Imposter Syndrome: 4 tips για να το αντιμετωπίσετε

Είναι Πέμπτη, 6.30 το πρωί, μετά από ένα late night προετοιμασίας για αυτό το extra project που έχετε αναλάβει και αντί να είστε κάτω από το πουπουλένιο σας πάπλωμα έχετε βρεθεί ήδη στο γραφείο του σπιτιού σας με μία supersized κούπα καφέ και προετοιμάζετε τη σχεδόν ατελείωτη λίστα με τα to-do’s σας. Η μέρα σας είναι τόσο γεμάτη που χρειάζεστε σίγουρα μερικές extra ώρες δουλειάς μόνο και μόνο για να βάλετε σε τάξη τα tasks και να στείλετε και όλα αυτά τα e-mails που έχουν μείνει στα drafts γιατί φυσικά και δε γινόταν να τα στείλετε στις 3 το πρωί. Ακόμη και αν χασμουριέστε δεν υπάρχει περίπτωση να επιστρέψετε στο κρεβάτι, άλλωστε αυτό έκανε και η Leandra Medine και κάθε άλλο girlboss που σέβεται τον εαυτό του πριν φτάσει στην απόλυτη επιτυχία, έτσι ώστε να καταφέρετε να είστε πάντα μερικά steps μπροστά και προετοιμασμένη!

Κι ενώ τρέχετε στο πρωινό μάθημα pilates, φτάνετε στο γραφείο σας έτοιμη να αντιμετωπίσετε όποιο challenge και αν σας αναθέσουν! Είστε ένα true girlboss! Ακόμη όμως και εάν οι συνεργάτες σας συμφωνούν, εμπιστεύονται τις αποφάσεις σας και ακόμη και αν φαινομενικά είστε μία γυναίκα που λατρεύει την καριέρα της κι έχει κάνει όλα τα σωστά βήματα για να βρίσκεται πλέον επάξια στον δρόμο της επαγγελματικής επιτυχίας, εσείς απλά νιώθετε ότι τίποτα από αυτά δε σας αξίζει. Όσο χρόνο και αν αφιερώνετε στη δουλειά σας πάντα υπάρχει το λίγο παραπάνω. Όσο κι αν προσπαθείτε να πείσετε τον εαυτό σας απλά δε λειτουργεί. Είστε μία απάτη! Οκ, εσείς το ξέρετε αλλά τι θα γίνει εάν το καταλάβουν και οι άλλοι γύρω σας;

Ζούμε σε μία εποχή τελειομανίας, όπου τίποτα ποτέ δεν είναι αρκετό κι έχουμε δημιουργήσει μια ολόκληρη εργασιακή κουλτούρα υπερπληροφορίας βασισμένη στην απόλυτη επιτυχία! Ξαφνικά γνωρίζουμε την καθημερινότητα, την πρωινή ρουτίνα και τις συνήθειες ανθρώπων που αποτελούν “careergoals” προσπαθώντας να ακολουθήσουμε τις δικές τους επιλογές σαν να πρόκειται για μια μυστική συνταγή που θα μας μεταμορφώσει στις προσωπικότητες που έχουμε ως πρότυπα. Το αποτέλεσμα αυτής της υπερβολής; Όταν δε μπορούμε να αντεπεξέλθουμε σε αυτόν τον τρόπο ζωής και χαρακτήρα που έχουμε στο μυαλό μας ως ιδανικό, νιώθουμε ότι δεν είμαστε αρκετά καλοί, ότι είμαστε «απατεώνες» εκμηδενίζοντας τελικά την προσπάθειά μας για ό,τι έχουμε πετύχει μέχρι στιγμής και λέγοντας ότι τελικά σταθήκαμε απλά τυχεροί.

