Με αφορμή την επέτειο των 200 ετών της Ελληνικής Επανάστασης, με σταθερή φιλοσοφία της την προσφορά στους Έλληνες κι έμπνευση από τη λαϊκή, δημοτική παράδοση, η Lidl Ελλάς, σε συνεργασία με τον Σταύρο Ξαρχάκο, διασχίζει τα μονοπάτια της δημώδους ποίησης και μουσικής και συντονίζεται με το επετειακό πνεύμα της χρονιάς, πρωτοστατώντας στον εορτασμό της και δημιουργώντας μια μοναδική και βαθιά συναισθηματικά συλλογή από τα σημαντικότερα δημοτικά τραγούδια που γράφτηκαν τους τελευταίους δύο αιώνες. 

Η Βασιλική Αδαμίδου, Διευθύντρια Επικοινωνίας, Εταιρικής Υπευθυνότητας και Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης της Lidl Ελλάς, μας μιλάει γι’ αυτήν την εξαιρετική πρωτοβουλία, τονίζοντας το πόσο σημαντικό είναι να χτίσουμε τη γέφυρα ανάμεσα στο ένδοξο παρελθόν και το ελπιδοφόρο μέλλον της χώρας.

Φέτος, γιορτάζουμε 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Ποια ήταν η βασική σκέψη κι επιθυμία της Lidl Ελλάς για τον τρόπο που θέλει να τιμήσει την επέτειο αυτή και, στο πλαίσιο της Κοινωνίας των Πολιτών, να συνδέσει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον; 

Ο εορτασμός αυτός αποτελεί ως επί το πλείστον συλλογική στάση μνήμης και απόδοσης τιμής στους αγώνες και τις θυσίες του λαού μας, ενώ, ταυτόχρονα, μας δίνει την ευκαιρία να αναστοχαστούμε το παρόν και κυρίως το μέλλον του τόπου μας. Μάλιστα, αποκτά πολύ μεγαλύτερη συμβολική φόρτιση, καθώς έρχεται έπειτα από μια παγκόσμια υγειονομική και οικονομική κρίση. Και η χώρα μας δοκιμάζεται ακόμη από τις συνέπειές τους. Αυτήν τη σημαντική επέτειο θελήσαμε να τιμήσουμε και στη Lidl Ελλάς· να φέρουμε κάθε Ελληνίδα και κάθε Έλληνα, όπου κι αν βρίσκεται, κοντά στην καρδιά του Πολιτισμού μας· να τονώσουμε το εθνικό φρόνημα και την εθνική μας ενότητα· να ενισχύσουμε τις προϋποθέσεις που θα μας επιτρέψουν να ανακάμψουμε ηθικά, αλλά και αναπτυξιακά· να απλώσουμε το νήμα των ιδεών και των αξιών που συνδέουν το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.

Η ιδέα είναι να δημιουργήσουμε μια συλλογή από τα πιο σημαντικά δημοτικά τραγούδια που εμπνεύστηκαν και γράφτηκαν τα τελευταία 200 χρόνια. Να συνθέσουμε μέσα από ένα διαχρονικό έργο -μεγάλης συναισθηματικής και ιστορικής αξίας- παρακαταθήκη πολιτισμικού πλεονάσματος, που θα προσφέρει με τη σειρά του στον παγκόσμιο Ελληνισμό μια σημαντική, άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι δεν έπαψε, ούτε θα πάψει, να υπάρχει ως πρωτότυπη έκφραση συναισθημάτων στην καθημερινή ζωή. Όπως δεν έπαψαν, ούτε θα πάψουν, ποτέ οι Ελληνίδες και οι Έλληνες να γλεντούν, να παντρεύονται ή να μοιρολογούν τα προσφιλή τους πρόσωπα.

Η λογική πίσω από τη μεγαλόπνοη αυτήν πρωτοβουλία είναι να περπατήσουμε μαζί, νεότερες και παλιότερες γενιές, τα μονοπάτια της δημώδους παράδοσης, η οποία ξεδιπλώνεται μέσα από την αέναη ανάγκη του λαού μας να εκφράζει τον ψυχικό του φόρτο, τα ιδανικά του, τους πόνους και τις χαρές του, τις εντυπώσεις και τις σκέψεις του μέσα από την ευκολομνημόνευτη ποίηση του δημοτικού τραγουδιού. Τον γενικό συντονισμό και την καλλιτεχνική επιμέλεια της πρωτοβουλίας θα έχει ο Σταύρος Ξαρχάκος, σε συνεργασία με τον Λάμπρο Λιάβα, καθηγητή Εθνομουσικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Είναι γνωστή η ευαισθησία και η πλούσια κοινωνική δράση της Lidl Ελλάς. Πόσο σημαντικό είναι αυτό το εγχείρημα για εσάς και όσον αφορά στο να έρθετε ακόμη πιο κοντά στο ελληνικό κοινό, στη ζωή και την καθημερινότητα του οποίου βρίσκεστε περισσότερο από δύο δεκαετίες με ποικίλους τρόπους; 

