Βρισκόμαστε στην πιο σινεφίλ πόλη της Ελλάδας. Αθεράπευτα κινηματογραφική, βαθιά συνδεδεμένη με την έβδομη Τέχνη. Εδώ που οι θρύλοι μιλούν για αίθουσες προβολών σαν σαλόνια θεαμάτων, για λαμπερές συναντήσεις αστέρων σε γκαλά στις σάλες όπου γεννήθηκαν ηλεκτρικοί έρωτες, για ρετρό σινέ σε συνοικίες του κέντρου με φωτεινές νέον επιγραφές, για ουρές στα ταμία και στρίμωγμα στα φουαγιέ…

Ακριβώς εδώ, στη Θεσσαλονίκη, μας λέει ανατρεπτικά η ιστορία, πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες κινηματογραφικές προβολές σε ολόκληρη τη χώρα, το 1897, στην είσοδο του καφέ «Η Τουρκία». Εδώ γεννήθηκε αργότερα και το Φεστιβάλ, το οποίο συνεχίζει με εμβληματικό χαρακτήρα, στην 64η διοργάνωσή του πια, να αποτελεί κορωνίδα της πολιτιστικής ατζέντας της πόλης. Και τελικά, ήρθε και το Hollywood, με στούντιο που έκαναν την Παραλιακή Μαϊάμι, τον Περιφερειακό σημείο καταδίωξης και την Αριστοτέλους συναυλιακό χώρο. Βδομάδες ολόκληρες τύχαινε το τετ-α-τετ σου στις πολυσύχναστες οδούς να είναι με τον Jason Statham, τον Aaron Eckhart ή τη Nina Dobrev. «Στιγμές απείρου κάλλους», όπως μου αρέσει που λέμε! Και κάπως έτσι, καταλήξαμε να χτίζουμε και τα δικά μας πρώτα large-scale στούντιο στα Βασιλικά και να είμαστε και οι πρώτοι στη χώρα στη σκηνοθεσία.

Βέβαια, όλα αυτά τα επιτεύγματα δεν προέκυψαν τυχαία. Όσο η κινηματογραφική αποικία αποκτούσε τη φήμη του ηδονιστικού τρόπου ζωής και αναδεικνυόταν σε μια κουλτούρα με ευρύ κοινό, η Θεσσαλονίκη ενίσχυε τα φώτα της κατακτώντας μια εξέχουσα θέση στον χάρτη αυτής της Τέχνης. Και σε αυτό, φυσικά, σημαντικό ρόλο έπαιξε η διοργάνωση που παραμένει σταθερή αξία για την πόλη, στην οποία και αποφασίσαμε να κάνουμε αφιέρωμα το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Μια γιορτή του σινεμά που κάθε χρόνο φέρνει τις καλύτερες ταινίες απ’ όλο τον κόσμο, σημαντικούς προσκεκλημένους, αφιερώματα και παράλληλες εκδηλώσεις, έχοντας δημιουργήσει μοναδικές συναισθηματικές συνδέσεις με τους -πλέον- τακτικούς, ανυπόμονους επισκέπτες της.

Μια αναδρομή

Ας κάνουμε τώρα ένα σύντομο ταξίδι στον χρόνο! Λίγο για να αναγνωρίσουμε την αξία που έχει προσφέρει η μεγαλύτερη κινηματογραφική διοργάνωση της Ελλάδας, λίγο για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι… Θα σας πω, λοιπόν, ότι το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ξεκίνησε επισήμως το 1960, με αφορμή τον εορτασμό των 25 χρόνων λειτουργίας της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, όπου αποφασίστηκε να διοργανωθεί μία σειρά πολιτιστικών εκδηλώσεων για τον κινηματογράφο, σε συνεργασία με την Κινηματογραφική Λέσχη της Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας «Τέχνη». Η πρώτη «Εβδομάς Ελληνικού Κινηματογράφου», λοιπόν, εγκαινιάστηκε στις 20 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς, στο κινηματοθέατρο «Ολύμπιον», από τον τότε υπουργό Βιομηχανίας, Νικόλαο Μάρτη, που είχε την εποπτεία του θεσμού. Και τελικά, η υποδοχή του νέου θεσμού από το κοινό κατά την πρεμιέρα υπήρξε ενθουσιώδης. Η αφρόκρεμα των κοσμικών κύκλων ήταν όλη εκεί.

