Πώς οι ρίζες σας επηρέασαν το concept της έκθεσης; M.R.: Η έκθεση παρουσιάζει πολυάριθμα έργα που δημιουρ-γήθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια και μαρτυρούν διαφορετικές περιπτώσεις πολιτιστικής κα- ταστροφής λόγω πολέμου. Αποτέλεσμα κάθε σύγκρουσης είναι η αποικιοκρατία και ο ιμπεριαλισμός. Μεγάλωσα ως παιδί δύο Εβραίων γονέων μετά το Ολοκαύτωμα. Ο πατέρας μου είναι από το Μπρούκλιν και η οικογένεια της μητέρας μου από τη Βαγδάτη. Σε κάθε συναγωγή που έχω πάει, υπάρχει μια λειψανοθήκη όπου φυλάσσονται διάφορα αντικείμενα που σχετίζονται με την εβραϊκή Ιστορία, είτε πρόκειται για ένα κύπελλο kiddush από την Πολωνία είτε για ένα αρχαίο καντήλι από την Ιερουσαλήμ. Σχεδόν πάντα, υπάρχει κι ένα κομμάτι προσευχηταρίου ή ενός παπύρου της Τορά που είχε καεί κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος στον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έμαθα από πολύ μικρή ηλικία ότι, όταν καίγονται βιβλία, καίγονται και άνθρωποι. Αυτά τα θραύσματα χρησίμευαν πάντα ως μαρτυρίες και ως προειδοποίηση ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για να μη συμβεί ποτέ ξανά αυτό στον πολιτισμό κανενός. Δυστυχώς, συνεχίζουμε να επαναλαμβάνουμε την ίδια ιστορία, όπως είδαμε με την καταστροφή των αγαλμάτων του Βούδα του Μπαμιγιάν από τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν το 2001.
Η δουλειά σας συχνά ασχολείται με την έννοια της απώλειας. Στην έκθεση “Allspice” πώς μεταφράζεται αυτή σε καλλιτεχνική πράξη; M.R.: Συχνά νιώθουμε την απώλεια μέσω της απουσίας. Εγώ ήθελα να τη δω μέσα από την αντικατάσταση. «Μαγειρεύω» πολύ στην καλλιτεχνική μου πρακτική και, αν κοιτάξετε τα βιβλία μαγειρικής, τα συστατικά συχνά αναφέρουν υποκατάστατα που μπορεί να είναι δύσκολο να βρεθούν, ειδικά αν κάποιος που βρίσκεται στη διασπορά θέλει να φτιάξει πιάτα από την κουζίνα του πολιτισμού του. Ένα από τα πιάτα που φτιάχνω ξανά και ξανά είναι οι ιρακινές συνταγές που μου δίδαξε η μητέρα μου. Οι περισσότερες από αυτές χρησιμοποιούν μπαχάρι για καρύκευμα, το οποίο είναι ένα από τα συστατικά του ιρακινού Baharat, μείγματος μπαχαρικών. Άρχισα να καταλαβαίνω ότι η μητέρα μου το προσθέτει στις συνταγές της ως υποκατάστατο για άλλες γεύσεις. Η ετυμολογία της λέξης «υποκατάστατο» με δίδαξε κάτι για τη δουλειά μου, καθώς πηγάζει από το λατινικό “substituere”, το οποίο προέρχεται από το “statuere”, το ουσιαστικό παράγωγο του οποίου είναι το “statua”, δηλαδή το «άγαλμα».
Η συνεργασία του ΝΕΟΝ με το Μουσείο Ακρόπολης σηματοδοτεί μια νέα προσέγγιση στη σύνδεση σύγχρονης Τέχνης και αρχαιολογικής κληρονομιάς. Ποιο ήταν το όραμα πίσω από αυτήν τη συνύπαρξη; Ε.Κ.: Η δημιουργία διαλόγων μεταξύ σύγχρονης Τέχνης και κλασικού πολιτισμού είναι, όπως ξέρετε, μια σταθερά στη δραστηριότητα του ΝΕΟΝ από την αρχή της λειτουργίας του. Το πεδίο μας είναι η σύγχρονη Τέχνη, και ταυτόχρονα, σε συνάρτηση με τις μοναδικές αρχαιότητές μας, προσφέρει διευρυμένες αφηγήσεις αλλά και νέες εμπειρίες στο πώς αντιλαμβανόμαστε την πολιτιστική κληρονομιά μας και τον σύγχρονο πολιτισμό μας. Υπό αυτό το πρίσμα, πραγματοποιείται και αυτή η «συνάντηση» μεταξύ αρχαίων πολιτισμών και του έργου ενός ιδιαίτερα επιδραστικού σύγχρονου καλλιτέχνη, του Michael Rakowitz με βαθιά πολιτική πρακτική.
Γιατί επιλέχθηκε η παρουσίαση της συγκεκριμένης έκθεσης ως σημαντικό μέρος της; Ε.Κ.: Η έκθεση αφορά την ιστορία της περιοχής μας, της Μεσογείου, της Ελλάδας, της Μικράς Ασίας, της Μεσοποταμίας και τους διαλόγους που αναπτύσσονται μέσα στις κοινωνίες, στο παρελθόν, στο σήμερα, στο διηνεκές. Παράλληλα με τα σύγχρονα έργα, παρουσιάζονται αρχαιότητες από τη Μεσοποταμία και την Κύπρο, προβάλλοντας τις ομοιότητες των πολιτισμών στην Τέχνη αλλά και στην Ιστορία. Η ευρύτερη περιοχή μας είναι γεμάτη από εκτοπισμένους πληθυσμούς και πολιτισμούς. Ο Rakowitz μάς μιλά για τις καθολικές κρυμμένες ιστορίες της διασποράς, για μια νέα Ιστορία μέσα από την οποία οι άνθρωποι μπορούν να ταυτιστούν στον παρόντα χρόνο. Δείχνει τη δυαδικότητα της πολιτιστικής και φυσικής μετανάστευσης. Ο Michael Rakowitz έχει βαθιά πολιτικοποιημένο έργο, με αναφορές σε πόλεμο, αποικιοκρατία, προσφυγιά.
Διάρκεια έκθεσης: Έως 31 Οκτωβρίου 2025
Main Image: Ελίνα Κουντούρη και Michael Rakowitz / ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΝΑΤΑΛΙΑ ΤΣΟΥΚΑΛΑ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2025
