Δεδομένης της παρουσίας της απιστίας σε όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής, ερευνητές προσπάθησαν να προσδιορίσουν περιστασιακούς παράγοντες και χαρακτηριστικά προσωπικότητας που καθιστούν λιγότερο ή περισσότερο πιθανό ένα άτομο να απατήσει. Αν και αυτό μπορεί να φαίνεται αρκετά γενικό η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι από εμάς έχουμε πέσει στην "παγίδα" να αναρωτιόμαστε αν κάποιος μπορεί να το κάνει σε εμάς ή αν ακόμη και εμείς οι ίδιοι είμαστε ικανοί για αυτό. Πρόσφατα, λοιπόν, συνοψίστηκαν κάποιοι παράγοντες και χαρακτηριστικά προσωπικοτήτων που δείχνουν μια ροπή προς αυτή την κατεύθυνση. 

Τι θεωρείται απιστία σε μια σχέση

Το τι συνιστά απάτη εξαρτάται από τις προσδοκίες της σχέσης:

• Ενεργό προφίλ διαδικτυακών γνωριμιών: Το να διατηρείτε ενεργό το προφίλ γνωριμιών στο Διαδίκτυο μπορεί να σημαίνει απιστία ακόμα κι αν δεν έχετε βγει ραντεβού.
• Συναισθηματική δέσμευση: Το να δώσετε την προσοχή σας σε ένα άλλο άτομο μπορεί να θεωρηθεί ως απιστία. Για παράδειγμα, το στέλνετε συχνά μηνύματα σε κάποιον και το να αφιερώνετε τον χρόνο σας σε κάποιον άλλο εκτός από τον σύντροφό σας, μπορεί να κριθεί έτσι. 
• Τα μηνύματα: Σε μια μελέτη, το 60% των γυναικών απάντησε ότι το να στέλνονται μηνύματα σε κάποιον άλλο εκτός από τον σύντροφό τους είναι απάτη. 
• Σεξουαλική οικειότητα: Μια έρευνα ανέδειξε ότι το 72% των ανδρών αντιμετωπίζει τις σεξουαλικές σχέσεις πιο σοβαρά από τις συναισθηματικές. 
  

Τα πειράματα εξαπάτησης

Για τη μέτρηση της απιστίας οι επιστήμονες επέλεξαν να κάνουν ορισμένα πειράματα στα οποία συγκρίνουν τις αναφορές των συμμετεχόντων σε μία παρτίδα με ζάρια με τη στατιστικά αναμενόμενη εμφάνιση μίας συγκεκριμένης ζαριάς. Πιο συγκεκριμένα, το παράδειγμα του die-roll θα σας δώσει μια εικόνα. Σε αυτό, οι συμμετέχοντες καλούνται να ρίξουν ένα ζάρι και να αναφέρουν το αποτέλεσμα. Εάν αναφέρουν ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα - ας πούμε, ότι έτυχαν "6" - λαμβάνουν ένα βραβείο. Προφανώς, επειδή ρίχνουν το ζάρι χωρίς την παρουσία κανενός μπορούν απλώς να αναφέρουν όποιο αποτέλεσμα επιθυμούν. Σε ατομικό επίπεδο οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ποιος είναι ειλικρινής και ποιος αναφέρει ψευδή αποτελέσματα αλλά ξέρουν ότι οι πιθανότητες να τύχει κάποιος τη ζαριά "6" είναι μια στις έξι. Όταν, λοιπόν, ζητήθηκε από πολλούς συμμετέχοντες να κάνουν το die-roll πείραμα, οι ερευνητές κατάφεραν να συσχετίσουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των ανθρώπων με το αν έχουν αναφέρει τη ζαριά ψευδώς ή όχι. Αν και κανείς δεν γνωρίζει ποια από τα αναφερόμενα «6» οφείλονται σε απάτη, η συσχέτιση μεταξύ κάποιων χαρακτηριστικών προσωπικότητας και της αναφοράς του «6» ή της απουσίας αναφοράς του, τους επέτρεψε να κάνουν κάποιους συσχετισμούς με την απάτη και την απιστία. 

Συνοψίζοντας τα ευρήματα από αυτήν και από παρόμοιες έρευνες, όπως το πείραμα αναστροφής νομισμάτων, έδειξαν ότι περίπου το 42% των ανδρών και το 38% των γυναικών προσπάθησαν να ξεγελάσουν τον ερευνητή. Αυτό, όχι μόνο επιβεβαιώνει τη γενική συμπεριφορά απάτης που υπάρχει αλλά υποδηλώνει ότι υπάρχει μια μικρή διαφορά στο φύλο. Η εξήγηση μπορεί να βρίσκεται στο ότι οι άνδρες είναι πιο επιρρεπείς στην υιοθέτηση επικινδύνων συμπεριφορών ενώ παράλληλα φοβούνται λιγότερο τις πιθανές κυρώσεις. Ακόμη, μια άλλη εκδοχή λέει πως απλώς έχουν διαφορετική αντίληψη για τον κίνδυνο. Ακόμη, ψυχολόγοι αναφέρουν ότι οι διαφυλικές διαφορές που παρουσιάζονται, μπορεί να οφείλονται στο γεγονός ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερη ενσυναίσθηση. Τέλος, βρέθηκε πως πέρα από το φύλο υπάρχει επίδραση και από την ηλικία. Κάθε έτος που περνάει μειώνει την τάση του ατόμου για απάτη ή και απιστία.

Τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας

Συγκεντρώνοντας δεδομένα από διαφορετικές έρευνες οι ειδικοί της συμπεριφοράς έχουν καταλήξει στο ότι οι άνθρωποι που περιγράφουν τους εαυτούς τους σε ερωτηματολόγια αυτοαναφοράς ως πιο δίκαιους, σεμνούς, ειλικρινείς και λιγότερο άπληστους στην πραγματικότητα απατούν λιγότερο σε πειράματα εξαπάτησης. Συνοπτικά, λοιπόν, η εξαπάτηση και κατά συνέπεια η απιστία συμβαίνει και μπορεί να μελετηθεί ακόμη και όταν οι ερευνητές δεν αξιολογούν ποιος πραγματικά απατά. Υπάρχουν μικρές διαφοροποιήσεις στην εμφάνιση του φαινομένου αναφορικά με το φύλο και την ηλικία, με τους άνδρες και τους νεότερους να απατούν λίγο περισσότερο. Επιπλέον, οι ατομικές διαφορές στην εξαπάτηση έχει βρεθεί ότι σχετίζονται με χαρακτηριστικά όπως η ειλικρίνεια και η ταπεινοφροσύνη αλλά δεν έχουν να κάνουν ιδιαίτερα με άλλα βασικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας.