κάποιον να τους επιβεβαιώσει την ορθότητα των αποφάσεων τους. Προσαρμόζουν έτσι τη συμπεριφορά τους ώστε να είναι αρεστοί και σύμφωνοι με τα δεδομένα της όποιας κοινωνίας τους περιστοιχίζει. Δυσκολεύονται να πουν όχι, για να μη δυσαρεστήσουν τον άλλο και σχηματίσει άσχημη εντύπωση για τους ίδιους. Οι ενήλικες αυτοί έχουν χάσει τον πραγματικό τος εαυτό και ως αποτέλεσμα δεν μπορούν ν' αναγνωρίσουν τις δικές τους ανάγκες από εκείνες που τους τους επιβάλλει η γνώμη των γύρω τους.

Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία

Το πρώτο βήμα, μέσα από την ψυχοθεραπεία, είναι να αναγνωρίσει το άτομο τι ακριβώς συμβαίνει και να το αποδεχτεί. Να κατανοήσει πραγματικά μέσα του τη διαδικασία αυτή και πως έχει διαμορφώσει το παρόν του. Το δυσκολότερο όμως κομμάτι, είναι να αρχίσει να αναγνωρίζει ποιος είναι στην πραγματικότητα, αν βγάλει από μέσα του τις επιταγές του κοινωνικού του συνόλου. Τέλος, να εφαρμόσει τα νέα αυτά δεδομένα στην καθημερινότητά του, με σκοπό να είναι ειλικρινής και συνεπής απέναντι στον εαυτό του. Ως άνθρωποι, είμαστε κοινωνικά όντα και είναι αναπόφευκτο να θέλουμε να ανήκουμε και να είμαστε σε κάποιο βαθμό αποδεκτοί. Είναι όμως σημαντικό για την αυτοπεποίθηση μας να αισθανόμαστε πως αυτό που πραγματικά είμαστε, είναι αρκετό για να θέλουν οι άλλοι να είναι γύρω μας και δε χρειάζεται να προσποιούμαστε κάτι διαφορετικό. Ή, τέλος, αν οι άνθρωποι που μας περιστοιχίζουν δε μπορούν να αποδεχτούν την αλήθειας μας, να αναζητήσουμε εκείνους που θα το κάνουν, γιατί το αξίζουμε.

Μια θεραπευόμενη μου, που βίωνε μια καταπιεστική καθημερινότητα και δεν είχε συνειδητοποιήσει τους λόγους, είχε αναφωνήσει με πραγματικά μεγάλη έκπληξη “Μόλις συνειδητοποίησα πως αν δεν υπολογίζω το τι θα πουν οι άλλοι, μπορώ να κάνω αυτό που πραγματικά θέλω!”

Bio

Η Ροζελίνα Φιλιππίδου ξεκίνησε ως χορεύτρια και τελείωσε την Ανώτερη Επαγγελματική Σxολή Χορού του Δήμου Σταυρούπολης. Στη συνέχεια, απέκτησε πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours in Psychology) και μεταπτυχιακούς τίτλους στη Θεραπεία Μέσω Θεάτρου και Κίνησης (Drama and Movement Therapy) και στις Μεθόδους Έρευνας στην Ψυχολογία (MSc Psychological Research Methods). Έχει επίσης εκπαιδευτεί στη μέθοδο τραυματοθεραπείας EMDR. Έχει συμμετάσχει με παρουσιάσεις, εργαστήρια και ως μέλος επιστημονικών επιτροπών σε πλήθος εθνικών κι ευρωπαϊκών συνεδρίων, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Επίσης, αρθρογραφεί περιστασιακά σε περιοδικά κι εφημερίδες. Ως ψυχοθεραπεύτρια έχει εργαστεί με παιδιά, εφήβους και ενήλικες σε θεραπευτικά κέντρα, ψυχιατρικές κλινικές, στέγες ανηλίκων, στο ψυχιατρικό τμήμα του Ιπποκρατείου Περιφερειακού Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και είναι επιστημονική συνεργάτης της Β’ Ψυχιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Διατηρεί ιδιωτικό γραφείο στη Θεσσαλονίκη, όπου διεξάγει ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες δια ζώσης και διαδικτυακά. Επίσης είναι επιστημονική υπεύθυνη του ινστιτούτου ΕΠΙΝΕΙΟ, όπου παρέχονται όλες οι θεραπευτικές υπηρεσίες σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Είναι μέλος του Ελληνικού Συλλόγου Θεραπευτών μέσω Τέχνης, του BADTh (British Association of Dramatherapists) και του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων.