Στην έκτη ατομική της έκθεση η εικαστικός Ράνια Εμμανουηλίδου ασχολείται με το πάντα επίκαιρο ζήτημα του δογματισμού, μέσα από έργα και οπτικά σύμβολα που δημιουργούν μια συνολική εμπειρία.

Οι πίνακες και τα γλυπτά της εισάγουν τον θεατή σε ένα ιδιαίτερο, αυτοαναφορικό σύμπαν. Μια αίσθηση μαγείας αποπνέει από όλες τις δημιουργίες της, στις οποίες οι γυναίκες είναι αινιγματικά ακινητοποιημένες και περιμένουν τον θεατή να ερμηνεύσει, να ταυτιστεί, να σημασιοδοτήσει. Το ίδιο μοτίβο εντοπίζεται και στην έκθεση «Degeneration», σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης και μουσειολόγου Μαρίνας Αθανασιάδου.

Πόσα και τι είδους έργα περιλαμβάνει η καινούρια σας ατομική έκθεση; 

Περιλαμβάνει γλυπτά, ζωγραφικούς πίνακες και σχέδια που επεκτείνονται στον χώρο μέσω της χρήσης οπτικών συμβόλων από βινύλιο που προέκυψαν μέσα από τη συνεργασία μου με τον graphic designer Απόστολο Ρίζο. Επιπλέον, ο ίδιος έχει δημιουργήσει μία γραμματοσειρά εμπνευσμένη από τη θεματική της έκθεσης και την καθημερινή οπτική κουλτούρα που απλώνεται στον χώρο της γκαλερί, συμβάλλοντας στη δημιουργία μια συνολικής εμπειρίας για τον θεατή. Στην έκθεση παρουσιάζονται και δυο σχέδια που δημιουργήθηκαν σε συνεργασία με την εικαστικό Λία Ψωμά.

Η γυναικεία μορφή πρωταγωνιστεί στη δουλειά σας εδώ και χρόνια. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;

Αυτό είναι αναπόφευκτο, αφού η δουλειά μου είναι με κάποιον τρόπο αυτοβιογραφική. Βέβαια, το θηλυκό στοιχείο δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο του γυναικείου φύλου, οπότε ευελπιστώ ότι το έργο είναι ανοιχτό σε όλους.

Στον τίτλο της έκθεσης χρησιμοποιείτε τη λέξη εκφυλισμός (degeneration), η οποία έχει αρνητικό πρόσημο. Αναφέρεστε σε μια ηθική και κοινωνική παρακμή ή στην απώλεια ταυτότητας της σύγχρονης γυναίκας;

Tο Degeneration έχει να κάνει περισσότερο με την κοινωνική ακινησία που χαρακτηρίζει την εποχή, την εμπορική προσέγγιση των πραγμάτων, το πάγωμα απέναντι στον κοινωνικό αποκλεισμό, την ανελευθερία και την ανισότητα. Ο συγκεκριμένος τίτλος αναφέρεται στην ομώνυμη έκθεση Εκφυλισμένης Τέχνης στις φωτογραφίες αρχείου της οποίας, βασίστηκε και η αρχική ιδέα της εγκατάστασης. Ήταν μια έκθεση τέχνης που διοργάνωσε ο Adolf Ziegler (και το Ναζιστικό Κόμμα) στο Μόναχο από 19 Ιουλίου έως 30 Νοεμβρίου 1937 με 650 έργα τέχνης που κατασχέθηκαν από γερμανικά μουσεία και τέθηκε σε αντιδιαστολή με την παράλληλη Μεγάλη Έκθεση Γερμανικής Τέχνης, που άνοιγε πόλεμο στην αισθητική της αποσύνθεσης. Τα έργα θεωρήθηκε ότι «προσβάλλουν τη γερμανική αίσθηση ή καταστρέφουν ή συγχέουν τη φυσική μορφή ή απλά αποκαλύπτουν την απουσία επαρκών χειρωνακτικών και καλλιτεχνικών δεξιοτήτων». Στήθηκαν το ένα κοντά στο άλλο χωρίς κορνίζες με χειρόγραφα σλόγκαν στους τοίχους. Οπότε, θα έλεγα ότι ο εκφυλισμός αρχικά αναφέρεται σε αυτούς που θεωρούν ότι «γνωρίζουν» και λειτουργούν δογματικά και που τώρα τελευταία πολλαπλασιάζονται επικίνδυνα. Έχει να κάνει όμως και με τον τρόπο που είναι κατασκευασμένα τα έργα, με μια πιο χειρωνακτική και raw αισθητική. Ο συνδυασμός του τίτλου Degeneration με τον στίχο "shall stay the way I am because I do not give a damn" από το ποίημα  Observation της Dorothy Parker, επιλέχθηκε σε μια προσπάθεια χιουμοριστικής αυτοϋπονόμευσης, αλλά ταυτόχρονα και αμφισβήτησης του σύγχρονου καλλιτεχνικού συστήματος, των αξιών, των θέσεων και των συμπεριφορών, που παράγονται μέσα σε αυτό. Παράλληλα εκφράζει το μότο του σύγχρονου lifestyle, που λειτουργεί ως άλλοθι για την απουσία από κάθε συλλογικότητα. Όσο για την ταυτότητα της σύγχρονης γυναίκας, δεν έχει απολεσθεί αλλά διευρύνεται, είναι ενδιαφέρον και ο τρόπος που διαμορφώνονται και εξελίσσονται τα πράγματα αναφορικά με τα ζητήματα της έμφυλης ταυτότητας συνολικά. Είναι απογοητευτικό να ασχολούμαστε ακόμα με ζητήματα που θα έπρεπε να είναι λυμένα και άρα πλέον αδιάφορα.    

