Οι συνήθειες του ύπνου μας είναι τόσο προσωπικές. Γιατί κάποιοι από εμάς ξυπνούν με τον ήλιο, ενώ άλλοι πατούν το περίφημο snooze στο ξυπνητήρι τους; Φανταζόσασταν ποτέ ότι η απάντηση βρίσκεται στον χρονοτύπο σας; Με άλλα λόγια, στην κωδικοποιημένη συμπεριφορά ή προτίμηση του σώματός σας προς ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα ύπνου. Ο προσδιορισμός του χρονοτύπου σας μπορεί να σας βοηθήσει να εξηγήσετε γιατί ορισμένα πρότυπα εργασίας ή τρόπου ζωής δεν λειτουργούν για εσάς ενώ με αυτές τις γνώσεις θα καταφέρετε να σχεδιάσετε μια καθημερινή ρουτίνα που θα αξιοποιεί στο έπακρο την ενέργειά σας. Τι είναι λοιπόν οι χρονοτύποι και πώς μπορούμε να τους εφαρμόσουμε στην καθημερινότητά μας; 

Τι είναι οι χρονοτύποι;

Πρόκειται για τη φυσική τάση του σώματός σας να κοιμάται μια συγκεκριμένη ώρα. Οπότε θα πρέπει να αναρωτηθείτε ποιες ώρες της ημέρας είναι καλύτερες για να είστε παραγωγικοί και ποιες για να κοιμάστε. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι άνθρωποι συσχετίζουν τον εαυτό τους είτε ως early bird (πρωινός τύπος) είτε ως night owl (πιο παραγωγικός τη νύχτα). 

Ποιοι είναι οι τέσσερις χρονοτύποι;

Είναι ο λύκος, η αρκούδα, το λιοντάρι και το δελφίνι. Καθένας από αυτούς βασίζεται στα πρότυπα και τις συνήθειες ύπνου του κάθε ζώου, τα οποία διαφέρουν πολύ το ένα από το άλλο. Αυτός που σας ταιριάζει καλύτερα είναι ο χρονοτύπος σας.

Ας τα δούμε λίγο πιο αναλυτικά...

Λιοντάρια

Τα λιοντάρια, όπως μπορείτε να φανταστείτε, τείνουν να εκμεταλλεύονται τη μέρα, να ηγούνται της αγέλης. Είναι συνήθως πρωινοί τύποι και θα είναι εξαιρετικά παραγωγικοί εκείνες τις ώρες. Πραγματοποιούν όλες τις εργασίες τους πριν από το μεσημεριανό γεύμα, και στη συνέχεια θα επιβραδύνουν λίγο το απόγευμα, έχοντας ενδεχομένως έχοντας ανάγκη από ύπνο. Συνήθως θα κοιμηθούν σε μια λογική ώρα και θα απολαύσουν ένα γλυκό πρωινό.

Αρκούδες

Στις αρκούδες αρέσει να κοιμούνται, οπότε θα κοιμηθούν λίγο περισσότερο από τα λιοντάρια. Τα βέλτιστα επίπεδα παραγωγικότητας τους σημειώνονται μεταξύ περίπου 10 π.μ. και 2 μ.μ.. Συνήθως πέφτουν για ύπνο πριν από τα μεσάνυχτα και ξυπνούν γύρω στις 7 π.μ. 

Λύκοι

Οι Λύκοι (ή αλλιώς οι νυχτοπούλια) θα σηκωθούν όσο πιο αργά γίνεται. Μένουν ξύπνιοι ως νωρίς το πρωί και σηκώνονται αργά - άρα σκεφτόμαστε ότι όσοι ανήκετε σε αυτήν την κατηγορία θα πατάτε συνεχώς το κουμπί snooze και θα αισθάνεστε σίγουρα sleepy όποια ώρα και αν ξυπνήσετε. Το βράδυ είναι που θα νιώσουν πιο παραγωγικοί και δημιουργικοί, γι' αυτό και θα δυσκολευτούν με ένα παραδοσιακό πρόγραμμα εργασίας. 

