Πολλοί υποστηρίζουν ότι μια από τις πιο σπουδαίες αποστολές στη ζωή είναι να βρούμε τις ρίζες μας. Αρκετοί είναι αυτοί που λυτρώνονται, άλλοι εκπλήσσονται με κάθε πρόσημο και κάποιοι αποκτούν μια εντελώς διαφορετική οπτική στα πράγματα μετά την «πρόσκρουση» με το παρελθόν. Αυτήν την πορεία αναζήτησης μοιράζεται μαζί μας η Victoria Hislop μέσα από «Το ειδώλιο», το καινούριο συγγραφικό της «παιδί». Στις σελίδες του, μαζί με την ηρωίδα, τη Χέλενα, οδηγούμαστε στο διαμέρισμα που κληρονόμησε από τους παππούδες της και στα σκονισμένα δωμάτιά του. 

Εκεί, η ίδια ανακαλύπτει πλήθος πολύτιμων αντικειμένων και αρχαιοτήτων και νιώθει την ανάγκη να έρθει αντιμέτωπη με την αλήθεια της προέλευσής τους.

Ποια ήταν η κύρια έμπνευση για τη συγγραφή του βιβλίου; Πόσο καιρό χρειάστηκε για να συλλάβετε την ιδέα; 

Η έμπνευση πίσω από αυτό ήταν η ανακάλυψη ότι η κλοπή αρχαιολογικών θησαυρών είναι ευρέως διαδεδομένη! Δεν ήταν μόνο ο Έλγιν που έκλεψε τεράστια κομμάτια αρχαίων μνημείων και τα μετέφερε στη Βρετανία, αλλά και πολλοί άλλοι άνθρωποι. Οι περισσότεροι από αυτούς το κάνουν πιο κρυφά, και σε μικρότερη κλίμακα. Η ιδέα γι’ αυτήν την ιστορία αγάπης και εκδίκησης μου ήρθε όταν με πήγαν σε μια ανασκαφή στην Κέρο, όπου έμαθα ότι είχαν αφαιρεθεί δεκάδες αρχαία από έναν τόπο ταφής. Ταυτόχρονα, ερωτεύτηκα το μυστήριο και το χάρισμα των κυκλαδίτικων ειδωλίων, τα οποία για μένα αντιπροσωπεύουν τις γαλήνιες και ισχυρές πτυχές της γυναικείας φύσης και της θηλυκότητας, ενώ ταυτόχρονα είναι πολύ όμορφα. Μεταφορικά και κυριολεκτικά, το ειδώλιο παίζει σημαντικό ρόλο στην Ιστορία και στα θέματα που εξερευνώ.

Γιατί επιλέξατε την περίοδο της δικτατορίας ως φόντο για την ιστορία της πρωταγωνίστριας; 

Η Χέλενα είναι παιδί όταν τη συναντάμε για πρώτη φορά. Μισή Σκοτσέζα, μισή Ελληνίδα. Μεγαλώνει σε μια πολύ ασφαλή, ήσυχη, επαρχιακή πόλη, στη Νότια Αγγλία, όπου δε συμβαίνει τίποτα κακό. Όταν φτάνει στην Αθήνα, στην πρώτη της επίσκεψη στα τέλη της δεκαετίας του 1960, αντιλαμβάνεται αμέσως ότι τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά εκεί - υπάρχει κάτι πολύ σκοτεινό που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια. Καθώς διάβαζα για την περίοδο της Χούντας και μιλούσα με ανθρώπους που την έζησαν, είχα την αίσθηση ότι υπήρχε ένα είδος επιφανειακής «κανονικότητας» στη ζωή. Αλλά, για μένα αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι τα δυσοίωνα στοιχεία: λογοκρισία, φυλάκιση για τους διαφωνούντες, εξορία για όσους δε συμφωνούσαν με το καθεστώς. Με τον τρόπο που εξελίσσεται ο χαρακτήρας μου και η ιστορία, «Το ειδώλιο» δε θα μπορούσε να έχει τοποθετηθεί σε οποιαδήποτε άλλη περίοδο. Η εποχή και η αφήγηση πάντοτε συμβαδίζουν.

Ποια είναι τα κύρια μηνύματα που θέλετε να μεταφέρετε στο κοινό μέσω αυτής της ιστορίας;

Παρακολουθούμε μια νεαρή γυναίκα να περνά από την αθωότητα της παιδικής ηλικίας και, μέσα από τις εμπειρίες που αντιμετωπίζει, να πρέπει να μεγαλώσει και να ωριμάσει για να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα του κόσμου. Πρέπει να βρει τον «εσωτερικό της Έλληνα». Μέσα από τη συγγραφή αυτής της ιστορίας εγώ η ίδια κατάλαβα περισσότερα για τη σημασία της αρχαιολογίας: πώς και γιατί μας βοηθά να κατανοήσουμε τη θέση μας στον κόσμο και στη χρονική γραμμή της Ιστορίας. Η κλοπή -έστω και ενός αντικειμένου- είναι κλοπή από όλους μας και μας αφήνει όλους φτωχότερους. Εξίσου σημαντική είναι μια ιστορία για το πού ανήκει κάτι -ή κάποιος- και για την έννοια του «σπιτιού».

