Λίγες ώρες απομένουν για την έναρξη της σπουδαιότερης παγκόσμιας γιορτής του ντοκιμαντέρ με διαχρονική βάση του τη γοητευτική πόλη της Θεσσαλονίκης. Το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης επιστρέφει σήμερα, Πέμπτη 6 Μαρτίου για 27η χρονιά τόσο σε φυσικούς χώρους όσο και online, με στόχο να παρουσιάσει συγκινητικές προσωπικές ιστορίες, καθώς και φλέγοντα ζητήματα της επικαιρότητας. Στη φετινή διοργάνωση θα προβληθούν 261 ντοκιμαντέρ μικρού και μεγάλου μήκους, ανάμεσα στα οποία και 72 παγκόσμιες, 40 διεθνείς και 11 ευρωπαϊκές πρεμιέρες. Το Φεστιβάλ θα διεξαχθεί στην ιστορική έδρα του, στις αίθουσες Ολύμπιον και Παύλος Ζάννας, στις αίθουσες του Λιμανιού, Φρίντα Λιάππα, Τώνια Μαρκετάκη, Τζον Κασσαβέτης, Σταύρος Τορνές καθώς και στον κινηματογράφο Μακεδονικόν. Παράλληλα, μπορούμε να παρακολουθήσουμε ταινίες και διαδικτυακά, μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας του. 

Μετρώντας αντίστροφα για τις φετινές πολλά υποσχόμενες προβολές, αλλά και αναπτυξιακές δράσεις του φεστιβάλ, εμείς είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε με τέσσερις ανθρώπους - «κλειδιά», δίνοντάς μας ο καθένας και η καθεμιά ξεχωριστά μια πρώτη ικανοποιητική εικόνα.

Τα φετινά "Don't miss"

Κάθε χρονιά, ο αγαπημένος καλλιτεχνικός θεσμός φροντίζει να παρέχει στο κοινό, αλλά και στους δημιουργούς των φιλμ, μια ευρεία γκάμα ευκαιριών για απόλαυση, εξέλιξη και πειραματισμό. Ο Επικεφαλής Προγράμματος του φεστιβάλ, Γιώργος Κρασσακόπουλος, μοιράστηκε μαζί μας μερικά από τα πιο σημαντικά στοιχεία της φετινής διοργάνωσης. 

Ποια αποτελούν μερικά από τα φετινά σημεία εστίασης του φεστιβάλ;
Όπως κάθε χρόνο, ειδικά το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ εξορισμού προσπαθεί να αποτυπώσει μια εικόνα του τι συμβαίνει γύρω μας με έναν όσο το δυνατόν άμεσο και κατανοητό τρόπο. Οι ταινίες που φτάνουν σε εμάς από τους δημιουργούς, μας καθοδηγούν ώστε να συνθέσουμε με μια κριτική και κινηματογραφική ματιά όσα μας
απασχολούν. Είναι μια διαδικασία που συμβαίνει κάπως οργανικά. Οι σκηνοθέτες των ντοκιμαντέρ είναι ούτως η άλλως πάρα πολύ συντονισμένοι στην πραγματικότητα και μιλούν για όσα μας απασχολούν, έχοντας τον χρόνο και την ευρύτερη ματιά να εξετάσουν τις εικόνες της πραγματικότητας βαθύτερα και πολύ πιο
διαπεραστικά από ότι μια είδηση ή ένα ρεπορτάζ. Αν κάποιος παρακολουθήσει αρκετές από τις ταινίες στο φετινό φεστιβάλ ντοκιμαντέρ όπως συμβαίνει άλλωστε και κάθε χρόνο θα έχει την ευκαιρία όχι μόνο να σχηματίσει μια άποψη για τα σημαντικά πράγματα που αφορούν τον κόσμο αλλά και να κοιτάξει και εντός μέσα από ιστορίες ανθρώπων που μπορεί να είναι διαφορετικές από την προσωπική δική μας του καθενός αλλά που με έναν παράξενο τρόπο απηχούν και αφουγκράζονται σκέψεις
συναισθήματα και ιδέες που όλοι μας καταλαβαίνουμε.

