Η απόλυτη ένταξη στο φυσικό τοπίο έγινε ο βασικός στόχος της διαμόρφωσης μιας κατοικίας στη Σέριφο, που απολαμβάνει τις χαρές του καλοκαιριού σε όλο τους το μεγαλείο. Με σεβασμό στον τόπο και το ανόθευτο αυθεντικό τοπίο, η αρχιτεκτονική της κατοικίας και ο σχεδιασμός του υπαίθριου χώρου υποκλίνονται στο περιβάλλον και ενσώματώνονται απόλυτα σ’ αυτό.
Mπροστά σε έναν όμορφο φυσικό κόλπο στην παραλία της Βαγιάς, όπου όλα τριγύρω διατηρούνται αυθεντικά και υπέροχα, ένα εξοχικό γίνεται η ενσάρκωση της χαλαρότητας κοντά στη θάλασσα. Το αρχιτεκτονικό γραφείο Fotis Zapantiotis Associated Architects σεβάστηκε την ιδιαιτερότητα του τόπου και επανασχεδίασε ένα υφιστάμενο συγκρότημα κατοικιών, αντιμετωπίζοντας ως μεγαλύτερη πρόκληση την τοπογραφία και τη βελτιστοποίηση της ένταξης των σπιτιών στο φυσικό τοπίο. Στόχος ήταν να εξομαλυνθεί η σχέση μεταξύ οικιστικού και φυσικού περιβάλλοντος και να δοθεί έμφαση στη θέα προς τη θάλασσα.
Ο σχεδιασμός εστίασε στη μείωση της υψομετρικής διαφοράς του κτίσματος σε σχέση με το φυσικό πρανές και στη σωστή διαχείριση του μεγάλου όγκου των επιχώσεων, που βελτιώθηκε κλιμακώνοντας προς την παραλία δύο διαδοχικά επίπεδα. Η ισόγεια στάθμη της κατοικίας βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με την πρώτη βεράντα, που είναι στεγασμένη με ξύλινη πέργκολα από ψάθα, η οποία οδηγεί σε ένα δεύτερο ευρύτερο πλάτωμα, προσανατολισμένο προς τη Δύση και τη θέα.
Στο πίσω μέρος, η φυσική «πλάτη» που δημιουργεί το πρανές στο ανατολικό όριο του οικοπέδου, βοήθησε στην αποκατάσταση της φυσικής κλίσης του εδάφους μέσω αναλημματικών τοίχων, ώστε να συναντήσει ομαλά τη στάθμη εισόδου της κατοικίας. Το μπετόν της κατασκευής στο χρώμα της άμμου δίνει την αίσθηση φυσικού συμπαγούς υλικού, πετυχαίνοντας την απόλυτη ενσωμάτωση της κατοικίας στο φυσικό τοπίο.
Έμφαση δόθηκε, στη συνέχεια, στη δημιουργία ενδιάμεσων χώρων, εσωτερικών αυλών, που κρίθηκαν απαραίτητοι για τη σωστή λειτουργία και χρήση μιας καλοκαιρινής κατοικίας. Πέρα από τα μεταβατικά αυτά σημεία, ήρθε να προστεθεί κι ένα δεύτερο σημείο εκτόνωσης: μια αυλή για την κοινωνική ζωή των ενοίκων - στοιχείο που παρουσιάζεται συχνά στην κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Το εξοχικό απέκτησε έτσι τον δικό του περίβολο, με κλειστές αυλές, ενδιάμεσους χώρους και ανοιχτά πλατώματα που απολαμβάνουν την υπέροχη θέα.