Οι περισσότεροι high achievers εκεί έξω μοιράζονται ένα μικρο μυστικό! Βαθιά μέσα τους και κάτω από τις στρώσεις αυτοπεποίθησης που έχουν χτίσει νιώθουν επιεικώς ανάξιοι για αυτά που τούς έχουν δοθεί. Δεν ξέρω εάν θα αναφερόταν κανείς στον εαυτό του ως high achiever, αλλά σίγουρα όλοι γνωρίζουμε ως έναν βαθμό ότι τις περισσότερες φορές κρίνουμε τον εαυτό μας πολύ πιο αυστηρά από ό,τι θα έπρεπε δημιουργώντας την αίσθηση ότι δεν είμαστε αρκετοί. Αυτά τα συναισθήματα ανεπάρκειας και συνολικής απαξίωσης των επιτυχιών και καταξίωσης, με αναφορά κυρίως στην επαγγελματική μας ζωή, περιγράφουν το λεγόμενο Imposter Syndrome (Impostor Phenomenon) ή αλλιώς σύνδρομο του απατεώνα.

the science

Imposter Syndrome (Impostor Phenomenon): Η λανθασμένη πεποίθηση ότι κάποιος δεν είναι επάξιος των επιτυχιών του στον επαγγελματικό τομέα με αποτέλεσμα να αισθάνεται πως εξαπατά τους άλλους και βρίσκεται υπό συνεχόμενο stress πιστεύοντας ότι η απάτη αυτή -άρα και η ανεπάρκειά τους- κάποια στιγμή θα αποκαλυφθεί.

Το σύνδρομο IP παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από τις ψυχολόγους Pauline Clance and Suzanne Imes το 1978. Στη διάρκεια των σπουδών της η Dr. Clance παρατήρησε τα δικά της συναισθήματα ανασφάλειας και στη συνέχεια όταν άρχισε να διδάσκει των μαθητών της. Παρά τους υψηλούς βαθμούς και τον έπαινο των καθηγητών, πολλοί μαθητές αρνούνταν να δεχτούν ότι η ακαδημαϊκή επιτυχία τους βασιζόταν στη σκληρή δουλειά ή την ευφυΐα τους αποδίδοντάς την σε εξωτερικούς παράγοντες και συνθήκες. Μετά από έρευνα παρατήρησαν επίσης ότι τα ποσοστά γυναικών που εμφάνιζαν αυτά τα «συμπτώματα» ήταν πολύ μεγαλύτερα σε σχέση με των αντρών, γεγονός που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το γεγονός ότι κοινωνικά οι γυναίκες δέχονται πολύ μεγαλύτερη αμφισβήτηση στην επαγγελματική τους πορεία.

Οι ψυχολογικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση του συνδρόμου είναι αμέτρητοι, καθώς αφορούν την προσωπικότητα, το περιβάλλον και φυσικά τα κοινωνικά κριτήρια τα οποία έχει εσωτερικεύσει ο καθένας μας. Μη μπερδεύεστε όμως, το σύνδρομο IP δεν έχει να κάνει με χαμηλή αυτοεκτίμηση ή αυτοπεποίθηση, καθώς παρατηρείται κυρίως σε ανθρώπους που έχουν λανθασμένα μη ρεαλιστικά κριτήρια για τον εαυτό τους κι έχουν μεγαλώσει σε πολύ ανταγωνιστικό και απαιτητικό οικογενειακό ή ακαδημαϊκό περιβάλλον.

the tips

Το Σύνδρομο του «απατεώνα» είναι πιο επίκαιρο από ποτέ -ναι, το παραδέχομαι μάλλον πάσχω κι εγώ- καθώς η εργασιακή μας καθημερινότητα έχει συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις, η επιτυχία έρχεται και σε όλο μικρότερη ηλικία και η pop κουλτούρα μας προβάλλει συνεχώς τα success stories διάσημων κάνοντας γυναίκες όπως την Sophia Amrouso celebrities. Πώς μπορεί κάποια να νιώσει ότι του αξίζει η επιβράβευση όταν αυτό που έχει εντυπωθεί είναι ότι για να της αξίζει η επιτυχία πρέπει να είναι ξεχωριστή και να φτάσει τουλάχιστον μία φορά στα όρια του burn out; Δυστυχώς ο βασικότερος λόγος που βιώνουμε αυτό το σύνδρομο είναι επειδή η προσωπικότητα μας δεν ταιριάζει σε αυτό το πλεόν στερεοτυπικό πρότυπο της καριερίστριας με αποτέλεσμα να συμπεραίνουμε ότι πρέπει να καταπιέσουμε τον εαυτό μας και να γίνουμε σαν αυτούς. Ενώ όλοι μας αντιμετωπίζουν σαν άριστους επαγγελματίες και αναγνωρίζουν όλα όσα έχουμε πετύχει -ναι η δουλειά σου όντως κάπου αποδίδει- εμείς αρνούμαστε παθολογικά ότι αυτό μπορεί και να είναι η αλήθεια! Δείχνοντας ένα άλλο προφίλ στο επαγγελματικό μας περιβάλλον και κρύβοντας όλα όσα μας διαφοροποιούν είναι αναμενώμενο να μην μπορούμε να πιστέψουμε ούτε στον εαυτό μας ούτε στην επιτυχία μας. Δεν είναι όλες οι περιπτώσεις ίδιες όμως! Υπάρχουν 4 διαφορετικές κατηγορίες «απατεώνων» γυναικών και η κάθε μία έχει τον δικό της τρόπο αντιμετώπισης.