Πράγματι, όλα αυτά τα χρόνια αναπτύξαμε μια σειρά δράσεων με σκοπό να επιστρέφουμε αξία στην ελληνική κοινωνία στην οποία δραστηριοποιούμαστε. Να δημιουργούμε προϋποθέσεις για ένα καλύτερο αύριο. Φέτος, με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων, με σεβασμό στον διαχρονικό κύκλο της ελληνικής ζωής, αναλαμβάνουμε μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία, που θα αφήσει κληρονομιά στη χώρα: να τιμήσουμε την τοπικότητα και τη διαχρονικότητα των ηθών και εθίμων του τόπου μας. Κι αυτό αποτελεί μεγάλη χαρά και τιμή για εμάς, αλλά και μεγάλη ευθύνη σε μια τέτοια συγκυρία.

200 χρόνια δημοτικό τραγούδι. Πώς εμπνευστήκατε την αναβίωσή του και ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης δράσης;

Για τους Έλληνες το τραγούδι αντιπροσωπεύει κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό μουσικό είδος. Λειτουργεί, από την αρχαιότητα ως τις ημέρες μας, ως ένα ισχυρό σύμβολο εθνικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ταυτότητας. Γίνεται σημείο αναφοράς της ιδεολογίας και της συλλογικής μνήμης, είναι ενταγμένο λειτουργικά στην καθημερινή έκφραση. Ιδιαίτερα τα δημοτικά τραγούδια που συνδέθηκαν με την Επανάσταση του 1821 διαπιστώνουμε ότι επανέρχονται στο πέρασμα του χρόνου, καθώς γίνεται χρήση παρόμοιων μοτίβων σε ανάλογες περιστάσεις. Δεν είναι υπερβολή, λοιπόν, να πούμε ότι από τη γέννησή μας υπάρχει μια σύνδεση με αυτά. Μεγαλώσαμε ακούγοντάς τα στα χωριά, αλλά και στις πόλεις, στους γάμους, στα πανηγύρια, αλλά και στις εθνικές μας γιορτές, γεμάτοι από υπερηφάνεια. Αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της Ιστορίας και του DNA μας και «ζουν» στα ακούσματά μας.

Με αυτήν την πρωτοβουλία, λοιπόν, φέρνουμε ξανά στην επιφάνεια το δημοτικό τραγούδι, μέσα από μια πιο φρέσκια ματιά. Στην ουσία, το αναζωογονούμε. Το κάνουμε προσβάσιμο σε όλους, δίνοντάς του ανανεωμένη πνοή. Και μέσα από μια σειρά πολιτιστικών δράσεων τονίζουμε τον διαχρονικό ρόλο και τη σημασία του στη διαμόρφωση της συλλογικής αυτογνωσίας. Μέσα από τα 63 σημαντικότερα δημοτικά τραγούδια (3 κύκλοι x 21 τραγούδια), θα δοθεί η ιστορία του τόπου και η εξέλιξη της κοινωνίας μας από το 1821 έως σήμερα. Στο ίδιο πλαίσιο θα δημιουργηθεί και μια ηλεκτρονική πλατφόρμα, για να φιλοξενήσει τις παραπάνω μουσικές δημιουργίες, ώστε να είναι προσβάσιμες από το σύνολο του απανταχού Ελληνισμού.

Το δημοτικό τραγούδι είναι το πιο παρεξηγημένο κομμάτι της λαϊκής μας παράδοσης. Πώς θα εξελιχθεί το project κατά τη διάρκεια της χρονιάς και με ποιον τρόπο, ώστε να συνδεθεί περισσότερο ο σύγχρονος Έλληνας με αυτό; 

Παρεξηγημένο όχι, ίσως λιγότερο προβεβλημένο απ’ όσο του αξίζει. Στη σύγχρονη εποχή, μάλιστα, επιβιώνει με ποικίλες μορφές και ποιότητες. Προσαρμόζεται και ακολουθεί τον τρόπο ζωής και τις ανάγκες έκφρασης των ανθρώπων. Ταυτόχρονα, λειτουργεί ως πηγή έμπνευσης για νέες μουσικές δημιουργίες. Με την πρωτοβουλία αυτήν αποκωδικοποιούμε τα σύμβολα και τις λειτουργίες τους. Τα «επικαιροποιούμε» έτσι ώστε να δεθούν με τις σημερινές ανάγκες της Ελληνίδας και του Έλληνα για γνήσια, αυθόρμητη έκφραση κι επικοινωνία. Ξεπερνάμε την παγίδα του επιφανειακού φολκλόρ με τη δημιουργική ανασύνθεση. Αυτό ισχύει ιδιαιτέρως για τις νεότερες γενιές, που τις τελευταίες δεκαετίες δείχνουν ένα διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για την παραδοσιακή μουσική. Και επιβεβαιώνουν ότι το δημοτικό, παραδοσιακό ρεπερτόριο δεν περιορίζεται μόνο σε τοπικό επίπεδο ή στις μεγαλύτερες ηλικίες. Η ανάγκη πολλών νέων για επανασύνδεση με διαχρονικά στοιχεία αναφοράς της πολιτισμικής τους ταυτότητας, σε αντίθεση με την ομοιομορφία της παγκοσμιοποίησης, τους έχει οδηγήσει στην ανακάλυψη του παραδοσιακού τρίπτυχου «τραγούδι-μουσική-χορός».

