Μια ιδιαίτερη δημιουργός με καταγωγή από την Κρήτη παρουσιάζει τη δουλειά της αυτές τις ημέρες στην πόλη μας. Η Στέλλα Κουκουλάκη εστιάζοντας στον άνθρωπο αλλά και στα τεχνολογικά επιτεύγματα της εποχής μας δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα ενότητα έργων με τον δικό τους αναγνωρίσιμο κώδικα. Την συναντήσαμε την ημέρα των εγκαινίων της νέας της έκθεσης στην ARTION Galleries και συζητήσαμε για όλα όσα συνθέτουν το εικαστικό της σύμπαν.

Κα Κουκουλάκη, μιλήστε μας λίγο για την έκθεσή σας με τίτλο Artcode που φιλοξενείται αυτόν τον καιρό στην πόλη μας. Ποια είναι η θεματική των έργων που παρουσιάζετε;   

Η διεξαγωγή αυτή της έκθεσης με γεμίζει ιδιαίτερη χαρά. Φιλοξενούνται ζωγραφικοί πίνακες απλοί και με όγκους, πολλαπλοί καμβάδες, ασύμμετρα και συμμετρικά τελάρα ενωμένα με barcode και μπάρες ανοξείδωτες, κατασκευές με σύρμα και καλώδια και ηλεκτρονικός εξοπλισμός που περιλαμβάνει οθόνες, μικροελεγκτές Arduino, segments και φωτισμό LED. Ο τίτλος της έκθεσης συμβολίζει την ευρεία χρήση, παρουσία και εξάπλωση της τεχνολογίας και των barcodes στην παγκοσμιοποιημένη εποχή του σήμερα. Αναφέρεται μέσα από μία ανθρωποκεντρική ματιά στο κοινωνικό γίγνεσθαι, όπως αυτό έχει πλέον διαμορφωθεί. Πρόκειται για μια αισιόδοξη προσέγγιση για το παρόν και το μέλλον αναφορικά με τη συμπόρευση ανθρώπου και τεχνολογίας, όπως αυτή γίνεται αντιληπτή ανάμεσα στο δίπολο της μαζοποίησης και της δημιουργικής διαφοροποίησης.

Γιατί σας ελκύει η συγκεκριμένη θεματική; Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να στείλετε;

Ως καλλιτέχνης διακατέχομαι από μεγάλη ευαισθησία για τον ίδιο τον άνθρωπο, τη χαρά του και τα παθήματά του. Η τεχνολογία αποτελεί πια αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης διαβίωσης, εργασίας και εκπαίδευσης. Πέραν από τις καλές πρακτικές, υπάρχει έκδηλη η έκπτωση και ο εκχυδαϊσμός στα ανθρώπινα ιδεώδη και ιδανικά που καταπατώνται προς όφελος των συμφερόντων της μαζοποίησης και του κέρδους. Αδιαμφισβήτητα, έχει ξεσπάσει μία τεχνολογική αναστάτωση που αποπροσανατολίζει τους ανθρώπους από τον ενεργό τους ρόλο ως οργανικά μέλη του κοινωνικού συνόλου. Τα συναισθήματα έχουν μετατραπεί σε τεχνολογικές εντολές και η επικοινωνία σε εισερχόμενα μηνύματα. Όμως, ο άνθρωπος αποτελεί κινητήριο μοχλό για την κοινωνική ευημερία και δύναται να συνεχίσει να θέτει θεμέλια για κοινωνικές κατακτήσεις. Η αποστροφή για τη μαζοποίηση και την ομογενοποίηση μπορεί να κατορθωθεί μέσα από την ίδια τη χρήση της τεχνολογίας, η οποία αυτή καθ' αυτή δεν είναι επικίνδυνη, τα αποτελέσματά της ωστόσο έγκεινται στη χρήση της. Συνεπώς, το ανθρώπινο κριτήριο είναι αυτό που διαμορφώνει την υγιή ή μη αξιοποίησή της. Ο άνθρωπος έχει την ευθύνη στα χέρια του. Έτσι, σαν ένας μοχλός στα χέρια του ανθρώπου, τα barcodes δρουν καταλυτικά στη διαμόρφωση sui generis πραγματικοτήτων με τον ίδιο στον ρόλο του πρωταγωνιστή.

