Η Σάντυ Κουτσοσταμάτη είναι μια γυναίκα που αναζητά μέσα από την επαγγελματική της ενασχόληση, τη γνωριμία με τον εαυτό και την ανθρώπινη ψυχή, τόσο για την ίδια όσο και για τους άλλους. Και όλα αυτά με εσωτερική ηρεμία και μια ζωή με πληρότητα. 

Eίναι η ψυχολόγος που πολλοί θα ήθελαν να τους κουράρει. Ακόμη και οι πιο δύσπιστοι απέναντι στην επιστήμη της. Η ίδια καταθέτει την εμπειρία της από μια συνεχή διαδρομή αυτοανακάλυψης και εξέλιξης στην καρδιά της ανθρώπινης ύπαρξης, την ψυχή.

Ανακάλυψε την αξία και τη δύναμη της γνώσης στον δρόμο προς την ανεξαρτησία στο περιβάλλον όπου μεγάλωσε, με την ενθάρρυνση προς τη μάθηση να είναι η κυρίαρχη φιλοσοφία. «Ο παππούς μου είχε πάρει τις πέντε κόρες του από ένα χωριό κοντά στο Ναύπλιο και πήγαν να ζήσουν στο Σικάγο στην Αμερική με το σκεπτικό να τους παρέχει καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Έλεγε ότι η προίκα των παιδιών του θα είναι οι σπουδές τους», μου εξηγεί την «παράδοση» της οικογένειάς της, που συνεχίστηκε και με τους δικούς της γονείς. 

Ένα παιδί, όμως, με ρομαντική προσέγγιση στη ζωή, που ενοχλείται από την αδικία, την εκμετάλλευση και τη βία, γιατί αποφασίζει να ασχοληθεί με την ανθρώπινη ψυχή; Η ίδια παραδέχεται πως είχε μια φυσική τάση προς αυτό από τότε που θυμάται τον εαυτό της και σαφώς αισθάνεται τυχερή που από τόσο μικρή ανακάλυψε τον επαγγελματικό δρόμο που ήθελε ν’ ακολουθήσει. «Θυμάμαι ότι διάβαζα βιβλία Ψυχολογίας κρυφά στην ώρα του μαθήματος. Ευτυχώς, οι γονείς μου στήριξαν την επιλογή μου. Όταν μετά το μεταπτυχιακό ειδικεύτηκα στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπευτική Προσέγγιση, τότε ήρθα σ’ επαφή με τα σημεία που θα έπρεπε να δουλέψω, ώστε να μπορώ να σταθώ επάξια στον θεραπευτικό μου ρόλο, χωρίς να ταυτίζομαι. Παράλληλα, φυσικά, έκανα κι εγώ ψυχοθεραπεία, κι έτσι ξεκίνησε και για μένα αυτό το μαγικό ταξίδι αυτογνωσίας».

Ένα ταξίδι που ο μόνος προορισμός του είναι να κάνεις τη διαδρομή όσο πιο πλήρη -πλούσια σε εμπειρίες και συναισθήματα, αλήθεια, παραδοχές κι ευγνωμοσύνη, σχέσεις και στιγμές- μπορείς.

Η συζήτηση και η ανάγκη για ψυχοθεραπεία όλο και πυκνώνει τριγύρω μας τα τελευταία χρόνια. Θα μπορούσες να μου κατηγοριοποιήσεις τις προβληματικές που ταλανίζουν περισσότερο την ανθρώπινη ψυχή; 

Αυτά τα 15 χρόνια που εργάζομαι, ενώ τα θέματα ποικίλλουν, οι αγχώδεις διαταραχές και οι φοβίες έχουν σχεδόν πάντα τον πρώτο λόγο.

Παρά την πολυετή επαγγελματική σου εμπειρία, συναντάς περιστατικά που ακόμη σε συγκλονίζουν; 

Δεν ξέρω αν μπορώ να σου απαντήσω σε αυτό. Πλέον, τα δικά μου συναισθήματα μένουν έξω από τη θεραπευτική διαδικασία, οπότε, εάν κάτι με συγκλονίσει, θα το ψάξω, γιατί θα σημαίνει πως κάτι υπάρχει μέσα μου που σχετίζεται με την περίπτωση. Έτσι, θα απευθυνθώ στη δική μου ψυχολόγο. Αυτό που θυμάμαι είναι πως, όταν γέννησα την πρώτη μου κόρη, με δυσκόλευαν πολύ οι περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών.