Ποιες είναι μερικές από τις κεντρικές φετινές θεματικές των αφιερωμάτων; 

Εκτός από τα καθιερωμένα τμήματα, που παραμένουν σταθερά, όπως τα διαγωνιστικά, οι "Ανοιχτοί Ορίζοντες", οι ειδικές προβολές, κάθε χρόνο έχουμε μια σειρά αφιερωμάτων. Φέτος ήδη έχει ανακοινωθεί το βασικό αφιέρωμα σχετικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη, μια πραγματικότητα για όλους μας. Αν κάποτε έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας τώρα αποτελεί συνοδοιπόρο μας, είναι εκεί όταν δεν το καταλαβαίνουμε και όταν το χρειαζόμαστε. Το αφιέρωμα αυτό εξετάζει το πώς η τεχνητή νοημοσύνη μας επηρεάζει, πως αλλάζει την καθημερινότητά μας, αν είναι σύμμαχος ή εχθρός. Ακόμη έχουμε δύο αφιερώματα, ένα εκ των οποίων αφορά στον Γάλλο Νικολά Φιλιμπέρ, βραβευμένο πρόσφατα στο φεστιβάλ Βερολίνο με το νέο του φιλμ ντοκιμαντέρ. Ο ίδιος έχει ξαναέρθει στη Θεσσαλονίκη και παρουσιάσαμε όλες τους τις ταινίες στο spotlight. Ο Φιλιμπέρ κοιτάζει τον κόσμο με καθαρή και
τρυφερή ματιά, ενώ οι βασικές του θεματικές αφορούν στην υγεία, ψυχική και σωματική, αλλά και στα παιδιά. Και το δεύτερο μεγάλο αφιέρωμα αφορά στην Αμερικανίδα δημιουργό, Λόρεν Γκρίνφιλντ, η οποία από την αρχή της καριέρας της ως φωτογράφος κοιτάζει μια άλλη πλευρά του κόσμου που είτε κυνηγά είτε γοητεύεται τη δημοφιλία, αλλά και τα social media. Η τελευταία της δουλειά που θα παρουσιάσει εδώ είναι μια σειρά ντοκιμαντέρ για τη σχέση των παιδιών με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επίσης το αφιέρωμα Γεωγραφία του βλέμματος: Η εκτός σχεδίου Ελλάδα (1950-2000) – Ένα πρόγραμμα με 19 ντοκιμαντέρ εμβληματικών Ελλήνων σκηνοθετών, που χαρτογραφούν την κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική ζωή της ελληνικής υπαίθρου. Μια κινηματογραφική περιπλάνηση όπου το βλέμμα των δημιουργών αποτυπώνει μια χώρα σε διαρκή μετάβαση.

Ποιες οι νέες προσθήκες, τις οποίες θα απολαύσουμε;

Όπως κάθε χρόνο, εκτός από τις κλασικές προβολές έχουμε και προβολές για διαφορετικά κοινά, για παιδιά, σχολεία, για νέους θεατές. Ακόμη θα είναι διαθέσιμες προβολές Vr, όπως και σχετικά διαγωνιστικά, αλλά και μια αντίστοιχη εγκατάσταση! Φυσικά όπως κάθε χρόνο, τα masterclasses, οι ανοιχτές συζητήσεις και οι δράσεις της Agora που είναι ένα θεμέλιο ως ένα δεύτερο φεστιβάλ, βοηθά τους Έλληνες και ξένους ανθρώπους του χώρου να έρθουν κοντά και να χτίσουν συνεργασίες. Πέρα από αυτά, πολυαναμενόμενα πάρτυ, συναυλίες, ειδικές προβολές περιμένουν τον κόσμο και τους δημιουργούς. Κάθε χρόνο το φεστιβάλ είναι μια δράση που αγκαλιάζει σχεδόν όλη την πόλη, η οποία έχει πολλές μορφές. Κάνει τη Θεσσαλονίκη λίγο πιο ενδιαφέρουσα μέσα από όλα αυτά που προετοιμάζουμε για το κοινό και τους ανθρώπους του χώρου.