Σε τι διαφέρει αυτό το βιβλίο από τα προηγούμενα; 

Πιστεύω ότι υπάρχουν ομοιότητες με τα άλλα μυθιστορήματά μου: η χρήση ενός ιστορικού χρονικού πλαισίου, η έμπνευση από κάτι που αποτελεί αδικία κατά την άποψή μου και φυσικά το ελληνικό σκηνικό. Ο πιο σημαντικός χαρακτήρας είναι γυναικείος, όπως πάντα. Εδώ ήθελα να παρακολουθήσω αυτήν τη γυναίκα ν’ αποκτά δύναμη. Στην πραγματικότητα, μοιάζει πολύ με τα άλλα βιβλία μου. Νομίζω ότι έχω μια μικρή εμμονή με αυτήν την έννοια της γυναικείας ενδυνάμωσης. Σε τι διαφέρει; Ο κύριος χαρακτήρας είναι μόνο κατά το ήμισυ Έλληνας. Αλλά η αποστολή του κατά τη διάρκεια του μυθιστορήματος είναι να ανακαλύψει και να δώσει ελευθερία στην ελληνική πλευρά του εαυτού του, οπότε θα μπορούσατε να πείτε ότι είναι ένα μυθιστόρημα ελληνικής αυτοανακάλυψης.

Η σχέση μας με την αρχαιότητα έχει πολλά σημεία, άλλοτε φωτεινά και άλλοτε σκοτεινά, όπως αναφέρετε στην πλοκή του βιβλίου. Στη σημερινή εποχή, και με βάση τα ελληνικά δεδομένα, ποια θεωρείτε ότι είναι τα κρίσιμα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν σχετικά με το σκοτεινό κομμάτι αυτής της σχέσης; 

Με αυτό νομίζω ότι εννοείτε την εντύπωση που έχουν πολλοί ότι η Ελλάδα είναι υπερβολικά προσκολλημένη στο κλασικό παρελθόν της… Ξέρω ότι πολλοί Έλληνες θέλουν να συνδεθούν με τις δόξες της Αρχαίας Ελλάδας και δεν το επικρίνω αυτό. Η Αρχαία Ελλάδα είναι μέρος της ελληνικής ταυτότητας και για μια μικρή χώρα που έχει παραγάγει τόσα πολλά στα οποία βασίζεται ο πολιτισμός, νομίζω ότι θα ήμουν κι εγώ περήφανη. Όμως, το παρόν προχωράει, κι αυτό που συμβαίνει στο «εδώ και τώρα» είναι επίσης σημαντικό.

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία της προσωπικότητας της κύριας ηρωίδας; Με ποια από αυτά μπορείτε να ταυτιστείτε και γιατί; 

Η Έλενα έχει μια πολύ αθώα ανατροφή, όπως κι εγώ. Αυτό σημαίνει ότι η αφύπνισή της στην πραγματικότητα του κόσμου έρχεται αργά και τελικά περισσότερο ως σοκ. Ορισμένα βιογραφικά στοιχεία, όπως το να κάνει πολύ κρύες και βροχερές καλοκαιρινές διακοπές στη Βρετανία και να πηγαίνει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ταιριάζουν και με τη δική μου ζωή. Αλλά πέρα από αυτό, η Έλενα είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας.

Ποια τα βήματα που ακολουθείτε και πώς αισθάνεστε όταν ένα βιβλίο ολοκληρώνεται και τελικά εκδίδεται;

Είναι πολύ ικανοποιητικό να ολοκληρώνεις τη συγγραφή ενός βιβλίου - μετά από τρία ή τέσσερα χρόνια εντατικής έρευνας, σκέψης, σχεδιασμού και συγγραφής (στην προκειμένη περίπτωση περίπου 160.000 λέξεις), νιώθεις σαν να έχεις πετύχει έναν πολύ μεγάλο στόχο. Υπάρχει πάντα μια προθεσμία για μένα από τον βρετανικό μου εκδότη, οπότε επικρατεί σίγουρα μια αίσθηση ανακούφισης όταν την επιτυγχάνω. Πρέπει να είμαι ειλικρινής, όταν παίρνω τα αντίγραφά μου από όλες τις υπερπόντιες εκδόσεις μου, βάζω τα εξώφυλλα μαζί και αυτό με κάνει πραγματικά να χαμογελάω. Είναι υπέροχο να το βλέπω. Και λατρεύω απόλυτα το ελληνικό εξώφυλλο για το νέο μου βιβλίο. Αποτυπώνει τέλεια το αίνιγμα και τη γαλήνη του αγαπημένου μου κυκλαδίτικου ειδωλίου.

Ποια είναι τα δημιουργικά βήματα που περιμένουμε από τώρα και στο εξής από εσάς; 

Αυτήν τη στιγμή, καθώς γράφω, βρίσκομαι στην Κρήτη και κοιτάζω από το παράθυρό μου μια καταιγίδα. Είναι πολύ συναρπαστικό και εμπνευσμένο. Μελετώ πολύ αυτήν τη στιγμή. Σίγουρα θα έρθει άλλο ένα μυθιστόρημα, αλλά, όπως πάντα, θα μου πάρει περίπου 150 εβδομάδες. Δεν ακούγεται μεγάλο χρονικό διάστημα, όμως είναι ένας πιο ενδιαφέρων τρόπος από το να πεις «τρία χρόνια»!

Info: Το βιβλίο «Το ειδώλιο» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 2024