Πάντα αναρωτιέμαι: πόσο εύκολα μπορούμε να θεραπεύσουμε ή να διαχειριστούμε τραύματα και πεποιθήσεις, που είναι βαθιά ριζωμένες από τα παιδικά μας χρόνια; 

Το εύκολο και το δύσκολο είναι σχετικά. Σίγουρα θέλει τόλμη και θάρρος να σπάσεις πάγιες δυσλειτουργικές πεποιθήσεις και τα δεσμά του παρελθόντος. Επίσης, χρειάζεται αφοσίωση και πειθαρχία. Όταν υπάρχει κόστος στη ζωή μας, έχουμε ισχυρότερο κίνητρο να στραφούμε εσωτερικά.

Υπάρχουν, όμως, άνθρωποι που δεν πιστεύουν στους ψυχολόγους και την εσωτερική αυτή στροφή που αναφέρεις -αν και είναι ολοφάνερο ότι χρήζουν ψυχολογικής υποστήριξης. Τι θα έλεγες σε αυτούς;

Όταν κάτι δεν το πιστεύεις, δύσκολα μπορείς να βοηθηθείς από αυτό. Ωστόσο, έχω συναντήσει περιπτώσεις που, ενώ απέρριπταν την ψυχοθεραπεία, όταν τη δοκίμασαν, εξεπλάγησαν από τη συνειδητοποίηση του πόσο μεγάλη ανάγκη την είχαν. Από την άλλη, γνωρίζω ανθρώπους που βρίσκουν άλλους τρόπους να βοηθηθούν και το σέβομαι απόλυτα.

Η δική σου θεώρηση για τη ζωή και τους ανθρώπους πόσο άλλαξε από τότε που ασχολείσαι με την Ψυχολογία επαγγελματικά; 

Νομίζω ότι η θεώρησή μου άλλαζε στις πολύ δύσκολες φάσεις της ζωής μου, όταν ένιωθα ότι χάνω τη γη κάτω απ’ τα πόδια μου και όταν αντιμετώπισα κάποιους από τους μεγαλύτερους φόβους μου. Καταστάσεις για τις οποίες πλέον νιώθω ευγνώμων.

Γνωρίζω αρκετούς ψυχολόγους με προβληματικές σχέσεις και προσωπικά θέματα. Είναι μύθος ότι μπορείτε να εφαρμόσετε όσα γνωρίζετε στον εαυτό σας; 

Ψυχοθεραπεία δεν μπορεί κανείς να κάνει στον εαυτό του. Φυσικά κι ένας ψυχοθεραπευτής την έχει εξίσου ανάγκη -ίσως και περισσότερο- από κάποιον που δεν κάνει αυτήν τη δουλειά, για τον λόγο που προανέφερα. Επίσης, επειδή είναι κάποιος ψυχολόγος, δε σημαίνει ότι ελέγχει όλους τους παράγοντες που σχετίζονται με τους άλλους ανθρώπους ή τις εξωτερικές συνθήκες. Και οι ψυχοθεραπευτές έχουν όρια, ίσως προσωπικά τραύματα, αλλά και αδυναμίες. Το ταξίδι της αυτοεξέλιξης είναι προσωπικό για τον καθένα και συμβαίνει με τον δικό του χρόνο και ρυθμό.

Εσύ πώς φροντίζεις την ψυχική σου υγεία και τη σωματική σου ευεξία; 

Κάνω διαλογισμό, ψυχοθεραπεία κατά καιρούς και προσπαθώ να ακούω και να σέβομαι τις ανάγκες μου. Επίσης, έχω καταλάβει τη σημασία της άσκησης και της σωστής διατροφής, τόσο στη σωματική μου υγεία όσο και στην ψυχική. Οπότε έχω τους δικούς μου κανόνες που ακολουθώ, αλλά ο σημαντικότερος είναι να μη στερούμαι.