Τέχνη και τεχνολογία: ποιες ιδιαιτερότητες έχει αυτή η συνύπαρξη;

Πέραν από την ετυμολογική συγγένειά τους, η τέχνη και η τεχνολογία προετοιμάζουν τις συνθήκες για διαχρονικές δημιουργίες. Η αξιοποίηση τεχνολογικών μέσων στην τέχνη αποτελεί ίσως αβίαστη προέκταση της εποχής μας, καθώς η τέχνη εμπνέεται από τον σύγχρονο καιρό. Η καινοτομία όμως σε αυτήν την περίπτωση βασίζεται στην ξεχωριστή διαπραγμάτευση των μέσων εκείνων σε σχέση με το εικαστικό αποτέλεσμα. Εκτός των άλλων, η ζωγραφική, η γραπτή και ψηφιακή αναπαράσταση σε συνδυασμό με τον ήχο, τη δόνηση, τη στατική και κινούμενη εικόνα ενεργοποιούν όλες τις ανθρώπινες αισθήσεις, ενισχύοντας έτσι την αμεσότητα αλλά και την επικαιροποίηση της τέχνης. Η ανθρώπινη ουσία, αν και αναλλοίωτη, είναι καθόλα συνδεδεμένη με το τεχνολογικό γίγνεσθαι και μαζί δημιουργούν νέες εκφάνσεις του βίου που διαπερνούν την τέχνη μοναδικά. Πρόκειται για το hic et nunc, μία καλλιτεχνική σταθερά που ορίζει μια σχέση αλληλένδετη και ουσιαστική.

Από τεχνικής άποψης, υπήρξαν δυσκολίες στη δημιουργία των έργων αυτών κι αν ναι, πώς ξεπεράστηκαν;

Η κατασκευή και σύνθεση των έργων είναι ιδιαίτερα απαιτητική καθώς προϋποθέτει το χειρισμό προηγμένου τεχνολογικού εξοπλισμού. Είναι μια διαδικασία επίπονη και χρονοβόρα, που γεννά όμως συναισθήματα ανταμοιβής και χαράς. Εκτός από έμπνευση, χρειάζεται ιδιαίτερη προετοιμασία, αγάπη και προσοχή στη λεπτομέρεια για να ολοκληρωθεί κάθε έργο. Με πολλή εργασία και συνεχή έρευνα αναζήτησα τα κατάλληλα υλικά και εξοπλισμό που θα μπορούσαν επάξια να αντιπροσωπεύσουν το καλλιτεχνικό μου όραμα. Μετά από πολλές δοκιμές για τη διασφάλιση της ομαλής τους λειτουργίας, χωρίς να υπονομεύεται η εικαστική ακεραιότητα, εργάστηκα με περισσή όρεξη για την ολοκλήρωση κάθε δημιουργίας ξεχωριστά. Οι κατασκευές, τα τελάρα και οι ίδιες οι αναπαραστάσεις συνδυάζουν στοιχεία, τεχνικές και όγκους ριζωμένους στην αρχιτεκτονική, τη γλυπτική, τη ζωγραφική και την ψηφιακή επεξεργασία, που στο σύνολό τους υπόκεινται στον κοινό παρονομαστή που ονομάζεται τέχνη. Ο φύσει και θέσει συνδυασμός τέχνης και τεχνολογίας στο έργο μου είναι συνυφασμένος με τους κατεξοχήν παράλληλους βίους του ανθρώπου και της τεχνολογίας στους καιρούς μας. 

