Σκεφτείτε πόσες φορές στη ζωή μας -κάνοντας μια αυτοπαρατήρηση- η καθημερινότητα κυλά επικίνδυνα βιαστικά, με σκέψεις που εγκλωβίζονται σε μοτίβα αδράνειας και με την αναζήτηση άμεσων λύσεων να μας ωθεί σε επιφανειακές θεραπείες που καλύπτουν αλλά δεν θεραπεύουν. Λαμβάνοντας σοβαρά το πλαίσιο αυτό, η εικαστική καλλιτέχνιδα Πέγκυ Κλιάφα, αναδεικνύει την ένταση ανάμεσα στην τάξη και την πνευματική αναζήτηση, ανάμεσα στο να καλύπτεις τα συμπτώματα και στο να αναζητάς την ουσία. Η πολλά υποσχόμενη έκθεσή της με τίτλο "Healing the Grid / Θεραπεύοντας το Πλέγμα", που θα ανοίξει τις πόρτες της από τις 11 Σεπτεμβρίου στην γκαλερί Ζουμπουλάκη, μας προσκαλεί να ζήσουμε αυτή τη διαδικασία και να δούμε πώς τα έργα της μετατρέπουν τα σύμβολα σε εικόνες μιας κοινωνίας που αναζητά ισορροπία, σε έναν χώρο όπου η τέχνη και η θεραπεία συναντιούνται για να μας κάνουν να αναπνεύσουμε, να σκεφτούμε και να νιώσουμε ξανά.
Πριν τα επίσημα εγκαίνια της Πέμπτης, η ίδια μάς μιλά αποκλειστικά, προσφέροντας μια πρώτη γεύση από την έκθεση και τη φιλοσοφία της. Στο τεύχος Οκτωβρίου του Glow, που θα κυκλοφορήσει σε λίγες εβδομάδες, θα έχετε την ευκαιρία να ανακαλύψετε περισσότερα στοιχεία από την κουβέντα μας.
Το πλέγμα της σύγχρονης ζωής: μεταξύ ελέγχου και επιφανειακής θεραπείας
Στην έκθεση αυτή, το «πλέγμα» εμφανίζεται άλλοτε ως καταπιεστική δομή και άλλοτε ως σύστημα ελέγχου, αντικατοπτρίζοντας πώς οι ασθένειες της σύγχρονης ζωής αντιμετωπίζονται συχνά με γρήγορες, επιφανειακές λύσεις, αντί για βαθιές αλλαγές στον τρόπο που ζούμε. Η ίδια τονίζει στη συζήτησή μας: «Το «πλέγμα» ή “grid” με ενδιέφερε γιατί δεν είναι μόνο εργαλείο σχεδίου, αλλά περιλαμβάνει πολλές πλευρές της σύγχρονης ζωής στις πόλεις μας. Αρχιτεκτονικά, ψηφιακά, κοινωνικά ή πνευματικά, τα πλέγματα μπορούν εύκολα να γίνουν καταπιεστικές δομές και συστήματα ελέγχου. Η υπερκατανάλωση φαρμάκων είναι συχνά η αντίδρασή μας σε αυτά, μια γρήγορη λύση που καλύπτει τα συμπτώματα χωρίς να αλλάζει την καθημερινότητά μας - δημιουργώντας έναν άλλο άκαμπτο, ψυχρό μηχανισμό που δεν θεραπεύει, απλώς διαχειρίζεται».