Πάντα γνωρίζουμε ότι δίνεται εξίσου μεγάλη έμφαση στο κομμάτι της
βιωσιμότητας. Υπάρχει κάτι νέο στην eco friendly αυτή προσέγγιση;

Κάθε χρόνο υπάρχουν ασφαλώς στο πρόγραμμα αρκετές ταινίες με οικολογικό
χαρακτήρα, και μια από αυτές μπορεί να λάβει το ειδικό βραβείο WWF. Εδώ και
χρόνια, και ειδικά από τότε που ξεκινήσαμε το Evia Film Project, το φεστιβάλ
προσπαθεί να ενισχύει τις πράσινες δράσεις του. Πολλές φορές, κάποια πράγματα
μπορεί να μην φαίνονται με γυμνό μάτι, στην πραγματικότητα έχουν μεγάλη σημασία,
από τις προσπάθειές μας να μειώσουμε τη χρήση του χαρτιού, να κάνουμε
ανακύκλωση της κορδέλας, από την οποία κρέμεται το budge του κάθε καλεσμένου,
από το green fee της τιμής του 10 ευρώ για την ενίσχυση των πράσινων δράσεων
του φεστιβάλ. 

Ποιο αποτελεί για εσάς στοιχείο που ξεχωρίζει και θα συνεχίζει να διακρίνει
την ταυτότητα του φεστιβάλ;

Κάθε χρονιά, ο αριθμός των ταινιών που έχουμε, είτε στην παγκόσμια, είτε σε ευρωπαϊκή πρεμιέρα, αυξάνεται συνεχώς. Για εμάς είναι σαφές ότι το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ έχει καθιερωθεί ανάμεσα στα μεγαλύτερα του κόσμου και το γεγονός ότι είναι ένα φεστιβάλ ανάμεσα στα λίγα του κόσμου, όπου η ταινία που κερδίζει το μεγαλύτερο βραβείο έχει τη δυνατότητα να συμμετάσχει στη διαδικασία για την υποψηφιότητα των Όσκαρ, είναι κάτι που επιβεβαιώνει σε αυτή την αναγνώριση. Για εμάς, πάντως, ευχαρίστηση -και ευτυχώς έχουμε την τύχη να τη βιώνουμε σε κάθε προβολή-είναι όταν μπαίνουμε στην αίθουσα μαζί με τον σκηνοθέτη και αυτή είναι
γεμάτη!

Ποια είναι τρία δικά σας αγαπημένα φιλμ που θα παρακολουθήσουμε φέτος;

Είναι πολύ δύσκολο να διαλέξεις τρεις μόνο ταινίες από ένα τόσο ευρύ πρόγραμμα που αγαπάς, γι αυτό θα επιλέξω τρεις ταινίες από τα αφιερώματα μας που είναι με τον τρόπο τους κλασικές πλέον. Το Ο Ηρακλής, ο Αχελώος και η γιαγιά μου του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου αποτυπώνει με τρυφερότητα το αδάμαστο πνεύμα της ελληνικής υπαίθρου μέσα από την 89χρονη γιαγιά του σκηνοθέτη, καθώς το χωριό της ετοιμάζεται να χαθεί κάτω από τα νερά του Αχελώου. Μια μικρού μήκους ταινία που συμπυκνώνει την Ιστορία, τις μνήμες και τις αλλαγές ενός τόπου με συγκίνηση και αυθεντικότητα. Το Στο Ποταμόπλοιο του Νικόλα Φίλιμπερ, βραβευμένο με τη Χρυσή Άρκτο στην Μπερλινάλε 2023, είναι ένα συγκινητικό ντοκιμαντέρ για τη θεραπευτική δύναμη της τέχνης και τη σημασία της ανθρώπινης φροντίδας. Μέσα σε έναν πλωτό χώρο ψυχιατρικής υποστήριξης στον Σηκουάνα, η ταινία αποκαλύπτει έναν κόσμο γεμάτο πάθος, δημιουργικότητα και νέους τρόπους συνύπαρξης. Η Βασίλισσα των Βερσαλιών της Λόρεν Γκρίνφιλντ, είναι ένα συναρπαστικό ντοκιμαντέρ που καταγράφει την άνοδο και την πτώση μιας πάμπλουτης αμερικανικής οικογένειας, καθώς το όνειρό τους για ένα γιγαντιαίο παλάτι καταρρέει υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης. Μέσα από οξυδερκή παρατήρηση, η ταινία μετατρέπεται σε μια αιχμηρή καταγραφή του ξεπεσμού του Αμερικανικού Ονείρου.