Ποιες προοπτικές μπορεί να ανοίξει η τεχνολογική ανάπτυξη στον τομέα των εικαστικών εν γένει;

Τα νέα τεχνολογικά μέσα καθιστούν εφικτή την πρόσβαση σε πρωτόγνωρες δυνατότητες καλλιτεχνικής έκφρασης, που παλαιότερα φάνταζαν απίθανες. Η τεχνολογική ανάπτυξη επηρεάζει σημαντικά τις σύγχρονες δημιουργίες, καθώς οι καλλιτέχνες ως εκφραστές των καιρών μας, μπορούν να αποδώσουν όσα τους απασχολούν με ποικίλες εκδοχές. Όλες οι εικαστικές τέχνες, από τον κινηματογράφο και το θέατρο μέχρι τη φωτογραφία και τη μουσική, επωφελούνται από αυτές τις ανεπανάληπτες δυνατότητες και συμβαδίζουν αντιστοίχως με τις σημερινές απαιτήσεις. Η τεχνολογία, ακόμα, επιτρέπει το συνδυασμό διαφορετικών στοιχείων που συντείνουν στη δημιουργία ενός άρτιου από πλευράς αισθητικής έργου, που είναι σε θέση να παρουσιάζει θέματα διαχρονικά και επίκαιρα μέσω της συνύπαρξης τεχνικών και τεχνών. Για παράδειγμα, το βίντεο, ο ήχος, η πολυδιάστατη απεικόνιση και η αρχιτεκτονική δομή αποτελούν, μεταξύ άλλων, καταπληκτικούς συντελεστές, που συμπληρώνουν ή και κυριαρχούν σε ένα έργο ανάλογα με την πρόθεση του κάθε δημιουργού. Ως καλλιτέχνης ενστερνίζομαι την καινοτομία και θεωρώ, ότι η δημιουργική έκφραση δεν πρέπει να καταδυναστεύεται ή να περιορίζεται μόνο σε δρόμους της πεπατημένης. 

Επιστρέφοντας στην έκθεση Artcode, ήθελα να σας ρωτήσω εάν είναι η πρώτη φορά που έρχεστε στην πόλη μας.

Με τη Θεσσαλονίκη με συνδέει μια βαθιά σχέση που έχει τις ρίζες της σε προηγούμενες δεκαετίες. Είναι μία πόλη που έχω επιλέξει να επισκεφτώ στο παρελθόν πολλές φορές και επιθυμώ να κάνω το ίδιο και στο μέλλον. Η σημαντική ιστορία της πόλης από τα αρχαία χρόνια και το Βυζάντιο ως τις μέρες μας πάντα με γοήτευε. Τα μνημεία, οι δρόμοι και αυτή η ασύγκριτη ομορφιά της, όπως απλώνεται σε όλη της την έκταση, αποτελούν ξεχωριστή έμπνευση για εμένα. Είναι μια πόλη που έχει γεννήσει σπουδαίους δημιουργούς. Από τον ιδιαίτερο και ατόφιο χαρακτήρα των κατοίκων μέχρι τις σπάνιες γεύσεις της περίφημης κουζίνας της, θα έλεγε κανείς ότι είναι ένας σύγχρονος παράδεισος που συγκεντρώνει παραδόσεις εγχώριες και ευρωπαϊκές με τρόπο φανταστικό. Κάθε φορά που επισκέπτομαι τη Θεσσαλονίκη επιθυμώ να γνωρίσω κάθε της γωνιά, να δω φίλους και συνεργάτες και να έρθω σε επαφή με την τέχνη που δημιουργείται σε αυτόν τον όμορφο τόπο.

Περιγράψτε μας τη διαδικασία με την οποία ξεκινάτε μια νέα ενότητα έργων. Από που αντλείτε το πρωταρχικό ερέθισμα και πώς δουλεύετε στη συνέχεια.