Η τέχνη συναντά την ιατρική: σκέψεις και αμφιβολίες γύρω από τα φάρμακα
Η ίδια διερευνά τη σχέση τέχνης και ιατρικής, συνδέοντας την ιστορική αλληλεπίδραση με προσωπικές εμπειρίες και τις σύγχρονες πρακτικές υπερκατανάλωσης φαρμάκων. Η σχέση τέχνης και ιατρικής με απασχολεί από την αρχή της πορείας μου. Η τέχνη έχει εμπνευστεί από την ιατρική και αντίστροφα, και σήμερα οι τομείς Art & Science ή sci-art το αποδεικνύουν με εντυπωσιακά αποτελέσματα. «Μια διαφήμιση χαπιών πριν χρόνια μου έδωσε την αφορμή να αναρωτηθώ: χρειάζομαι άλλο ένα χάπι; Είναι σωστό να παίρνουν τα παιδιά μου αντιβίωση; Η δύναμη των φαρμάκων είναι αδιαπραγμάτευτη αλλά αμφιλεγόμενη, και αυτή την αμφισημία προσπαθώ να αποτυπώσω στα έργα μου», τονίζει η ίδια η καλλιτέχνις.
«Η ταχύτητα δεν θεραπεύει»
Η συζήτηση στρέφεται γύρω από την κριτική στις επιφανειακές λύσεις υγείας και την αναζήτηση ενός κόσμου που βλέπει τον άνθρωπο ολόκληρο, με όλες τις φυσικές, ψυχικές και πνευματικές του διαστάσεις. Η ίδια μου εξηγεί: «Είναι καταρχάς ο κόσμος στον οποίο ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως ένα σύνολο φυσικών, ψυχικών, κοινωνικών και πνευματικών διαστάσεων. Δεν είναι ουτοπικός, αλλά απαιτεί συνειδητότητα, συλλογική δράση και μια μετατόπιση αξιών. Η εξάρτηση του σύγχρονου ανθρώπου από τα φάρμακα είναι δεδομένη και προσομοιάζει με τη λογική του πλέγματος. Αντί της αντιμετώπισης των πραγματικών αιτιών των ασθενειών που απαιτούν χρονοβόρες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, προσφεύγουμε σε ταχείες χημικές λύσεις. Η παγίδα σήμερα είναι η ταχύτητα και η επιφανειακή προσέγγιση της θεραπείας, ώστε να επανερχόμαστε όσο πιο σύντομα γίνεται στην καθημερινότητά μας, τη λεγόμενη «κανονικότητα». Το φάρμακο, με τις δραστικές του ουσίες που κατευθύνεται ολοταχώς στο πονεμένο μέρος του σώματος προκειμένου να διαχειριστεί το σύμπτωμα, κινδυνεύει να αγνοήσει τη ρίζα του προβλήματος. Το μέρος αντιμετωπίζεται ως πιο σημαντικό από το όλον με αρνητικές μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία. Ωστόσο, συχνά ξεχνάμε πως στο σώμα μας όλα είναι αλληλένδετα, όπως και στον πλανήτη στον οποίο ζούμε. Όσο μακριά και αν συμβαίνει μια καταστροφή, οι συνέπειές της αργά ή γρήγορα θα επηρεάσουν και τη δική μας γειτονιά. Σε έναν κόσμο με ολιστική προσέγγιση της υγείας και της ζωής, τα φάρμακα δεν είναι ούτε εχθρός ούτε πανάκεια. Είναι ένα από τα πολλά εργαλεία φροντίδας και θεραπείας, ενταγμένα σε ένα συνολικό σύστημα υγείας που βλέπει τον άνθρωπο ολόκληρο».
Το σώμα ως πεδίο στοχασμού
Στα έργα της, το σώμα -φυσικό και πολιτικό- είναι πάντα παρόν, συχνά υπαινικτικά, μέσα από σύμβολα, μεταφορές και υλικά που προκαλούν στοχασμό και συγκίνηση, αναδεικνύοντας πως η σύγχρονη αντίληψη για την υγεία, την ομορφιά και την ευαλωτότητα μας βάζει σε φαύλους κύκλους φαρμακευτικών και κοινωνικών πιέσεων. Όπως μου αναλύει στην κουβέντα μας: «Το πολιτικό σώμα ή η πολιτική του σώματος (Body Politics) και η επιρροή τους πάνω στο φυσικό σώμα υπήρχε πάντα και είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο, δύσκολο να αναλυθεί με λίγα λόγια. Αυτό που με προβληματίζει σε σχέση με τα θέματα που εξετάζω, είναι πως στην εποχή μας, που υπάρχει πληθώρα φαρμάκων και εύκολη πρόσβαση σε αυτά, βάζουμε το φυσικό μας σώμα σε μεγάλη πίεση και σε φαύλους κύκλους θεραπειών, προκειμένου να ικανοποιήσουμε τις πολιτικές του σώματος και την σύγχρονη αντίληψη για την υγεία και την ομορφιά. Χρησιμοποιούμε φάρμακα για να αδυνατίσουμε, για να έχουμε μυώδες σώμα, για να πέσει η χοληστερίνη σε νούμερα ίσως εξωπραγματικά και πολλά άλλα, με αμφίβολα αποτελέσματα και συνέπειες για την υγεία».