Η high tech νέα πρωτοβουλία της Αγοράς 

Η Αγορά διακρίνεται κάθε χρονιά για τις καινοτόμες πρωτοβουλίες της, παραμένοντας πιστή στο καθήκον της στήριξης προς τους δημιουργούς. Φέτος, το νέο project της με τίτλο AGORA XR Lab αφορά σε ένα εργαστήριο, αφιερωμένο σε πρότζεκτ XR και new media σε ανάπτυξη. Η Vassiliki Khonsari, κύρια σύμβουλος προγράμματος, μας έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες για τους στόχους του. Η ίδια είναι βραβευμένη παραγωγός, συγγραφέας και συνιδρύτρια του στούντιο iNK Stories,με έδρα τη Νέα Υόρκη, που φημίζεται για την πρωτοποριακή αφήγηση ιστοριών σε gaming, ταινίες, XR καθώς και σε immersive εμπειρίες.

Τι είναι το AGORA XR Lab, ποιες είναι οι δυνατότητες που προσφέρει και ποιο είναι το στοιχείο που το καθιστά μια καινοτόμο πρωτοβουλία;

Το AGORA XR Lab είναι μια καινοτόμος πρωτοβουλία που υποστηρίζει την καθηλωτική αφήγηση ιστοριών, φέρνοντας σε επαφή καλλιτέχνες της Μεσογείου, για να αναπτύξουν έργα XR με ειδικούς μέντορες. Παρέχει πρόσβαση σε επαγγελματίες του κλάδου που δημιουργούν έργα με τεχνολογία αιχμής για την παγκόσμια σκηνή. Το πρόγραμμα προωθεί τη διεπιστημονική συνεργασία και ενθαρρύνει τον πειραματισμό σε όλες τις καθηλωτικές τέχνες: στη μικτή, την εικονική πραγματικότητα και τις διαδραστικές εγκαταστάσεις. 

Πρόκειται για μια καινοτόμο πρωτοβουλία, καθώς εγκαινιάζει το επόμενο κύμα της χωρικής αφήγησης στην παγκόσμια σκηνή της Ελλάδας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το πρόγραμμα προσφέρει εργαστήρια δημιουργίας, παραγωγής και διανομής για τα έργα και τις ομάδες τους, οι οποίες προέρχονται από διάφορα υπόβαθρα και πεδία εξειδίκευσης σε όλες τις δημιουργικές βιομηχανίες. Καθώς οι δημιουργικές βιομηχανίες εξελίσσονται, ο ρόλος του κινηματογραφικού φεστιβάλ εξελίσσεται επίσης για να εξυπηρετήσει τις διάφορες εκφράσεις της αφήγησης σε όλα τα μέσα. Το πρόγραμμα στοχεύει να είναι ταυτόχρονα οικείο και περιεκτικό.

Πώς είναι η συνεργασία με τους ανθρώπους του φεστιβάλ μέχρι στιγμής;

Η συνεργασία με την ομάδα του φεστιβάλ ήταν απίστευτη. Είναι όλοι τους πολύ προνοητικοί και έχουν θέσει μια φιλόδοξη και συναρπαστική πρόθεση για το εργαστήριο XR. Ενώ η ομάδα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είναι μια ακονισμένη ομάδα εμπειρογνωμόνων, ήταν καταπληκτικοί τόσο στο να φέρουν την τεχνογνωσία τους όσο και στο να επιτρέψουν τεράστια ελευθερία κινήσεων για την ανάπτυξη ενός προγράμματος που έχει ως προτεραιότητα τον καλλιτέχνη.

Πώς ανταποκρίθηκαν οι καλλιτέχνες στις προσδοκίες σας;

Οι καλλιτέχνες είναι απίστευτα ταλαντούχοι δημιουργοί, συγγραφείς, προγραμματιστές παιχνιδιών, δραματουργοί, δημιουργικοί τεχνολόγοι και παραγωγοί που προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα επαγγελματικών καταβολών. Οι γνώσεις, η φιλοδοξία, το πάθος και η περιέργειά τους ξεπερνούν τις προσδοκίες μου, οδηγούνται στο να πειραματιστούν, να κάνουν τολμηρά βήματα σε αχαρτογράφητα εδάφη για να ζωντανέψουν τα οράματά τους.