Ποιος είναι ο βαθύτερος λόγος που ασχολείστε με την τέχνη; Ποια εσωτερική σας ανάγκη καλύπτετε;  

Η τέχνη με βοηθάει να διατηρώ την ισορροπία μου ως άνθρωπος, είναι η ψυχανάλυσή μου αλλά και η δυνατότητα επικοινωνίας με τον κόσμο.

Έχετε σπουδάσει ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ., ζείτε και εργάζεστε εδώ. Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη εγχώρια εικαστική σκηνή;  

Είναι όπως οπουδήποτε αλλού. Υπάρχουν δυνατοί καλλιτέχνες με άποψη και υπάρχουν και κάποιοι που επιπλέουν χρησιμοποιώντας άλλα μέσα. Πιστεύω ότι είναι λίγοι οι άνθρωποι του χώρου που παίρνουν ρίσκα και εμπιστεύονται το προσωπικό τους κριτήριο. Οι περισσότεροι έχουν ανάγκη από διαπιστευτήρια.

Ποιον άνθρωπο θεωρείτε μέντορά σας στον χώρο των τεχνών;  

Τον Δημήτρη Φράγκο, την Έλλη Χρυσίδου και την Τέτα Μακρή.

Ποιος είναι ο αγαπημένος σας καλλιτέχνης και γιατί;

Είναι δύσκολο να ξεχωρίσω αγαπημένο καλλιτέχνη, γιατί κατά διαστήματα με γοητεύουν διαφορετικά στοιχεία από τον καθένα. Αυτή την περίοδο θα ανέφερα τον Urs Fischer για την πολυμορφία του έργου του και τον David Altmejd για τη δυναμική της εικόνας.

Μια έκθεση που είδατε και σας έχει καθορίσει ήταν...    

H έκθεση που θυμάμαι πολύ έντονα ήταν μια αναδρομική της Louise Bourgeois πριν από αρκετά χρόνια στο Pompidou.

Τι άλλο κάνετε, όταν δε ζωγραφίζετε;

Είμαι  μαμά δυο παιδιών, που είναι μια πλήρης απασχόληση στην οποία φροντίζω να δίνω προτεραιότητα. Ο συνδυασμός αυτός με τη ζωγραφική και τη διδασκαλία, δε μου αφήνει πολύ χρόνο. Παρόλα αυτά, στο διαθέσιμο υπόλοιπο, φροντίζω να περνάω χρόνο με τους κοντινούς μου, διαβάζω, και ασχολούμαι με την παραγωγή εκθέσεων στην περιφέρεια.

Παρακολουθείτε θέατρο ή κινηματογράφο; Ποια ταινία ή παράσταση είδατε τελευταία και σας άρεσε;

Δε μου αρέσει να πηγαίνω στον κινηματογράφο και αρκετά σπάνια πηγαίνω στο θέατρο. Την τελευταία χρονιά ασχολήθηκα με το κοστούμι και την εικαστική ιδέα σε δυο παραστάσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Αυτό που με γοητεύει στο θέατρο είναι οι πρόβες και όχι η τελική παράσταση. Η ταινία που είδα πρόσφατα σε DVD και ήταν μοναδική ως προς το ύφος και τη γραφή της, ήταν ο «Χορός της Πραγματικότητας» του Jodorowsky.

Τι θα αλλάζατε στον εαυτό σας, αν είχατε τη δυνατότητα;  

Τίποτα, έχω συμφιλιωθεί με αυτό που είμαι.

Ωστόσο, υπάρχει κάποιο ταλέντο που ζηλεύετε στους άλλους και θα θέλατε να έχετε;

Το ταλέντο του χορού.  

Ποιο είναι το μότο σας;

Δεν χειροκροτούμε τον τενόρο όταν βήχει.

Info: Η έκθεση Degeneration «I shall stay the way I am because I do not give a damn», στην γκαλερί Ζήνα Αθανασιάδου, θα διαρκέσει έως τις 16 Μαρτίου.