Αυτή η εξοχική κατοικία βρίσκεται στις παρυφές του παραδοσιακού χωριού Μεσαριά στη Σαντορίνη, με θέα ανατολικά προς τον υπόλοιπο οικισμό και το Αιγαίο πέλαγος, καθώς και νότια προς το γύρω τοπίο με τους αμπελώνες. Η κύρια πρόσβαση στο σπίτι γίνεται μέσω ενός παλιού, στενού και ελικοειδούς πεζόδρομου, που διατρέχει όλο το χωριό σαν «ποτάμι», εκατέρωθεν του οποίου σχηματιζόταν ο οικιστικός ιστός.

Μία δημιουργία που υμνεί την αξία της Αναγέννησης!

Το παρελθόν του κτιρίου

Το κτίριο ήταν μια παλιά υπόγεια κάναβα - κλειστός χώρος που χρησιμοποιείται για οινοποιείο και αποθήκη κρασιών -, η οποία αποτελούνταν από δύο εσωτερικούς θολωτούς χώρους, μια μικρή εξωτερική αυλή και μια επίπεδη βεράντα στην κορυφή. Στον κύριο χώρο υπήρχαν ένα χτιστό πατητήρι, τέσσερις υπόγειες κυλινδρικές δεξαμενές και μια σειρά από δρύινα βαρέλια, που χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή και αποθήκευση κρασιού. Ο δεύτερος χώρος λειτουργούσε ως μικρή κουζίνα, ενώ η αυλή και η βεράντα εξυπηρετούσαν την αποθήκευση και ξήρανση γεωργικών προϊόντων, καθώς και τη συλλογή βρόχινου νερού.

Αρχιτεκτονική παρέμβαση και αναβίωση

Μετά από λεπτομερή μελέτη του παλιού κτιρίου, η αρχιτεκτονική προσέγγιση στόχευσε στην απόλυτη διατήρηση της αρχικής του μορφής, εντάσσοντας διακριτικά νέα οικιστική χρήση. Η είσοδος από το παλιό κατώφλι οδηγεί στην αυλή και κατόπιν στον εσωτερικό χώρο της κατοικίας. Ο κύριος θολωτός χώρος στεγάζει ένα ενιαίο σαλόνι και υπνοδωμάτιο με ενσωματωμένο μπάνιο και ντουλάπα, ενώ ο μικρότερος θόλος διατηρεί την κουζίνα, η οποία αναμορφώνεται διακριτικά.

Στην περιφραγμένη αυλή προστίθεται μια νέα ελαφριά πέργκολα, κάτω από την οποία διαμορφώνεται εξωτερική τραπεζαρία, σε άμεση σύνδεση με το εσωτερικό. Η υπάρχουσα σκάλα οδηγεί στην κλιμακωτή βεράντα, όπου φιλοξενούνται μια μικρή πισίνα και ένας εξωτερικός χώρος διαβίωσης.

Διατήρηση και επαναχρησιμοποίηση υφιστάμενων στοιχείων

Τα υπάρχοντα «μονοπάτια» του χώρου διατηρούνται και αναβαθμίζονται λειτουργικά και δημιουργικά. Το παλιό πατητήρι μετατρέπεται σε χώρο υγιεινής εξωτερικού τύπου, ενώ οι υπόγειες δεξαμενές επισκευάζονται, φιλοξενώντας τα απομεινάρια της παλιάς κάβας, όπως ξύλινα και μεταλλικά μηχανήματα, μπουκάλια κρασιού και υφαντά καλάθια.

Τα χτιστά παγκάκια, στα οποία άλλοτε στοιβάζονταν τα βαρέλια, διατηρούνται ως βάσεις για καναπέδες και κρεβάτι, ενώ οι εσοχές των τοίχων χρησιμοποιούνται για την έκθεση αντικειμένων σχετικών με την οινοπαραγωγή. Οι εξωτερικές καμινάδες επαναχρησιμοποιούνται για τον αερισμό του κτιρίου.

Υλικά, χρώματα και αισθητική ταυτότητα

Για τη διατήρηση της πατίνας του παρελθόντος, τα υπάρχοντα υλικά αποκαθίστανται, ενώ νέα προστίθενται ως ήπιες μεταφράσεις των παλαιών. Το δάπεδο του εσωτερικού χώρου και τα χτιστά τμήματα ανακατασκευάζονται με λείο μωσαϊκό σε γήινο καφέ, ενώ στο πατητήρι επιλέγονται μικρά πλακάκια από φυσική γκρίζα πέτρα.

Οι εσωτερικοί τοίχοι διατηρούν τον υπόλευκο, άγριο σοβά με τις κοιλότητες, τις προεξοχές και τα αποτυπώματα του χρόνου. Οι πάγκοι της κουζίνας και του μπάνιου καλύπτονται με λευκό, παραδοσιακό τσιμεντοκονίαμα. Οι πόρτες και τα παράθυρα αντικαθίστανται για λόγους προστασίας, αλλά διατηρούν τη μορφή, τα εξαρτήματα και τα υλικά τους. Το εξωτερικό δάπεδο επενδύεται με πρόχειρη εκδοχή του εσωτερικού terrazzo και οι ασβεστωμένες εξωτερικές επιφάνειες ολοκληρώνουν τη λιτή και γλυπτική μορφή του κτιρίου.

Τα έπιπλα και τα διακοσμητικά

Τα παλιά αντικείμενα της κάβας - ξύλινα βαρέλια, γυάλινα μπουκάλια κρασιού και σιδερένια εξαρτήματα - παραμένουν στον χώρο ως αυθεντικά διακοσμητικά μνήμης. Παράλληλα, επιλέγονται νέα υλικά εμπνευσμένα από την ατμόσφαιρα της κάναβας, προσδίδοντας σύγχρονη λάμψη. Καπνισμένη δρυς, διάφορα μέταλλα, χρωματιστό γυαλί και φελλός ενσωματώνονται σε χειροποίητα έπιπλα, ενώ μάρμαρο, κεραμικά αγγεία, τερακότα, καλάμια, υφάσματα σε ουδέτερους τόνους και λιτά φωτιστικά στοιχεία ολοκληρώνουν την αισθητική του χώρου.

Ένα σύγχρονο υπόδειγμα επανένταξης

Το παλιό κελάρι κρασιών λειτουργεί ως πρότυπο για το πώς ένας υφιστάμενος χώρος με συγκεκριμένη χρήση, μορφή και κλίμακα μπορεί να μετασχηματιστεί διακριτικά σε ένα σύγχρονο υπόσκαφο εξοχικό, αξιοποιώντας τις ιδιαιτερότητες του κλίματος και του περιβάλλοντος, διατηρώντας παράλληλα την αρμονία ανάμεσα στη μορφή και τη λειτουργία του.

 Φωτογραφία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΡΔΑΚΗΣ