Η σκοτεινή πλευρά της Τέχνης, εκεί όπου γεννιούνται πολλά ερωτήματα περί αυθεντικότητας και ηθικής. Στην πολυσυζητημένη υπόθεση, στην οποία θα αναφερθούμε σήμερα, όλα ξεκίνησαν τον περασμένο Ιούνιο, όταν το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών (FBI) πραγματοποίησε έφοδο στο Μουσείο Τέχνης του Ορλάντο της Φλόριντα, κατάσχοντας και τους 25 πίνακες της έκθεσής με τίτλο "Heroes & Monsters: Jean-Michel Basquiat, το Thaddeus Mumford, Jr. Venice Collection" με βάση τις ανησυχίες ότι επρόκειτο για πλαστογραφίες. Αυτή η επιδρομή έκλεισε ουσιαστικά την έκθεση, με επόμενο βήμα την παρέμβαση της Αμερικανικής Συμμαχίας Μουσείων (AAM), η οποία έθεσε το μουσείο, μέλος της ένωσης από το 1971, υπό επιτήρηση, απειλώντας τη διαπίστευση του ιδρύματος. 

Όπως διαβάζουμε σε ρεπορτάζ του "The Art Newspaper" τον Ιανουάριο: «Λίγο μετά την επιδρομή, ο διευθυντής και διευθύνων σύμβουλος του μουσείου του Ορλάντο, Aaron De Groft, απολύθηκε από το διοικητικό συμβούλιο και η πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου, Cynthia Brumback, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον Δεκέμβριο του 2022 τον ρόλο της, όλα προφανώς ως αποτέλεσμα του φιάσκου με τον δημοφιλή artist, το οποίο είχε φέρει σε δύσκολη θέση το ίδρυμα και είχε θέσει υπό αμφισβήτηση τις πρακτικές του.» 

Πώς ξεκίνησαν όλα

Το ίδιο ρεπορτάζ συνεχίζει να τονίζει πως οι αμφιβολίες σχετικά με τη γνησιότητα των 25 έργων τέχνης, τα οποία ήρθαν για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας το 2012, αυξήθηκαν σημαντικά μετά την ανακοίνωση της έκθεσής τους από το μουσείο. Όπως αναφέρει, χαρακτηριστικά: «Οι πίνακες ήταν ζωγραφισμένοι σε χαρτόνι, κάτι που δεν είναι ασυμβίβαστο με τον τρόπο δουλειάς του Basquiat, αλλά ο συγκεκριμένος τύπος χαρτονιού δεν ήταν σε χρήση μέχρι το 1994, έξι χρόνια μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη σε ηλικία 27 ετών. Και οι 25 πίνακες, οι οποίοι φέρονται να φιλοτεχνήθηκαν το 1982, αγοράστηκαν έναντι 5.000 δολαρίων από έναν τηλεοπτικό συγγραφέα, τον Thad Mumford, ο οποίος τους φύλαξε σε μια νοικιασμένη αποθήκη.» 

Η σκόπιμη πώληση έργων τέχνης που είναι γνωστό ότι είναι πλαστά αποτελεί ομοσπονδιακό έγκλημα, γι' αυτό και το FBI ερευνούσε τα συγκεκριμένα έργα και την προέλευσή τους. Η υπηρεσία είχε ζητήσει πληροφορίες από τους υπαλλήλους του μουσείου σχετικά με τους πίνακες αυτούς, αλλά τα αιτήματά τους αγνοήθηκαν. Στη συνέχεια, το Μουσείο πλήρωσε μια εμπειρογνώμονα του Basquiat και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Maryland, την Jordana Moore Saggese, 60.000 δολάρια για να εξετάσει τους πίνακες προκειμένου να διαπιστώσει τη γνησιότητά τους. Στην αρχή, η Saggese δέχτηκε ορισμένους ως πραγματικά έργα του Basquiat, αλλά λίγο αργότερα δήλωσε στους υπαλλήλους του μουσείου ότι είχε επανεξετάσει την απόδοση και δεν ήθελε να συνδεθεί το όνομά της με την έκθεση.

Η αποκάλυψη του σκανδάλου

Σε πρόσφατο άρθρο του "Vanity Fair" διαβάζουμε σχετικά με την ομολογία του υπεύθυνου όσον αφορά την πλαστή υπογραφή των 25 πινάκων. Τον Οκτώβριο, με τη μερική ομολογία ενός από τους φερόμενους ως θύτες, του Mike Barzman, οι ομοσπονδιακοί τον συνάντησαν και πάλι, φέρνοντας μαζί τους ένα έργο που είχαν κατασχέσει. Οι πράκτορες εξήγησαν στον ανακρινόμενο ότι στο ίδιο αυτό έργο τέχνης με λαδομπογιά και ακρυλικό χρώμα σε χαρτόνι, κρυμμένο πίσω από παχύ ασβέστιο που υποτίθεται ότι ήταν του Basquiat, υπήρχε ένα αυτοκόλλητο αποστολής με το όνομα και τη διεύθυνσή του. Ο Barzman «ισχυρίστηκε ότι δεν είχε δει ποτέ το έργο και είπε ότι δεν είχε ιδέα πώς βρέθηκε στο πίσω μέρος του μια ετικέτα αποστολής με τα στοιχεία του», αναφέρεται στη ρύθμιση της ομολογίας.

«Οκτώ ημέρες αργότερα, ο ίδιος συναντήθηκε ξανά μαζί τους και τελικά ξεστόμισε αυτό που κάποιοι υποπτεύονταν όλο αυτό το διάστημα: είχε φτιάξει όλα τα "Basquiats" μόνος του, μαζί με έναν φίλο του (που προσδιορίζεται στην ομολογία ως J.F.), δημιουργώντας μερικά από τα κομμάτια σε μόλις πέντε λεπτά, και τα πουλούσαν μέσω eBay, μοιράζοντας τα κέρδη. Αν και πούλησε εν γνώσει του πλαστά έργα, η κυβέρνηση αρνήθηκε να απαγγείλει κατηγορίες στον Barzman για απάτη μέσω καλωδίων και αντ' αυτού επέβαλε το ελαφρύτερο αδίκημα της ψευδούς δήλωσης σε κυβερνητική υπηρεσία, το οποίο επισύρει μέγιστη ποινή πέντε ετών.»

Sources: Vanity Fair, The Art Newspaper