Ας το παραδεχτούμε όλοι μας πως το ΑI -με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο- έχει μπει πια στην καθημερινότητά μας, φέρνοντας στην επιφάνεια νέα δεδομένα. Κάθε πτυχή της ζωής μας έχει επηρεαστεί από αυτό το ανησυχητικά εξελιγμένο φαινόμενο, αποδεικνύοντας τα εντυπωσιακά άλματα της τεχνολογίας.
Και κάπως έτσι προκύπτουν τα εξής ερωτήματα: Πώς αληθινά επηρεάζει την καθημερινότητά μας το AI; Ποια είναι η θέση της στην τέχνη και τον κινηματογράφο; Πού σταματά η ανθρώπινη δημιουργικότητα και πού αρχίζει ο αλγόριθμος;
Φέτος, το 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είναι αφιερωμένο στην Τεχνική Νοημοσύνη, που έχει έρθει να ανατρέψει τα πάντα γύρω μας. Έως την ερχόμενη Κυριακή, στις 16 Μαρτίου, προσκαλεί το κοινό σε ένα συναρπαστικό ταξίδι που περιλαμβάνει μια επιλογή αποκαλυπτικών ντοκιμαντέρ, μια εντυπωσιακή εικαστική εγκατάσταση, ένα masterclass, μια ειδική έκδοση και το περιοδικό Πρώτο Πλάνο, που φέτος θα αποτελέσει ένα πείραμα συνδημιουργίας με το ΑΙ.
Μια κινηματογραφική εξερεύνηση της νέας πραγματικότητας, στα όρια του ανθρώπινου και του ψηφιακού.
Εμείς χθες, την τέταρτη ημέρα του Φεστιβάλ, βρεθήκαμε σε ένα πραγματικά ενδιαφέρον masterclass γύρω από την Τεχνική Νοημοσύνη και την Τέχνη. Με τον τίτλο "AI and ART EXPERIENCE", ήταν μια ανοιχτή συζήτηση για το πόσο όλη αυτή η digital πραγματικότητα έχει γίνει «κομμάτι» των τεχνών. Τις απαντήσεις, τις εμπειρίες και τις γνώσεις τους μοιράστηκαν πέντε masters του χώρου, που όπως αποδείχθηκε, ο λόγος τους έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Η ηθοποιός Στεφανία Γουλιώτη, ο εικαστικός καλλιτέχνης και σκηνοθέτης Γιώργος Δρίβας, ο ιδρυτής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Φιλοσοφίας και Τεχνολογίας Γιάννης Σταματέλλος, ο τραγουδοποιός Κωστής Μαραβέγιας και η καλλιτέχνις και καθηγήτρια στο UCLA Lauren Lee McCarthy, μίλησαν για τις προκλήσεις που παρουσιάζει η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) στην Τέχνη, ανοίγοντας ένα παράθυρο στο μέλλον της δημιουργίας.
Όλοι συμφώνησαν στο εξής: Όταν ένα μεγάλο κύμα έρχεται στη ζωή μας πρέπει να συνομιλήσουμε με αυτό. Η τέχνη όπως και το κοινό είναι πάντα καχύποπτο απέναντι στην τεχνολογία. Παρόλα αυτά μας δίνει πολλές φορές την ευκολία σε πολλά πράγματα.
«Η Τέχνη έχει περάσει από πολλά στάδια κι έχει επηρεαστεί από την εκάστοτε τεχνολογία. Το τι είναι ψεύτικο και τι αληθινό συζητιέται σε όλη την ιστορία της Τέχνης. Aν αναλογιστεί κανείς τις συζητήσεις που γίνονταν πριν από 20-30 χρόνια όταν μπήκε στη ζωή μας το photoshop, θα καταλάβει πως η κατάσταση ήταν πολύ παρόμοια με τη σύγχρονη εποχή, τώρα έχουμε υποδεχτεί το ΑI. Καλούμαστε να το δεχτούμε είτε είναι καλό είτε όχι. Πρέπει να δούμε τι μπορεί να μας προσφέρει, ποιους δρόμους ανοίγει και ποιους κλείνει», είπε ο Γιώργος Δρίβας.