Προορισμός για σινεφίλ

Από εκείνη την εποχή μέχρι σήμερα, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ακμάζει και, στις λαμπερές νύχτες του, χαιρόμαστε τη μαγεία της έβδομης Τέχνης που ξεπροβάλλει για 10 προγραμματισμένες μέρες σε όλο της το μεγαλείο. Για την πόλη είναι ένας πανίσχυρος πολιτιστικός θεσμός, που ακτινοβολεί από τη μεγάλη οθόνη και αγγίζει τις καρδιές μας. Κάθε Νοέμβριο, όλο και καλύτερος. Κάθε χρόνο, ακόμη πιο επικός σε κλίμακα και φιλοδοξία. Στα θέλγητρα του Φεστιβάλ, οι ταινίες, το stardust αυτών που έρχονται στην πόλη για την προώθησή τους -όπως οι Ιζαμπέλ Ιπέρ, Τζον Μάλκοβιτς, Γουίλεμ Ντεφόε για να αναφέρουμε τους πιο πρόσφατους- και η γενικότερη αίσθηση πως κάτι διαφορετικό τρέχει στην πόλη. Κατά τη διάρκειά του, επαγγελματίες και φίλοι του Κινηματογράφου έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν νέες δημιουργίες από όλο τον κόσμο, που αναδεικνύουν την ιστορία, το παρόν και τις μελλοντικές φωνές του χώρου, να γνωρίσουν τη νέα δύναμη στην ελληνική παραγωγή και να ενημερωθούν για τις σύγχρονες τάσεις της κινηματογραφικής Τέχνης, τόσο μέσα από τις δύο κύριες διοργανώσεις του -το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης- όσο και μέσα από την ετήσια δραστηριότητά του. Συγκεκριμένα, αυτή περιλαμβάνει το Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, τη λειτουργία τεσσάρων κινηματογραφικών αιθουσών με προβολές και αφιερώματα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, όπου θα βρει κάποιος και την Κινηματογραφική Βιβλιοθήκη, καθώς και εκπαιδευτικά προγράμματα.

64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Μετράμε αντίστροφα, λοιπόν, καθώς από τις 2 έως τις 12 Νοεμβρίου 2023, η Θεσσαλονίκη θα γιορτάζει για άλλη μια φορά τον μεγαλύτερο κινηματογραφικό θεσμό της Ελλάδας. Η ανακοίνωση έγινε με δύο πόστερ που έχει φιλοτεχνήσει ο Βασίλης Σελιμάς και μας αποκαλύπτουν την οπτική ταυτότητα της νέας διοργάνωσης. Με καταβολές από τον μαγικό ρεαλισμό, οι αφίσες μάς καλούν να εξερευνήσουμε τα πάντα από την αρχή, μέσα από το βλέμμα ενός παιδιού. Φέτος, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης και διεθνούς φήμης κριτικός κινηματογράφου, Ντένις Λιμ, ως guest curator, επιμελείται ένα μεγάλο αφιέρωμα για τα φαντάσματα, φέρνοντας στο προσκήνιο ένα από τα πιο δυνατά σύμβολα στην ιστορία του κόσμου και του σινεμά. Σε αυτό, θα κυριαρχήσουν φανταστικά πλάσματα, τόσο αόρατα όσο και ορατά, που μπορεί να προκαλούν τρόμο είτε και να αποπνέουν γνωστή αίσθηση. Αυτά θα εμφανίζονται τόσο ως πραγματικές υπάρξεις όσο και ως συμβολικές αναπαραστάσεις. Με την εν λόγω θεματική να κυριαρχεί, ανανεώνεται εντελώς και η κλασική έκθεση της διοργάνωσης, υιοθετώντας μια εντελώς νέα καλλιτεχνική προσέγγιση και επιφυλάσσοντας πολλές εκπλήξεις. Στο πλαίσιο αυτό, η καθιερωμένη δίγλωσση ειδική θεματική έκδοση του Φεστιβάλ εστιάζει φέτος στα φαντάσματα και θα περιλαμβάνει παρουσίαση των ταινιών, κείμενα και αναλύσεις από θεωρητικούς του σινεμά και δημιουργούς, κι ένα επιμελητικό κείμενο από τον ίδιο τον Ντένις Λιμ.

