Ως γονιός είναι δύσκολο να ξέρεις πότε να αρχίσεις να μιλάς στα παιδιά για συγκεκριμένα θέματα – και αυτό περιλαμβάνει τα χρήματα. Για να σας βοηθήσουμε να πλοηγηθείτε σε αυτό το περίπλοκο ζήτημα, βρήκαμε κατευθείαν τις συμβουλές των ειδικών σχετικά με τραπεζικούς λογαριασμούς που είναι φιλικοί για παιδιά, «εφαρμογές χαρτζιλίκι» και όλα τα ενδιάμεσα!

Γιατί είναι σημαντικό να μιλήσουμε στα παιδιά για τα χρήματα;

Χωρίς προηγούμενες οικονομικές γνώσεις, συχνά μπορεί να είναι δύσκολο για τα παιδιά να κατανοήσουν ότι δεν υπάρχει ατελείωτη προσφορά χρημάτων κάθε φορά που θέλουν να αγοράσουν κάτι. Γι' αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό να διδάξουμε στα παιδιά τα χρήματα, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου λειτουργίας τους, της αξίας τους και του τρόπου με τον οποίο θα τα ξοδεύουν συνετά και αποτελεσματικά. Η εκπαίδευση των παιδιών σας σχετικά με την αξία των χρημάτων είναι το «κλειδί» για την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης τους με τα μετρητά, τα διδάσκει πώς να διαχειρίζονται τα οικονομικά τους πιο αποτελεσματικά και τα βοηθά να επιτύχουν μια οικονομική σταθερότητα. Όσοι μαθαίνουν για τη διαχείρισή τους σε όλη την παιδική ηλικία τείνουν να είναι σε θέση να φροντίζουν τα οικονομικά τους με μεγαλύτερη επιτυχία αργότερα στη ζωή τους.

Στην κινεζική κουλτούρα υπάρχει κάτι που ονομάζεται «πλούσιος τρίτης γενιάς». Η πρώτη γενιά κερδίζει τα χρήματα, η δεύτερη γενιά ξοδεύει τα χρήματα και η τρίτη πρέπει να τα βγάλει ξανά. «Όταν πηγαίνω για ψώνια με την κόρη μου, που είναι τεσσεράμισι χρονών, φροντίζω να μην χρησιμοποιούμε ποτέ το Apple Pay και να μην παίρνω ποτέ πιστωτική κάρτα. Την κάνω να πάρει το χαρτζιλίκι της και πρέπει να παραδώσει τα φυσικά μετρητά και να πάρει τα ρέστα. Αυτό της διδάσκει για την αξία του χρήματος και ότι υπάρχει μόνο ένα πεπερασμένο ποσό. Είναι σημαντικό να διδάσκουμε στα παιδιά τα χρήματα γιατί τα χρήματα είναι ελευθερία», αναφέρει ο Philip Stubbins, Διευθύνων Σύμβουλος της Money Expert.

Πότε πρέπει να ξεκινήσετε τη συζήτηση αυτή;

Είναι απολύτως ζωτικής σημασίας να αρχίσετε να μιλάτε στα παιδιά σας για τα χρήματα όσο το δυνατόν νωρίτερα. Μια μελέτη από το London Institute of Banking and Finance τον Μάρτιο του 2022 διαπίστωσε ότι πάνω από το 70% των νέων ήθελε να μάθει περισσότερα για τα χρήματα και τα οικονομικά στο σχολείο. Τα παιδιά όλων των ηλικιών μπορούν να επωφεληθούν από το να μάθουν πώς να διαχειρίζονται τα οικονομικά τους νωρίς στη ζωή τους, και όπως συμβαίνει με τα περισσότερα πράγματα, οι εμπειρίες στο σπίτι είναι αυτές που έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι το πώς συμπεριφερόμαστε γύρω από αυτό το ζήτημα ως ενήλικες αναπτύσσεται κατά την παιδική ηλικία.

Υπάρχουν χρηματικοί όροι ή φράσεις που καλό θα ήταν να αποφεύγονται μπροστά σε παιδιά;

Προσπαθήστε να μην χρησιμοποιείτε φράσεις όπως «Τα λεφτά δεν φυτρώνουν στα δέντρα» ή «Τα χρήματα δεν αγοράζουν την ευτυχία σας» ή «Τα χρήματα είναι η ρίζα κάθε κακού». Τα χρήματα, όπως αναγράφεται και παραπάνω, είναι ένα νόμισμα και καλό είναι να μην τα συγχέετε με συναισθήματα και καταστάσεις. Επιπλέον, όροι όπως η «shopping therapy», θα μπορούσαν να υποδηλώνουν ότι η δαπάνη χρημάτων μπορεί να χαρακτηριστεί ως ανακούφιση και γρήγορη ενίσχυση της διάθεσης όταν αισθάνεστε απογοητευμένοι. Κάτι τέτοιο μπορεί να πείσει το παιδί σας ότι το να ξοδεύει χρήματα οδηγεί στην ευτυχία, κάτι που ενδεχομένως θα οδηγήσει στο να τα ξοδεύει άσκοπα στο μέλλον. Μερικές φορές μετά από μια δύσκολη μέρα, μπορεί να θέλουμε μια απόλαυση. 