Ο Κωστής Μαραβέγιας μοιράστηκε: «Χρησιμοποιώ το ΑΙ από τον πρώτο καιρό που εμφανίστηκε, μου έδινε μια βοήθεια ώστε να βάλω σε τάξη τις σκέψεις μου. Το άφηνα, ωστόσο, κατά τη δημιουργική διαδικασία, καθώς δεν ήθελα να επηρεαστώ. Η μεγάλη μου ανησυχία είναι το πώς θα αποτυπωθεί στις επόμενες γενιές που θα το χρησιμοποιήσουν. Και αναρωτιέμαι: Το μέλλον θα είναι καλύτερο ή χειρότερο; Πιο ελεύθερο, πιο δημοκρατικό;».
«Είναι σαν να βρισκόμαστε σε ένα σκοτεινό δωμάτιο γεμάτο αβεβαιότητα» - Κ.Μ.
Στην ερώτηση για το αν τελικά το AI μπορεί να προκαλέσει συγκίνηση, η απάντηση ήταν «ναι». Μπορεί, για παράδειγμα το ChatGPT, να καταγράψει ένα άκρως συναισθηματικό κείμενο, που να δίνει την αίσθηση πως γράφτηκε από άνθρωπο. Επί του θέματος, η Στεφανία Γουλιώτη δήλωσε: «Η Τέχνη θέτει την αμφιβολία απέναντι στη ζωή. Αυτό που με ανησυχεί περισσότερο στο κομμάτι του να γραφτεί ένα έργο με τη βοήθεια του ΑΙ είναι οι ασυνείδητες προκαταλήψεις που θα είναι βαλμένες. Ευτυχώς το κοινό είναι πολύ καχύποπτο ακόμα με τον ενθουσιασμό, δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, πως ακόμα δεν έχει εισέλθει στο θέατρο».
Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε πως, παράλληλα με το Φεστιβάλ, παρουσιάζεται η εικαστική εγκατάσταση της Lauren Lee McCarthy και συγκεκριμένα το έργο της με τίτλο "LAUREN: Anyone Home?", στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών (Προβλήτα Α, Λιμάνι Θεσσαλονίκης). Μέσω αυτού, η καλλιτέχνις, ως μια άλλη Alexa, παρακολουθεί και ελέγχει το σπίτι των επισκεπτών της εικαστικής εγκατάστασης. Η εμπειρία ξεκινά με την εγκατάσταση έξυπνων συσκευών, όπως κάμερες, μικρόφωνα, κλειδαριές, βρύσες και οικιακές συσκευές, που μετατρέπουν τον χώρο σε ένα πλήρως συνδεδεμένο έξυπνο σπίτι. Σε αντίθεση με τις συνηθισμένες τεχνολογίες του έξυπνου σπιτιού, το "LAUREN" εστιάζει στην ανθρώπινη παρουσία, προσδίδοντας κατανόηση και διαίσθηση στους απλούς αλγόριθμους. Λειτουργεί ως ένας ανθρωποκεντρικός ψηφιακός βοηθός, ισορροπώντας ανάμεσα στην οικειότητα και την ιδιωτικότητα, την ευκολία και την αυτονομία, αναδεικνύοντας παράλληλα τον ρόλο της ανθρώπινης εργασίας σε έναν κόσμο που αυτοματοποιείται ολοένα και περισσότερο. Μέσα από αυτήν την εμπειρία, το LAUREN προσκαλεί το κοινό να σκεφτεί τη σχέση του με την τεχνολογία και τον έλεγχο που εκείνη ασκεί στον προσωπικό του χώρο, προσφέροντας μια διαφορετική ματιά στο τι μπορεί να σημαίνει πραγματικά «έξυπνη» τεχνολογία. Το έργο δείχνει πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για έναν ουσιαστικό διάλογο. Το έργο απέσπασε το Βραβείο Human AI Art Award, το οποίο αποτελεί κοινή πρωτοβουλία της TELEKOM και του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Βόννης.