Highlights της φετινής διοργάνωσης

Ανατρεπτικοί και αγαπημένοι δημιουργοί, πρωτότυπα αφιερώματα, μοναδικές ταινίες VR, οι καλύτερες ελληνικές παραγωγές, συναρπαστικά podcasts, η δυναμική Αγορά του Φεστιβάλ, όλα αυτά και άλλα πολλά μάς περιμένουν να τα ανακαλύψουμε φέτος στο 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Όμως, από τις εκπλήξεις αυτές, έχουν ήδη ξεχωρίσει κάποιες:

1. Ο Χρυσός Αλέξανδρος θα απονεμηθεί στον ανατρεπτικό Νίκο Περάκη, για τη συνολική του προσφορά στον κινηματογράφο. Ταυτόχρονα, θα διοργανωθεί ένα αφιέρωμα που θα περιλαμβάνει πέντε ταινίες που αναδεικνύουν τη σημαντική του παρουσία ως σκηνοθέτη και σχεδιαστή παραγωγής (“Bomber & Paganini”, «Άρπα Colla», «BIOS + Πολιτεία», «Ψυχραιμία» και «Ταμπούρλο»).

2. Στο μεγάλο αφιέρωμα που διοργανώνει το 64o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ξεδιπλώνεται η μοναδική ποιητική, κινηματογραφική ματιά του σπουδαίου σκηνοθέτη Τάκη Κανελλόπουλου. Ως μέρος του, θα προβληθούν εννέα ταινίες του οραματιστή δημιουργού από τη Θεσσαλονίκη, ενώ κάποια έργα του θα αποκατασταθούν από το Φεστιβάλ, με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Η εκδήλωση θα πλαισιώνεται από μια πρωτότυπη εικαστική εγκατάσταση.

3. Η αγαπημένη ερμηνεύτρια της Ελλάδας, Χάρις Αλεξίου, είναι η πρέσβειρα της Αγοράς στο αναπτυξιακό τμήμα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Μέσα από αυτόν τον νέο ρόλο, η αναγνωρισμένη ελληνίδα δημιουργός θα προωθήσει τις σημαντικές διεργασίες που δημιουργούν τον κινηματογράφο του αύριο και θα αναδείξει τον σημαντικό ρόλο της Αγοράς στη δημιουργική διαδικασία.

4. Στη Θεσσαλονίκη έρχεται ένας από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου αμερικανικού σινεμά, αγαπημένος φίλος της διοργάνωσης και του ελληνικού κοινού, ο βραβευμένος με δύο Όσκαρ, ελληνικής καταγωγής, σκηνοθέτης και σεναριογράφος Alexander Payne, για να παρουσιάσει τη νέα του ταινία «Τα παιδιά του χειμώνα / The Holdovers», η οποία έχει προβληθεί σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ, αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές.