Καινοτόμος τεχνολογία και αφήγηση ιστοριών. Ποια θα είναι η σχέση μεταξύ τους στο εγγύς και στο απώτερο μέλλον σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνάς σας;

Η καινοτόμος τεχνολογία και η αφήγηση ιστοριών διαπλέκονται όλο και περισσότερο, διαμορφώνοντας τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούνται, βιώνονται και μοιράζονται οι αφηγήσεις. Οι εξελίξεις στη διασταύρωση της τεχνολογίας και της αφήγησης θα επιτρέψουν πιο εξατομικευμένη, προσαρμοστική αφήγηση, όπου το κοινό θα μπορεί να εμπλακεί με τις αφηγήσεις σε πραγματικό χρόνο. Οι τεχνολογίες εμβύθισης και οι χωρικές μορφές αφήγησης, όπως η VR και η AR, θα συνεχίσουν να θολώνουν τα όρια μεταξύ του φυσικού και του ψηφιακού κόσμου, καθιστώντας τις ιστορίες πιο βιωματικές και ενστικτώδεις.

Ενώ το μακρινό μέλλον υπόσχεται πιο απρόσκοπτη ενσωμάτωση μεταξύ των διεπαφών εγκεφάλου-υπολογιστή, η αφήγηση ιστοριών θα μπορούσε να γίνει ακόμη πιο διαισθητική και συμμετοχική, ανταποκρινόμενη άμεσα στα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις αισθητηριακές εισροές. Οι αφηγηματικές εμπειρίες μπορεί να μετατοπιστούν από την παθητική κατανάλωση σε βαθιά διαδραστικούς και συν-δημιουργημένους κόσμους, όπου το κοινό γίνεται ενεργός συμμετέχων και όχι απλός θεατής. Η τεχνολογία δεν θα αντικαταστήσει την αφήγηση, αλλά θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως ένα ισχυρό εργαλείο για να ενισχύσει το συναισθηματικό βάθος, την πολιτιστική σημασία και την ικανότητά της να συνδέει τους ανθρώπους σε διαφορετικές πραγματικότητες.

Σύμφωνα με όλα αυτά, η πιο σημαντική πτυχή του μέλλοντος της αφήγησης δεν είναι η τεχνολογία, αλλά η συλλογική μας επένδυση στη δύναμη της δημιουργικότητας. Πρέπει να διασφαλίσουμε την ύπαρξη προγραμμάτων όπως το Agora XR, ώστε να συνεχίσουν να οικοδομούν ισότητα σε διάφορες περιοχές και πληθυσμούς, να αποκτήσουν πρόσβαση για να εξελίξουν την καλλιτεχνική τους πρακτική και να συμμετέχουν σε αυτά τα μέσα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τελικά, η δημιουργικότητα, η φαντασία και οι φωνές χωρίς αποκλεισμούς πρέπει να παραμείνουν στον πυρήνα του έργου μας, καθώς είναι οι πραγματικοί μοχλοί της παγκόσμιας αφήγησης. Ενώ η τεχνολογία είναι ένα συναρπαστικό εργαλείο, είναι μέσω του δημιουργικού οράματος και της καλλιτεχνικής πρακτικής που διευρύνει τα όρια, αμφισβητεί τις προοπτικές και αναδιαμορφώνει την πολύπλοκη ύπαρξή μας. Δεν έχει να κάνει μόνο με το τι μπορεί να κάνει η τεχνολογία, αλλά με το πώς τη χρησιμοποιούμε για να εμβαθύνουμε τη συναισθηματική απήχηση, να προωθήσουμε τη σύνδεση, να αναπαραστήσουμε πράξεις αντίστασης και να αφηγηθούμε ιστορίες που ξεπερνούν το χρόνο και το χώρο - για τις επόμενες γενιές.

Η υπεύθυνη της Αγοράς του Φεστιβάλ, Αγγελική Βέργου, συζήτησε μαζί μας για τους τρόπους με τους οποίους το συγκεκριμένο project προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις της Aγοράς. 

«Το AGORA XR Lab αναπτύχθηκε ως φυσική προέκταση της αποστολής της AGORA να υποστηρίζει την καινοτόμο αφήγηση ιστοριών και τους νέους δημιουργούς. Το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (ΔΦΝΘ) έχει από καιρό δεσμευτεί να προωθεί νέες φωνές και να αγκαλιάζει τις εξελισσόμενες μορφές αφήγησης, και αυτή η πρωτοβουλία ευθυγραμμίζεται άψογα με αυτό το όραμα.
 Τόσο το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης όσο και το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης έχουν ήδη καθιερώσει το τμήμα Immersive Competition, All Around Cinema, αφιερωμένο στην παρουσίαση έργων XR. Με το AGORA XR Lab, δημιουργούμε τώρα μια πλατφόρμα ανάπτυξης που επιτρέπει στους περιφερειακούς δημιουργούς να ζωντανέψουν τα έργα τους XR, με την προοπτική να εκτεθούν και στη Θεσσαλονίκη. 