Η επιλογή του Σταύρου Ξαρχάκου ως καλλιτεχνικού επιμελητή της προσπάθειας είναι εξαιρετική. Ποιος είναι ο ρόλος του και πόσο διαφοροποιεί τη δομή και την αξία του όλου εγχειρήματος η συμβολή του; 

Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους έλληνες συνθέτες, ένας χαρισματικός άνθρωπος που έχει γράψει τη δική του ιστορία στην ελληνική και παγκόσμια μουσική σκηνή και αποτελεί μεγάλη μας τιμή που θα ηγηθεί της ενέργειας. Έρχεται να δώσει νέα πνοή στο δημοτικό τραγούδι, να εμπνεύσει νέους καλλιτέχνες, να στηρίξει την ελληνική μουσική παράδοση. Με τη σύνδεση της παραδοσιακής με τη σύγχρονη μουσική, θα αφήσει το ιδιαίτερο αποτύπωμά του, για άλλη μια φορά, στην εθνική μουσική γραφή. Και μέσα από τα δικά του έμπειρα ακούσματα, θα δώσει πρόσθετη αξία σε αυτό το εγχείρημα, δημιουργώντας μια πολιτισμική παρακαταθήκη για τις μελλοντικές γενιές.

Υπάρχουν κι άλλοι καλλιτέχνες που θα λάβουν μέρος στην πρωτοβουλία αυτήν, κι αν ναι, με ποιους τρόπους; 

Μια σειρά καταξιωμένων και νέων καλλιτεχνών θα στηρίξει το εγχείρημά μας, τους οποίους θα ανακοινώσουμε σύντομα.

Είναι αναμενόμενο να θέλετε να μεταδοθεί όσο γίνεται περισσότερο ο «ήχος» αυτής της δράσης. Μέσω ποιων καναλιών επικοινωνίας και άλλων μέσων θα ακουστεί το δημοτικό τραγούδι σε κάθε Έλληνα;

Θέλουμε οι ενέργειες που πλαισιώνουν το εγχείρημα να ταξιδέψουν παντού, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και της Γης, όπου υπάρχουν Έλληνες, κι αυτό θα επιτευχθεί μέσα από μια ολιστική επικοινωνία. Το διαδίκτυο και τα κανάλια του σίγουρα θα μας βοηθήσουν. Φυσικά, και μέσα από τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας θα υπάρχει η δυνατότητα να έρθει το κοινό σε επαφή με τις δράσεις μας, και, ανάλογα με τις εξελίξεις της πανδημίας, στόχος μας είναι προχωρήσουμε σε συναυλίες κι εκδηλώσεις που θα μας δώσουν την ευκαιρία και για διά ζώσης εμπειρίες.

Ποιο θεωρείτε ότι πρέπει να είναι το ουσιαστικό νόημα αυτής της επετείου τόσο για τη χώρα μας, όσο και για τους Έλληνες; 

Η επέτειος αυτή αποτελεί μια ευκαιρία να εκσυγχρονίσουμε την εθνική μας συνείδηση. Να ανασυγκροτήσουμε το αξιακό μας πλαίσιο ως έθνος, εκείνες τις αξίες ειδικά που θα μας πάνε πάλι μπροστά. Είμαστε σε πορεία δημιουργικής ανασύνθεσης, ως λαός και ως έθνος. Και οι πολιτισμικές ψηφίδες του ’21 είναι αυτές που θα σχηματίσουν την καρδιά της νέας «ελληνικότητας». Αξίζει να στρέψουμε το βλέμμα μας στις λαογραφικές ρίζες του τόπου. Και, γιατί όχι, να ερμηνεύσουμε και πάλι τις αξίες μας μέσα και από τα μονοπάτια της Τέχνης. Εκείνα που χάραξαν οι επώνυμοι, αλλά και οι ανώνυμοι λαϊκοί δημιουργοί, μέσα και -πολλές φορές- έξω από τα εκάστοτε σύνορά μας. Οι δράσεις που θα αναπτυχθούν στο πλαίσιο του εορτασμού εν γένει πρέπει να αποτελέσουν το έναυσμα για την προώθηση της εθνικής ενότητας και υπερηφάνειας. Είμαστε ένας λαός με πλούσιο Πολιτισμό και Ιστορία και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Αντίθετα, οφείλουμε να το μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενιές.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΕΚΤΟΡΑΣ ΝΙΚΟΛΑΚΗΣ POV STUDIO

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2021