5. Η ταινία «Στη φωτιά», από τον γαλλο-βιετναμέζο σκηνοθέτη Τραν Αν Χουνγκ, που αναδείχθηκε νικήτρια στην κατηγορία της Σκηνοθεσίας στο πρόσφατο Φεστιβάλ Καννών, θα εγκαινιάσει το 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στις 2 Νοεμβρίου. Από την άλλη, το φιλμ «Πεσμένα Φύλλα», από τον αγαπημένο φινλανδό δημιουργό Άκι Καουρισμάκι, που κέρδισε το Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες, θα «κλείσει» τη φετινή διοργάνωση και θα προβληθεί στις 12 Νοεμβρίου. Και οι δύο ταινίες είναι οι επίσημες υποβολές των χωρών τους για το Βραβείο του Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας.

Η συμβολή ως επίλογος

Σαν ένας μαγικός καθρέφτης, ο κινηματογράφος συμπιέζει τον χρόνο σε μια συναρπαστική σύνθεση. Μέσα από αυτήν την οπτική, η δημιουργικότητα θα περνάει κάθε φορά σε νέα επίπεδα. Όμως, με τα πάνω της Ελλάδας με τις πολυσήμαντες χρυσές φεστιβαλικές νίκες, την «προσγείωση» στο Netflix, το Cinobo κ.ά. και τα κάτω του Hollywood, με την κατάρρευση των μεγάλων film studios, όλα δείχνουν πως οι ισορροπίες στον χώρο είναι για να αλλάζουν. Και παρ’ όλα αυτά, η Θεσσαλονίκη έχει δομήσει ένα συναρπαστικό πορτρέτο, που πάντα θα την πηγαίνει μπροστά. Το Φεστιβάλ της είναι πράγματι η απόλυτη, αποκλειστική επιτυχία της. Ραντεβού, λοιπόν, στις αίθουσες!

Παράλληλες Επιτυχίες

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ετοιμάζεται να κάνει πρεμιέρα υπό το φως μιας σειράς ταυτόχρονων ενθαρρυντικών διακρίσεων οι οποίες σημειώθηκαν φέτος και αποδεικνύουν πως η ελληνική κινηματογραφία βρίσκεται στη χρυσή εποχή της - ένα αποτέλεσμα στο οποίο έχει συμβάλει βεβαίως και η παρουσία της διοργάνωσης της πόλης. Ας τις γνωρίσουμε!

“Poor Things”

Ανυπέρβλητος κηρύχθηκε ξανά ο βασιλιάς των σκηνοθετικών κορυφών, Γιώργος Λάνθιμος. Αφού η Βενετία υποκλίθηκε για ακόμη μία φορά στην ασύλληπτη φαντασία του κατά το 80ό Φεστιβάλ, η νέα του ταινία ανοίγει τον δρόμο και για τα Όσκαρ. Η βράβευσή του με Χρυσό Λιοντάρι για το “Poor Things”, με πρωταγωνίστρια την Emma Stone και τους Mark Ruffalo και Willem Dafoe, θα έλεγε κανείς πως είναι απλώς άλλη μία στάση σε μια διαδρομή γεμάτη επιτυχίες για τον έλληνα σκηνοθέτη. Η ιστορία της ταινίας μιλά για τη γυναικεία απελευθέρωση από τις προκαταλήψεις. Φιλόδοξη, τολμηρή, αθυρόστομη και οδυνηρή, με κάθε στοιχείο έκπληξης και ανατροπής που περιμένει και φαντάζεται κανείς από τον Λάνθιμο.