Με τη διττή σου ιδιότητα, ως μητέρας και ψυχολόγου, ποια είναι τα βασικά στοιχεία που θεωρείς ότι οφείλει ένας γονιός να προσφέρει στο παιδί του, ώστε αυτό να μεγαλώσει -όσο γίνεται- πιο δυνατό ψυχικά;

Να σεβαστεί την ατομικότητα του παιδιού και να μην προσπαθήσει να κατασκευάσει έναν άνθρωπο που θα καλύπτει τις δικές του ανασφάλειες. Να εστιάσει στην αυτονομία του, στα όρια και να προσφέρει ανιδιοτελή αγάπη. Να γίνει ο ενήλικας που θα ήθελε να γίνουν κάποια στιγμή τα παιδιά του. Να είναι εκεί για το παιδί, να το βοηθάει να βρει τις λύσεις και όχι να λύνει εκείνος τα προβλήματά του.

Διαμορφώνονται, λοιπόν, νέες τάσεις στην Ψυχολογία για την ευκολότερη προσέγγιση και διαχείριση των προβλημάτων της ανθρώπινης ψυχής; 

Φυσικά, η Ψυχολογία είναι μια επιστήμη που διαρκώς εξελίσσεται. Υπάρχουν νέες θεραπευτικές μέθοδοι, όπως, για παράδειγμα, το EMDR, η τραυματοθεραπεία.

Σε εποχές εγκλεισμού και αβεβαιότητας, σαν αυτήν που διανύουμε, τι θα συμβούλευες τον κόσμο; 

Να μη χάνει την πίστη του. Οι άνθρωποι αντιδρούμε με άγχος στην αβεβαιότητα. Ας πιστέψουμε πως όλα θα πάνε καλά, όπως το πιστεύουμε κάθε φορά που παίρνουμε το αμάξι μας να το οδηγήσουμε, ενώ υπάρχει κίνδυνος ατυχήματος, ή βάζουμε το ξυπνητήρι μας για την επόμενη μέρα, ενώ κανείς δε μας διασφαλίζει ότι θα ξυπνήσουμε. Όλα τα πράττουμε γιατί μέσα μας πιστεύουμε πως όλα θα πάνε καλά. Αυτήν την πίστη χρειάζεται να βρούμε μέσα μας.

Για να τη βρούμε, όμως, δεν θεωρείς ότι η Ψυχολογία γίνεται η νέα ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου -περισσότερο από ποτέ; 

Η αλήθεια είναι ότι η κοινωνία εξελίσσεται με τρομακτικό ρυθμό, ενώ ο ανθρώπινος εγκέφαλος, από την άλλη, ελάχιστα. Είναι πολλές οι προκλήσεις που έχει ν’ αντιμετωπίσει ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος: από την παρούσα συνθήκη της πανδημίας σε συνδυασμό και με τη χρήση της τεχνολογίας, τις κοινωνικές απαιτήσεις της καπιταλιστικής μας κοινωνίας παράλληλα με τον έντονο συντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας, μέχρι την αλλαγή των κοινωνικών ρόλων των φύλων και την ανταγωνιστική καθημερινότητα σε όλους τους τομείς. Ωστόσο, η κάθε γενιά κάτι έχει να διαχειριστεί. Θεωρώ εξαιρετικά σημαντική τη στροφή των ανθρώπων στην ψυχική υγεία. Γεγονός που μου δημιουργεί αισιοδοξία για το μέλλον. Γιατί δυσκολίες πάντα θα υπάρχουν, το θέμα είναι πώς αυτοπροσδιοριζόμαστε με εκείνες.

Θα μ’ ενδιέφερε να διατυπώσει ένας ψυχολόγος τον ορισμό του για την ευτυχία… 

Η ευτυχία είναι η τωρινή στιγμή για την οποία χρειάζεται να θυμόμαστε να είμαστε ευγνώμονες. Να σκεφτόμαστε πάντα αυτό που έχουμε και όχι εκείνο που μας λείπει…

Credits

Κεντρική Φωτογραφία: Φούτερ Karl Lagerfeld, Intervista

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΕΚΤΟΡΑΣ ΝΙΚΟΛΑΚΗΣ - POV STUDIO

HAIR: YANNI HAIR SPA

MAKE UP: ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΚΙΟΥ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2021