Type 1: H Τελειομανής

Συνήθως η τελειομανία ταυτίζεται με το σύνδρομο του «απατεώνα» καθώς για αυτούς το μόνο αποδεκτό αποτέλεσμα είναι το απόλυτα αλάνθαστο. Οι τελειομανείς τείνουν να θέτουν υψηλούς στόχους και να μην είναι ποτέ ευχαριστημένοι με το αποτέλεσμα, πόσο μάλλον να δεχτούν κάτι ως επιτυχία. Στα δικά τους μάτια ποτέ δεν είναι αρκετοί, γιατί φυσικά ποτέ δεν είναι τέλειοι!

The tip: Kάντε ένα βήμα πίσω και αξιολογήστε τον εαυτό σας με λίγο πιο αντικειμενικά κριτήρια. Δυστυχώς η τελειότητα είναι ένα άπιαστο όνειρο, και στο κυνήγι της τιμωρείτε άδικα τον εαυτό σας.

Type 2: Η Superwoman

Σίγουρα έχετε μία στον χώρο εργασίας σας. Οι superwomen συνήθως είναι εργασιομανείς και δεν λένε ποτέ όχι σε κάποιο project. Αναλαμβάνουν συνήθως πολύ περισσότερες ευθύνες από αυτές που μπορούν με αποτέλεσμα να είναι πάντα ένα βήμα πριν το burn out. Είναι εθισμένες στη δουλεία τους και για αυτές το over-working είναι ο μόνος τρόπος να πάρουν επιβεβαίωση και να εκτιμήσουν τον εαυτό τους. Όταν λοιπόν φυσικά δε μπορέσουν να αντεπεξέλθουν σε αυτό τον υπεράνθρωπο φόρτο εργασίας νιώθουν ότι είναι αποτυχημένες.

The tip: Όπως και σε κάθε εθισμό πρέπει να τον κόψετε από τη ρίζα του. Περιορίστε τη δουλειά και σίγουρα μην τη μεταφέρετε στο σπίτι. Προσπαθήστε να βγείτε από το στερεότυπο που έχετε παγιδεύσει τον εαυτό σας και αφιερώστε χρόνο σε εσάς. Μετράτε περισσότερο από τη δουλειά σας!

Type 3: H Εxpert

Λογικά είναι αυτή που βομβαρδίζεται με ερωτήσεις γιατί φαίνεται σαν να γνωρίζει τα πάντα. Το ψευδώνυμό της είναι φορητή εγκυκλοπαίδεια και αξιολογεί τον εαυτό της από την ποσότητα και ποιότητα των γνώσεών της. Μονίμως προσπαθεί να αναλάβει και να μάθει κάτι καινούριο και guess what ποτέ δεν είναι ευχαριστημένη ούτε με τον εαυτό της ούτε με τις επιδόσεις της!

The tip: Πείτε όχι στην παράνοια! Δεν είστε η Google και δεν πρέπει να έχετε μία απάντηση για τα πάντα! Επενδύστε τοn χρόνο σας σε αυτά που αφορούν τον τομέα σας και αφήστε τα υπόλοιπα για τους ειδικούς!