“AirHostess-737”

Πλώρη για τα Όσκαρ βάζει και η νέα ταινία μικρού μήκους του Θανάση Νεοφώτιστου, “AirHostess-737”, στην οποία, μάλιστα, έκανε και ειδικό αφιέρωμα το διάσημο περιοδικό “New Yorker”. Συνεχίζοντας τις υψηλές πτήσεις, η ιστορία στην οποία πρωταγωνιστεί η Λένα Παπαληγούρα έχει αποσπάσει συνολικά πάνω από 20 βραβεία και διακρίσεις σε περισσότερα από 80 φεστιβάλ παγκοσμίως, ενώ έχει προκριθεί και ως υποψήφια για τα φετινά βραβεία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Σε αυτήν την πλοκή, στο Boeing-737, που εκτελεί πτήση από Αθήνα προς Καβάλα, η 39χρονη αεροσυνοδός Βανίνα, με αφορμή τα σιδεράκια που πρόσφατα έβαλε σε μια καθυστερημένη προσπάθεια για ένα τέλειο χαμόγελο, θα κληθεί να αναμετρηθεί με την, από πάντα, απούσα μητέρα της.

«Αρκουδότρυπα»

Στο 46ο Φεστιβάλ Δράμας, η ανεξάρτητη ταινία σάρωσε, κατακτώντας τον Χρυσό Διόνυσο, και με τη βράβευση αυτή γίνεται αυτόματα η πρώτη συμμετοχή που θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη διαδικασία ανάδειξης των βραβείων Όσκαρ μικρού μήκους. Η «Αρκουδότρυπα» των Χρυσιάννας Παπαδάκη και Στέργιου Ντινόπουλου είναι μια τρυφερή, διεισδυτική ιστορία queer αγάπης που διαδραματίζεται στην επαρχία, στα βουνά της Πίνδου, και πραγματεύεται τόσο τη σύγκρουση όσο και την αρμονία μεταξύ του παραδοσιακού και του μοντέρνου, με τρομερές υφολογικές αντιθέσεις, που συνδέουν το φολκλόρ τοπίο με τα προσωπικά βιώματα των δημιουργών.

«Πίσω από τις Θημωνιές»

Επισημοποιήθηκε, λοιπόν, ότι το «Πίσω από τις Θημωνιές» της Ασημίνας Προέδρου θα είναι η ελληνική πρόταση για τα Όσκαρ 2024 από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου στο Υπουργείο Πολιτισμού για την κατηγορία Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας, ύστερα από τη μεγάλη νίκη του φιλμ και στα φετινά βραβεία «Ίρις». Μάλιστα, η ταινία είχε κερδίσει ήδη 6 βραβεία στο διορατικό 63ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ως προς την υπόθεση, μια οικογένεια στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, πνιγμένη στα χρέη, ζει καταπιεστικά και βρίσκεται σε καθημερινή πάλη για επιβίωση. Μέχρι που ένα τραγικό γεγονός φέρνει τους τρεις ήρωες μπροστά σε προσωπικά αδιέξοδα και αδυναμίες, με τον καθένα να αναλογίζεται για πρώτη φορά το κόστος των πράξεών του.

“Animal”

Ανοίγοντας το Διαγωνιστικό Τμήμα του περίοπτου Φεστιβάλ του Λοκάρνο, η Σοφία Εξάρχου με το “Animal” έκλεψε τις εντυπώσεις. Πρόκειται για τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της μετά το πολυβραβευμένο “Park”, το 2016. Η ταινία παρουσιάζει την καθημερινή ζωή μιας παράταιρης ομάδας ανιματέρ που εμφανίζεται καθημερινά σε ένα παραθαλάσσιο ξενοδοχείο. Επικεφαλής, η Κάλια, η πιο «παλιά». Κατά τη διάρκεια της τουριστικής σεζόν, καθώς ο χρόνος περνά, η φιέστα τους με τα χάρτινα ντεκόρ, τα κωμικά σκετς, το καραόκε και το φτηνό γκλίτερ γίνεται όλο και πιο άγρια. Οι νύχτες της Κάλιας είναι πια ανεξέλεγκτες και αποκαλύπτονται σκληρές αλήθειες. Η ταινία γυρίστηκε σε Αττική και Κρήτη και θα προβληθεί στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Info: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Διάρκεια από 2 μέχρι 12 Νοεμβρίου. 

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023