Δελφίνια

Τα δελφίνια δυσκολεύονται πολύ με τον ύπνο και μερικές φορές μπορεί να έχουν ακόμη και αϋπνία. Ταλαιπωρούνται να κοιμηθούν και όταν το κάνουν, κοιμούνται ελαφρά και διαταράσσονται εύκολα από το περιβάλλον τους. Τείνουν να ξεκουράζονται μεταξύ περίπου 11 το βράδυ και 6 το πρωί, όταν μπορούν, αλλά συχνά ξυπνούν ενδιάμεσα. 

Πώς διαφέρουν από τον κιρκάδιο ρυθμό;

Ο κιρκάδιος ρυθμός σας ελέγχει τον κύκλο του ύπνου και την παραγωγή μελατονίνης. Σε αντίθεση με τους χρονοτύπους, επηρεάζεται κυρίως από την έκθεση στο φως. Συνήθως αυξάνεται με τον ήλιο και πέφτει ξανά το βράδυ όταν σκοτεινιάζει. Αυτό σημαίνει ότι αργότερα τη νύχτα παράγεται περισσότερη μελατονίνη, η οποία μπορεί να μας βοηθήσει να κοιμηθούμε, και κατά τη διάρκεια της ημέρας παράγεται λιγότερη, η οποία μας βοηθά να μείνουμε ξύπνιοι. Οι χρονοτύποι λαμβάνουν υπόψη το πότε είστε πιο παραγωγικοί, ένα παράδειγμα θα ήταν ότι μπορεί να ξυπνήσετε νωρίς στις 6 το πρωί, αλλά δεν θα είστε πιο ενεργητικοί παρά μόνο αργότερα μέσα στην ημέρα. 

Τι καθορίζει τον χρονοτύπο μας;

Οι χρονοτύποι είναι διαφορετικοί από άτομο σε άτομο, αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Η γενετική και η ηλικία είναι κοινοί παράγοντες, εξαιτίας των οποίων μπορεί να ταιριάζετε σε έναν συγκεκριμένο χρονοτύπο.

Πώς μπορούμε να τον υπολογίσουμε; 

Ο καλύτερος τρόπος για να βρείτε τον χρονοτύπο σας είναι να καταλάβετε τι ώρα προτιμάτε να ξυπνάτε και σε ποια ώρα αισθάνεστε καλά και έχετε περισσότερη ενέργεια. Αν ήταν Κυριακή και μπορούσατε ελεύθερα να σηκωθείτε οποιαδήποτε ώρα, ποια ώρα θα ήταν αυτή; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα σας βοηθήσει να τον εντοπίσετε. Υπάρχουν επίσης διαδικτυακά ερωτηματολόγια που μπορούν να σας βοηθήσουν να προσδιορίσετε ποιος είναι ο χρονότυπός σας. 

Πώς μπορεί η γνώση του χρονοτύπου σας να βελτιώσει τον τρόπο ζωής σας;

Η γνώση του μπορεί να σας βοηθήσει να είστε πιο παραγωγικοί τις ώρες της ημέρας που σας βολεύουν. Μόλις μάθετε τον τύπο σας, μπορείτε στη συνέχεια να τον χρησιμοποιήσετε για να πάρετε καλύτερες αποφάσεις όσον αφορά τον προγραμματισμό του ύπνου, της άσκησης και της εργασίας σας. Εάν ανήκετε στους δραστήριους πρωτινούς τύπους θα πρέπει να προγραμματίζετε τα πιο απαιτητικά tasks νωρίτερα το πρωί, ενώ αν θεωρηθείτε νυχτοπούλι καλό θα ήταν να πραγματοποιείτε τις απλές εργασίες στην αρχή της ημέρας, όταν δεν είστε τόσο σε εγρήγορση, και στη συνέχεια να προγραμματίζετε τις δύσκολες για αργότερα. Επίσης, οι τελευταίοι θα πρέπει να μην επιτρέπετε στον εαυτό σας να κοιμάται πολύ αργά το πρωί, διαφορετικά μπορεί να μπείτε σε ένα μοτίβο που θα δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε το βράδυ και στη συνέχεια να μην μπορείτε να ξυπνήσετε το πρωί εγκαίρως. Είναι όλα κύκλος...