Type 4: H Μοναχική

Δε θα δεχτεί ποτέ βοήθεια από κανέναν! Γιατί; Μα φυσικά επειδή πιστεύει ότι αυτό την κάνει αδύναμη στα μάτια των άλλων και αποδεικνύει σε όλους ότι δεν είναι αρκετά ικανή. Κρύβει πολύ καλά αυτή της την πεποίθηση πίσω από ένα facade ανεξαρτησίας στην πραγματικότητα όμως φοβάται να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι η ανάγκη για βοήθεια στα μάτια της σημαίνει ανικανότητα.

The tip: Απλά ζητήστε βοήθεια! Είναι οκ! Όλοι το κάνουμε!

the test

Are you an imposter?

Και τώρα που έχετε μάθει τα πάντα για το σύνδρομο του απατεώνα ήρθε η ώρα να δείτε κατά πόσο μπορεί να κρύβετε αυτά τα συναισθήματα! Δοκιμάστε το τεστ που μπορεί να αξιολογήσει με απλές ερωτήσεις εάν τελικά πιστεύετε κι εσείς ότι η επιτυχία σας οφείλεται στην τύχη.

Ηow to: Απαντήστε σε κάθε ερώτηση ειλικρινά. Ο πιο safe τρόπος για να κάνετε τέτοιου είδους quiz είναι να απαντάτε το πρώτο πράγμα που σας έρχεται στο μυαλό, καθώς όσο περισσότερο χρόνο ξοδεύετε σε μία ερώτηση η λογική σας επηρεάζει την κρίση και η απάντηση μπορεί να μην ανταποκρίνεται τελικά στην πραγματικότητα. Don't overthink it λοιπόν! Απαντήστε στις γρήγορες ερωτήσεις και στο τέλος αθροίστε τους αριθμούς. Όσο υψηλότερο το αποτέλεσμα τόσο πιο έντονα είναι και τα «συμπτώματα» του imposter syndrome.

Ιnfo: Επειδή είμαστε μαζί σε αυτό θα μοιραστώ και το δικό μου αποτέλεσμα! Ο αριθμός μου; 82! Σύμφωνα με το test με καταβάλλουν έντονα συναισθήματα Impostor Phenomenon τα οποία έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην καθημερινότητά μου. Είμαι η Αριάδνη, πρώην γραφίστρια, που πρόσφατα απέκτησα τον τίτλο της Digital Marketing & Social Media Marketing Manager -μερικές φορές όντως πιστεύω ότι δε μου αξίζει- και πάσχω, όπως και οι περισσότεροι, από το λεγόμενο Imposter Syndrome!

the book

The Secret Thoughts of Successful Women - Valerie Young

Από ό,τι φαίνεται όσο πιο πετυχημένη είναι μία γυναίκα τόσο πιο έντονες είναι και οι σκέψεις ότι δεν τής αξίζει η αναγνώριση! Ως πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος στον τομέα του Marketing, η Valerie Young εξερευνά τους συναισθηματικά περίπλοκους τρόπους με τους οποίους οι γυναίκες αντιμετωπίζουν την επιτυχία στον επαγγελματικό τομέα. Με σαρκαστικό χιούμορ και μία δόση υπερβολής σχολιάζει τις πιο τρομακτικές σκέψεις που τριβελίζουν το μυαλό όλων των career ladies εκεί έξω. Ένα must read που θα σας δείξει ότι δεν είστε μόνες σας σε αυτό και ότι μάλλον έχετε κερδίσει κάθε σας επαγγελματική επιτυχία πιο επάξια από αυτό που πιστεύετε!

the shopping guide

Επειδή κάθε μελλοντικό girlboss έχει και τον δικό του ξεχωριστό χαρακτήρα, έφτιαξα τη δική μου shopping list με όλα τα items που θα με κάνουν να νιώσω empowered και θα αναδείξουν και όλα εκείνα τα στοιχεία της προσωπικότητάς μου που μπορεί να μην ταιριάζουν στη δυναμική εικόνα high achiever που έχω ως πρότυπο! Άλλωστε, όλες αυτές οι μικρές αδυναμίες και οι ιδιαιτερότητές μας δεν αναιρούν τις επαγγελματικές μας επιτυχίες, αλλά ίσως να είναι και ο λόγος που τις κατακτήσαμε.

Make your own definition of success!