H διαμόρφωση των αυλών έγινε με τη χρήση «γραμμικών» τοίχων από ξερολιθιά, στους οποίους τοποθετήθηκε η τοπική πέτρα, ώστε το αποτέλεσμα να είναι απόλυτα και φυσικά ενταγμένο στο περιβάλλον του. Το ιδιόμορφο όριο των πέτρινων τοίχων με τα κενά αρθρώνεται στο πίσω μέρος, λειτουργώντας τόσο ως προστατευτικό για τους δυνατούς ανέμους της περιοχής όσο και σαν φίλτρο που διαχωρίζει τον δημόσιο από τον ιδιωτικό χώρο, εξασφαλίζοντας την απαραίτητη ιδιωτικότητα. Ακόμη, με τον τρόπο αυτόν αποφεύχθηκε η αίσθηση της διαδοχικής παράθεσης τριών ανεξάρτητων κτισμάτων, δημιουργώντας την εντύπωση ενός ενιαίου κτιριακού συνόλου.
Το στοιχείο του νερού, σε διάφορα σημεία της διαμόρφωσης εξωτερικά, γίνεται σημείο αναφοράς. Εσωτερικά στην κατοικία επικρατεί η αίσθηση της απόλυτης χαλάρωσης, όπου οι -κατά βάση- λευκές επιφάνειες με τα αρκετά χτιστά στοιχεία διακόπτονται μόνο από επιφάνειες ξύλου στη φυσική του απόχρωση. Το ξύλο επιλέχθηκε στα βασικά έπιπλα και στα σταθερά στοιχεία του σπιτιού, όπως την κουζίνα, τις ντουλάπες και τα ερμάρια, που σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν όλα ειδικά, ώστε να υπάρχει αυτή η απόλυτη ομοιομορφία και συνέχεια του χώρου σε κάθε σημείο. Η λευκή τσιμεντοκονία σε όλα τα δάπεδα ενισχύει αυτήν την αίσθηση. Ακόμη, εξωτερικά τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν -η ντόπια πέτρα της περιοχής, μπετόν χρωματισμένο από την κόκκινη άμμο της εκσκαφής και εκτεταμένες μεταλλικές κατασκευές-, αναφέρονται στον τόπο και στην παράδοση των μεταλλείων της Σερίφου.
Γιατί η Σέριφος;
Ο αρχιτέκτονας της εξοχικής κατοικίας, Φώτης Ζαπαντιώτης, μας μιλά για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του νησιού: «Αυτό που κάνει εντύπωση στη Σέριφο και προσελκύει την παγκόσμια προσοχή είναι το έργο που έχουν επιδείξει αρχιτεκτονικά γραφεία, τα οποία -είτε επέλεξαν να εγκατασταθούν εκεί, είτε ασκούν την αρχιτεκτονική τους από μακριά-, χωρίς να υπακούν σε έναν σωρό από φορμαλιστικούς φραγμούς και κανονισμούς, επαναπροσδιορίζουν τον τρόπο που πρέπει να σταθούμε σε αυτά τα περιβάλλοντα. Η Σέριφος, με τα πέτρινα μονοπάτια, τις πεζούλες, τα αλώνια, τις άγριες παραλίες και τους αρχέγονους βράχους, διατηρεί σήμερα ακόμα την ουσία της, το μέτρο της και την κλίμακά της. Ίσως σε τέτοιους τόπους ανεπιτήδευτους ανθίζουν πρακτικές που συστήνουν ξανά την αρχιτεκτονική των Κυκλάδων και ψάχνουν την ουσία που έχει χαθεί, μακριά από τον τυφώνα της αγοράς και την εικόνα που στήσαμε για τους τουρίστες. Είχα την τύχη σαν νέος αρχιτέκτονας να δουλέψω στη Σέριφο και να γνωρίσω ανθρώπους της κατασκευής, που χτίζουν σήμερα ακόμα σαν οικογένεια, ο καθένας με τη γνώση του και το μεράκι του, ανθρώπους ανόθευτους από τον μαζικό τουρισμό και τις ακραίες ανάγκες της αγοράς. Αυτήν την στάση ζωής των ανθρώπων έχουμε χρέος όλοι μας να τη διαφυλάξουμε, προτού η αγορά αλλοιώσει ό,τι αυθεντικό και ουσιώδες έχει απομείνει ζωντανό στους τόπους αυτούς».
Απολαύστε περισσότερες φωτογραφίες στη gallery!
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟY 2023