Νομοτελειακά θα έλεγε κανείς, ότι υπάρχει μία αρχή, μία μέση και ένα τέλος για τα πάντα. Η καλλιτεχνική δημιουργία όμως πάλλεται και ταλαντεύεται ανάμεσα σε κόσμους παλιούς και νέους, θυμάται μνήμες και με αυτές συμπληρώνει τις καινούριες ιδέες και παραστάσεις με τις οποίες έρχεται καθημερινά αντιμέτωπη. Πρωταρχικό ερέθισμα για μένα αποτελεί η ιστορική εξέλιξη της πορείας του ανθρώπου εν γένει. Με απασχολεί η απελευθέρωση από τεχνητά δεσμά που επιτυγχάνεται μέσα από την τεχνολογική ανάπτυξη και τις δυνατότητές της. Η τεχνολογική εποχή είναι γόνιμη και προσφέρει ευκαιρίες για πραγματική επικοινωνία, προσωπική ενδοσκόπηση και σύναψη ουσιαστικών σχέσεων για την καλυτέρευση της ανθρώπινης ζωής και την συναδέλφωση. Η παρεκτροπή και απόκλιση από αυτό το μονοπάτι ελλοχεύουν κινδύνους. Έχοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο, προσπαθώ μέσα από τα έργα μου να προβληματίσω και να αφυπνίσω, να δώσω ένα αισιόδοξο μήνυμα, ότι η αλλαγή είναι στα χέρια μας. Με όλη αυτή τη συλλογιστική πορεία εργάζομαι πάνω στην τέχνη μου και εκείνη μου δίνει την κατεύθυνση και την ώθηση για την ολοκλήρωση κάθε project. Σαν φυσικό αποτέλεσμα δημιουργούνται ενότητες από έργα δηλωτικά προσωπικού και συλλογικού στοχασμού. Δοκιμάζω διαφορετικές τεχνικές και είμαι συνεχώς σε εγρήγορση για το αποτέλεσμα της κάθε δημιουργίας, το οποίο μέσα από την ακατάπαυστη ενασχόλησή μου αλλάζει και ωριμάζει μαζί με εμένα.

Σπουδάσατε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας. Ποια ήταν τα εφόδια με τα οποία σας εξόπλισε, ώστε να βρείτε το εικαστικό σας στίγμα και να ξεχωρίσετε στον συγκεκριμένο χώρο;

Οι σπουδές μου στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο για τη διαμόρφωση μου ως καλλιτέχνη. Είχα την ευκαιρία να μελετήσω και να εξασκήσω ζωγραφικές τεχνικές, συντήρηση έργων τέχνης, βιομηχανικό σχεδιασμό, μεταξοτυπία, τεχνική χυτηρίου fonderia, χαρακτική, φωτογραφία. Η φοίτησή μου στην ακαδημία Cappiello μου έδωσε τις γνώσεις πάνω στη γραφιστική και τη διαφήμιση, όπως η Accademia Italiana Moda στο χώρο της μόδας. Η κατάρτιση αυτή μου επέτρεψε να αποκτήσω διευρυμένη γνώση, η οποία στη συνέχεια άρχισε να διαπερνά την εικαστική μου υπόσταση. Θα ήταν άδικο να απομονώσω ένα εφόδιο εξ' αυτών, καθώς όλα λίγο - πολύ συνετέλεσαν σε αυτό που είμαι σήμερα. Η δημιουργική αξιοποίηση αυτών των καταβολών σε συνδυασμό με τη μετέπειτα εξέλιξή μου με παροτρύνει κάθε φορά να αναλάβω καινούριες απαιτητικές προκλήσεις, που δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για νέες καλλιτεχνικές αναζητήσεις και ανησυχίες. Το εκπαιδευτικό μου background μου έδωσε γερές βάσεις και αυτοπεποίθηση για τον χειρισμό τεχνολογικών μέσων στα έργα μου και για τον συνεχή πειραματισμό με διαφορετικές τεχνικές και υλικά.

Ποια είναι τα σχέδιά σας για το προσεχές μέλλον;

Προς το παρόν σας προσκαλώ όλους να επισκεφτείτε την έκθεση μου με τίτλο Artcode στην εντυπωσιακή γκαλερί Artion στη Θεσσαλονίκη. Η διάθεσή μου για δημιουργία είναι ανίκητη και με κατευθύνει καθημερινά στο να αφουγκράζομαι τον κοινωνικό παλμό μέσα από την τέχνη μου. Η καλλιτεχνική δημιουργία δεν σταματά ποτέ, οπότε επιφυλάσσομαι για τα επόμενα καλλιτεχνικά μου βήματα!

Info: Διάρκεια έκθεσης έως τις 30 Μαρτίου 2018

Φωτογραφία: Χριστίνα Μπρούσαλη