Μια από τις πιο σπουδαίες κατασκευές της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας κοσμεί το Ground Zero, τον τεράστιο κρατήρα, που δημιουργήθηκε μετά την καταστροφή του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001. Ο Ναός του Αγίου Νικολάου ήταν η μόνη θρησκευτική δομή, η οποία καταστράφηκε στις 11/9. Σύμφωνα με την επίσημη σελίδα του Forbes, o δημοφιλής Ισπανός αρχιτέκτονας και μηχανικός, Santiago Calatrava, ανέλαβε τον πλήρη επανασχεδιασμό του κτιρίου, ενώ παράλληλα τιμά τη σύνδεση της εκκλησίας με την ευρύτερη περιοχή του μνημείου του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου. Πριν δύο ημέρες, ο Calatrava μαζί με την Λιμενική Αρχή της Νέας Υόρκης και του New Jersey γιόρτασαν την ιστορική στιγμή της επαναλειτουργίας του ναού. 

«Αφήνοντας μια διαρκή κληρονομιά»

Ο ίδιος, με συγκίνηση, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Το να βλέπουμε την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το Εθνικό Παρεκκλήσι να ανοίγουν επιτέλους, είναι εμβληματικό του ιστορικού μέλλοντος και του καθοριστικού παρελθόντος του Κάτω Manhattan. Ελπίζω να δω αυτή τη δομή να υπηρετεί τον σκοπό της ως ιερό για λατρεία, αλλά και ως ένα μέρος για προβληματισμό σχετικά με το τι υπέστη η πόλη και πώς προχωράει μπροστά. Η αρχιτεκτονική μπορεί να έχει μια εγγενή συμβολική αξία, η οποία δεν γράφεται ή εκφράζεται με συγκεκριμένο τρόπο, αλλά με αφηρημένο και συνθετικό τρόπο, στέλνοντας ένα μήνυμα και αφήνοντας έτσι μια διαρκή κληρονομιά. Ευχαριστώ τη Λιμενική Αρχή της Νέας Υόρκης και της Νέας Ιερσέης, την Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αμερικής, τους Φίλους του Αγίου Νικολάου και το Μουσείο Μνήμης του WTC για την ένθερμη υποστήριξή τους καθ' όλη τη διάρκεια της ανοικοδόμησης και για την πίστη στο αρχιτεκτονικό μου όραμα». 

Η επιρροή του Βυζαντίου

Σύμφωνα με το ίδιο μέσο, ο σχεδιασμός του Calatrava, «Για την εκκλησία του Αγίου Νικολάου επηρεάστηκα σε μεγάλο βαθμό από τη βυζαντινή αρχιτεκτονική και τα βυζαντινά ορόσημα, συγκεκριμένα από ένα ψηφιδωτό στην Αγία Σοφία, την Παναγία ως "Θρόνο της Σοφίας". Ο εμπνευσμένος από την Αγία Σοφία τρούλος διαθέτει 40 παράθυρα και 40 "νευρώσεις", οι οποίες είναι ορατές τόσο από το εσωτερικό όσο και από την εξωτερική υποδιαίρεση της οροφής. Ο τρούλος διαθέτει είκοσι προφήτες, οι εικόνες των οποίων εναλλάσσονται μεταξύ των πλευρών του τρούλου. Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που ενσωματώθηκαν στη δομή βασίζονται σε μια εις βάθος μελέτη της σχέσης μεταξύ της βυζαντινής αρχιτεκτονικής και των αριθμών.

Ολόκληρο το εξωτερικό της δομής κατασκευάστηκε σκόπιμα από πεντελικό μάρμαρο για να παραλληλιστεί με το πεντελικό μάρμαρο από το οποίο αποτελείται ο Παρθενώνας στην Αθήνα. Ο θόλος είναι κατασκευασμένος από λεπτά φύλλα πέτρας και γυαλιού που φωτίζονται από πίσω. Όταν φωτίζονται, αυτές οι περιοχές της πρόσοψης δημιουργούν μια πυρακτωμένη αύρα που κάνει ολόκληρη την εκκλησία να φαίνεται να λάμπει από μέσα, προκαλώντας την αίσθηση ότι είναι ένας φάρος ελπίδας μέσα στη νύχτα. Το εξωτερικό της εκκλησίας αποτελείται από τέσσερις συμπαγείς πετρόκτιστους πύργους που σχηματίζουν τελικά ένα τετράγωνο σχήμα, το οποίο φιλοξενεί το κτίριο που μοιάζει με θόλο. Οι γωνιακοί πύργοι και οι αντίστοιχοι που βλέπουν προς τα δυτικά είναι επενδυμένοι με εναλλασσόμενες μεγάλες και μικρές οριζόντιες λωρίδες λευκού και γκρι μαρμάρου που θυμίζουν την εκκλησία του Αγίου Σωτήρος στη Χώρα της Τουρκίας".

Κεντρική φωτογραφία: Φωτ.: Santiago Calatrava / Twitter.