Καθώς η AGORA επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής της πέρα από την παραδοσιακή κινηματογραφική παραγωγή, το XR και τα νέα μέσα έγιναν ένα απαραίτητο επόμενο βήμα. Το AGORA XR Lab σχεδιάστηκε για να συμπληρώσει τις υπάρχουσες βιομηχανικές δραστηριότητες του φεστιβάλ, προσφέροντας έναν χώρο για διεπιστημονική συνεργασία, ενθαρρύνοντας δημιουργούς από διαφορετικά καλλιτεχνικά και επαγγελματικά υπόβαθρα να εξερευνήσουν την καθηλωτική αφήγηση». 

Η οπτική ταυτότητα της φετινής διοργάνωσης: Ένας ενδιαφέρον διάλογος μεταξύ παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος

Η αισθητική ταυτότητα του Φεστιβάλ μονοπωλεί κάθε χρόνο το παγκόσμιο ενδιαφέρον, χαρίζοντας την πρώτη τροφή για σκέψη για τις κεντρικές θεματικές των φιλμ, αλλά και δράσεων που θα ακολουθήσουν. Αυτή τη χρονιά, ένα ταξίδι στο ελληνικό τοπίο, αλλά και σε πόλεις του μέλλοντος, πραγματοποιούν οι φιγούρες που απεικονίζονται στους τρεις ζωγραφικούς πίνακες που συνθέτουν τα πόστερ του Φεστιβάλ. Χωρίς να βλέπουμε ποτέ τα πρόσωπά τους, οι άνθρωποι στις αφίσες του Φεστιβάλ κοιτάζουν μπροστά, προς αυτό που έρχεται. Η υπογραφή των έργων ανήκει στον ζωγράφο, Δημήτρη Αναστασίου. 

Εμείς είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε με τον καλλιτέχνη των αφισών, ο οποίος μας έδωσε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη συνεργασία του με το Φεστιβάλ, αλλά και το σκεπτικό πίσω από τη φετινή οπτική ταυτότητά του. 

Πώς εξελίσσεται η συνεργασία σας με τους ανθρώπους του Φεστιβάλ Κινηματογράφου;

Αυτή είναι η δεύτερη φορά που συνεργάζομαι με το Φεστιβάλ. Η πρώτη ήταν το 2022, όταν κλήθηκα να συμμετάσχω σε μια ομαδική εικαστική έκθεση με αφορμή την Αναπαράσταση του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Όπως και τότε, έτσι και τώρα η συνεργασία μας υπήρξε πολύ δημιουργική και ευχάριστη, πραγματικά αγαστή.

Μιλήστε για το σκεπτικό σας πίσω από την οπτική ταυτότητα της φετινής διοργάνωσης του φεστιβάλ ντοκιμαντέρ. Ποια αποτέλεσε κεντρική πηγή έμπνευσης και τι σάς ζητήθηκε;

Ένα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία της ζωγραφικής μου είναι η αφηγηματικότητα, η οποία πολύ συχνά ξετυλίγεται σε αλληλουχίες εικόνων. Αυτό ήταν που κέντρισε και το ενδιαφέρον του διευθυντή του Φεστιβάλ, του Ορέστη Ανδρεαδάκη. Όταν, λοιπόν, μου τηλεφώνησε για να συζητήσουμε για τις αφίσες, συμφωνήσαμε ότι θα ήταν ωραίο να μην έφτιαχνα μία, αλλά δύο ή τρεις, οι οποίες, ιδωμένες μαζί, να αφηγούνται μια ιστορία, κατά κάποιον τρόπο. Στη συζήτηση που κάναμε με τη δημιουργική ομάδα, πληροφορήθηκα για τις θεματικές του φετινού Φεστιβάλ: από τη μία ένα κοίταγμα στο παρελθόν, από την άλλη στο μέλλον. Σχεδόν αμέσως μου ήρθε η ιδέα του θεατή του φετινού Φεστιβάλ ως ενός χρονοταξιδευτή. Έκανα το προσχέδιο μιας πρώτης ιδέας, την οποία επεξεργαστήκαμε μετά όλοι μαζί. Η αρχική ιδέα ήταν δική μου, όμως η επεξεργασία και η τελική της έκβαση ήταν δουλειά ομαδική.