Για κάποιους αυτό σημαίνει ότι ξοδεύουμε χρήματα σε πράγματα που επιθυμούμε αλλά δεν χρειαζόμαστε ή δεν μπορούμε απαραίτητα να αντέξουμε οικονομικά.

Είναι το χαρτζιλίκι ακόμα ένας αποτελεσματικός τρόπος για να διδάξετε στα παιδιά την αξία του χρήματος;

Είτε δίνετε μετρητά είτε ανοίγετε τραπεζικό λογαριασμό, το χαρτζιλίκι εξακολουθεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να διδάξετε στα παιδιά τη σημασία της χρηματοδότησης. Τους δίνει την ευκαιρία να βιώσουν ότι έχουν τα δικά τους χρήματα και μπορεί να τους δώσει να κατανοήσουν την αξία τους και πώς να είναι έξυπνοι με τις δαπάνες τους. Εάν δεν έχουν τα δικά τους χρήματα και δεν μπορούν να αγοράσουν κάτι που θέλουν, αυτό θα τους μάθει να είναι πιο έξυπνοι όσον αφορά τα μελλοντικά τους έξοδα. Ακόμη, το χαρτζιλίκι διδάσκει στα παιδιά ότι υπάρχει ανταμοιβή όποτε κάνουν κάποια δουλειά και μαθαίνουν εμπειρικά το «δούναι και λαβείν».

Πώς πρέπει να εισαγάγετε το ζήτημα της αποταμίευσης/προϋπολογισμού;

Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς για να αρχίσετε να διδάσκετε στα παιδιά σας την αποταμίευση και τον προϋπολογισμό. Όταν βγαίνετε έξω μαζί για ψώνια, πρόκειται για μια εξαιρετική στιγμή για να παρουσιάσετε και να συζητήσετε πώς να λαμβάνουν υπόψη τις τιμές, την αξία και τον προϋπολογισμό. Με λίγα λόγια, να τους κάνετε να γνωρίσουν ότι μόνο και μόνο επειδή θέλουν κάτι, δεν σημαίνει ότι το χρειάζονται τη δεδομένη στιγμή. Τα Χριστούγεννα και τα γενέθλια συχνά καταλήγουν σε μεγάλα χρηματικά ποσά για τα παιδιά και, ενώ μπορεί να είναι δελεαστικό για αυτά να «ξεχυθούν» αμέσως, αυτό θα αποτελούσε καλή ευκαιρία να τους συστήσετε την αποταμίευση. Θα μπορούσατε να εξετάσετε το ενδεχόμενο να τους ανοίξετε έναν λογαριασμό ταμιευτηρίου όταν είναι μικρά και να εξηγήσετε σε τι μπορεί να χρησιμοποιηθεί, όχι μόνο για αυτό που θέλουν τώρα, αλλά για πράγματα όπως αυτοκίνητα και μετακομίσεις στο μέλλον.

Το άνοιγμα του δικού του τραπεζικού λογαριασμού αποτελεί βασικό βήμα προς την οικονομική ανεξαρτησία για κάθε παιδί και του επιτρέπει να διαχειρίζεται τα χρήματά του με ασφάλεια και σύνεση.

Πώς πρέπει να αντιδράσουν οι γονείς εάν τα παιδιά φαίνεται να διαχειρίζονται λάθος με τα χρήματά τους;

Οι ειδικοί προτείνουν να μην είστε πολύ σκληροί με τα παιδιά σας! Είναι βέβαιο ότι θα κάνουν λάθη όσο μαθαίνουν, ειδικά αν δεν είστε πάντα σε θέση να παρακολουθείτε σε τι ξοδεύουν τα χρήματά τους. Θα πρέπει να αξιοποιήσετε τέτοιες στιγμές ως ευκαιρία για να τους διδάξετε τη λεγόμενη σπατάλη, θα πρέπει να περιμένουν μέχρι να εξοικονομήσουν χρήματα προτού μπορέσουν να αγοράσουν πράγματα ή να βγουν έξω με τους φίλους τους. Εάν τους δώσετε περισσότερα, δεν θα μάθουν πραγματικά την αξία τους και θα συνεχίσουν να κάνουν λάθη.

Τέλος, πώς μπορούν οι γονείς να διαμορφώσουν υπεύθυνες χρηματικές συνήθειες για τα παιδιά τους;

Είναι σημαντικό να αποτελείτε οι ίδιοι πρότυπο, όταν πρόκειται για την οποιαδήποτε σχέση με τα χρήματα. Εάν έχετε όριο δαπανών, επιμείνετε σε αυτό όταν σκοπεύετε να κάνετε μεγαλύτερες αγορές, όπως ένα νέο αυτοκίνητο. Εξηγήστε στα παιδιά ότι πρέπει να εξοικονομήσετε χρήματα για αυτές τις αγορές και πώς μπορείτε να ορίσετε έναν προϋπολογισμό για τα συγκεκριμένα είδη. Είναι σημαντικό να έχετε ανοιχτές, ειλικρινείς και τακτικές συζητήσεις για τέτοιου είδους θέματα. Δεν χρειάζεται να είστε υπερβολικά σοβαροί, αλλά η συζήτηση για αποφάσεις αποταμίευσης και δαπανών ως οικογένεια είναι ένας θετικός τρόπος για να τους κρατήσετε το ενδιαφέρον και να συμμετέχουν στα προσωπικά οικονομικά από νεαρή ηλικία.