Μάλιστα συνεχίζει: «Η πολιτική του σώματος στη φαρμακευτική πρακτική αναδεικνύει πώς ακόμα και η έννοια της υγείας δεν είναι ουδέτερη, αλλά διαμορφώνεται από κοινωνικούς, πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες. Στη δημιουργία μου το σώμα είναι πάντα παρόν αλλά συνήθως υπαινικτικά, ελπίζω με έναν ποιητικό τρόπο, όπως λέτε, με την έννοια της χρήσης συμβόλων, μεταφορών και υλικών που προκαλούν αναζήτηση και συγκίνηση. Όπου υπάρχει φάρμακο και θέματα υγείας, προφανώς είναι παρόν και το ανθρώπινο σώμα, αλλά προτιμώ να είναι συνειρμικά παρόν παρά περιγραφικά ή μελοδραματικά. Παρόλο που δεν είναι «ρομαντικός» ο τρόπος αυτός, πιστεύω πως είναι δυνατόν να ευαισθητοποιήσει τον θεατή δημιουργώντας ένα πεδίο στοχασμού για τη σχέση μας με το σώμα, την υγεία, την κοινωνία και τη μνήμη. Χρησιμοποιώ τη «συσσώρευση» υλικών πάνω στα «χειροποίητα και υπερβολικά χρονοβόρα» έργα μου, μεγάλες ποσότητες χαπιών και των συσκευασιών τους, συχνά τσαλακωμένων και χρησιμοποιημένων (άλλο ένα στοιχείο που υποδηλώνει την ανθρώπινη παρουσία) προκειμένου να θίξω θέματα υπερκατανάλωσης, υλικότητας, ευαλωτότητας. Έτσι το σώμα απουσιάζει, αλλά θα ήθελα να πιστεύω πως η απουσία του είναι εύγλωττη».
Η Πέγκυ Κλιάφα και η ματιά της στον κόσμο
Η Πέγκυ Κλιάφα είναι multimedia εικαστική καλλιτέχνης, με έργο που συνδέεται με τη φαρμακευτική, τη θεραπεία του σώματος και της ψυχής, καθώς και με τις περιβαλλοντικές συνέπειες των ιατρικών και φαρμακευτικών αποβλήτων. Σπούδασε Ζωγραφική με ειδίκευση στη Γλυπτική στην ΑΣΚΤ (Integrated Master, 2011/12) και Διοίκηση Επιχειρήσεων με ειδίκευση στο Marketing στο ΟΠΑ (1990). Έχει πραγματοποιήσει δύο ατομικές εκθέσεις και συμμετάσχει σε πάνω από 60 ομαδικές εκθέσεις και Art Fairs στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα έργα της έχουν αποκτηθεί από δημόσιες συλλογές, μουσεία, ιδρύματα και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Info: Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Πλ. Κολωνακίου 20, Αθήνα. Διάρκεια έκθεσης: 11/09-4/10.
Κεντρική φωτογραφία: Αριστερά: Πέγκυ Κλιάφα πορτραίτο. Δεξιά: Peggy Kliafa, Detail, from Chandelier II- Placebo Series 097 POLYELAIOS II_