Ποια σχέση ανάμεσα στο κοινό και στους κεντρικούς ήρωες των τριών αφισών επιθυμείτε να αναπτύξετε; Με ποια στοιχεία ταυτίζεται στις δικές σας σκέψεις ο αποδέκτης των μηνυμάτων σας;

Οι ήρωες των τριών αφισών ξεκινούν το ταξίδι τους από έναν κόσμο πιο απλό, γνώριμο και οικείο, προς έναν κόσμο ολοένα και πιο ανοίκειο, άγνωστο και περίπλοκο. Κουβαλάμε τις αποσκευές μας και δεν μπορούμε παρά να ελπίζουμε ότι έχουμε τα απαραίτητα για αντιμετωπίσουμε το μέλλον. Αυτή η αίσθηση είναι, νομίζω, κοινή, και γι’ αυτό απεικόνισα τις μορφές με γυρισμένη την πλάτη, ώστε να μπορεί ο θεατής να δει σ’ αυτές τον εαυτό του.

Ποιος ο ρόλος που παίζει η τεχνητή νοημοσύνη στην καλλιτεχνική δημιουργία, την οποία συναντούμε σε μια εκ των τριών αφισών σας;

Δεν γνωρίζω αν η τεχνητή νοημοσύνη είναι απλώς ένα νέο -πανίσχυρο- εργαλείο ή αν θα αποδειχθεί κάτι παραπάνω, κάτι που θα αλλάξει άρδην τους κανόνες του παιχνιδιού, κάτι που θα επανακαθορίσει την ουσία της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Στην πρώτη περίπτωση, οι αλλαγές θα είναι πολύ μεγάλες· στη δεύτερη, θα είναι αδιανόητες.

Πως παρατηρείτε εσείς το στοιχείο αυτό της υψηλής τεχνολογίας το οποίο πρωταγωνιστεί σε μια από τις νέες πρωτοβουλίες της διοργάνωσης;

Ανήκω σε μια γενιά μεταβατική. Σχηματοποιώντας ίσως υπερβολικά, θα μπορούσα να πω ότι τη μισή έως τώρα ζωή μου την έζησα στον αναλογικό κόσμο, και την άλλη μισή στον ψηφιακό. Νεότερος, ταξίδευα χωρίς κινητό, ενημερωνόμουν, διασκέδαζα και δημιουργούσα χωρίς διαδίκτυο. Αλλά πλέον δυσκολεύομαι να λειτουργήσω χωρίς το ίντερνετ και το έξυπνο κινητό μου. Κι αν είναι για μένα έτσι, φαντάζομαι πως για τους νεότερους ανθρώπους, οι οποίοι δεν έχουν καν την εμπειρία ενός κόσμου αναλογικού, η υψηλή τεχνολογία είναι συνθήκη sine qua non. Κάθε νεότερη τεχνολογία καθιστά την προηγούμενη απαρχαιωμένη, με ταχύτητα που δίνει ελάχιστο χρόνο προσαρμογής και που ενίοτε προκαλεί ίλιγγο. Οι νέες τεχνολογίες (όπως και οι παλαιότερες) αλλάζουν τον κόσμο μας, αυτό είναι σίγουρο. Το κρίσιμο ερώτημα είναι ποια θα είναι η ποιότητα, η ένταση και η κατεύθυνση αυτής της αλλαγής.

Μπορούμε να αναμείνουμε νέα project σε συνεργασία με το Φεστιβάλ;

Τούτη η δεύτερη συνεργασία μου με το Φεστιβάλ είναι ολόφρεσκη και ακόμη εν ενεργεία. Νιώθω πλήρης με ό,τι έχει λάβει χώρα ως τώρα. Αν, παρ’ όλα αυτά, στο (απώτερο) μέλλον τριτώσει το καλό, είμαι βέβαιος ότι θα το ευχαριστηθώ όσο και τις δύο προηγούμενες φορές.

Info: Το 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ξεκινά στις 6 Μαρτίου και θα ολοκληρωθεί στις 16 Μαρτίου. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφθείτε την επίσημη σελίδα του.