Το αρχιτεκτονικό γραφείο Fotis Zapantiotis Associated Architects ανέλαβε την ολοκλήρωση ενός έργου κατοικιών στη Σέριφο. Το έργο αφορά στην ολοκλήρωση της κατασκευής τριών διακριτών εξοχικών κατοικιών σε υφιστάμενο συγκρότημα που βρίσκεται στην παραλία της Βαγιάς. Η μεγαλύτερη πρόκληση του έργου ήταν η τοπογραφία και η βελτιστοποίηση της ένταξης των κατοικιών στο φυσικό τοπίο, προκειμένου να βελτιωθεί η σύνδεση μεταξύ κτισμένου και φυσικού περιβάλλοντος και η θέα προς τη θάλασσα. 

Οι αρχιτέκτονες πρόσθεσαν επίσης ενδιάμεσους χώρους, εσωτερικά αίθρια, που θεωρούνται απαραίτητα για τις θερινές κατοικίες, λειτουργώντας ως μεταβατικοί χώροι και δίνοντας την απαιτούμενη ιδιωτικότητα στους κατοίκους. Έμφαση δόθηκε επίσης στην υλικότητα του έργου με την επιλογή τοπικών στοιχείων που χρησιμεύουν ως αναφορά στη μεταλλευτική παράδοση της Σερίφου.

Η μελέτη αφορά την αποπεράτωση τριών διακριτών εξοχικών κατοικιών σε υφιστάμενο συγκρότημα που βρίσκεται στην παραλία Βαγιά της Σερίφου. Η επέμβαση κινήθηκε γύρω από την αναγκαία αποκατάσταση της σχέσης των κατοικιών με το φυσικό ανάγλυφο, καθώς τα κτίρια εδράστηκαν από κατασκευής σε στάθμη υψηλότερη από το επιτρεπόμενο, προς αποφυγή του υδροφόρου ορίζοντα. Κατά συνέπεια, ο ισόγειος όροφος των κατοικιών βρέθηκε αποκομμένος από τον περιβάλλοντα χώρο του, ενώ τα κτίρια εμφαίνονταν σαφώς ψηλότερα και εκτεθειμένα ως προς τη φυσική στάθμη του εδάφους.

Στόχος του σχεδιασμού ήταν η εξομάλυνση της υψομετρικής διαφοράς και η σωστή διαχείριση του μεγάλου όγκου των επιχώσεων που θα κάλυπταν τον εκτεθειμένο υπόγειο όροφο, χωρίς το αποτύπωμα των χειρισμών να επεμβαίνει βίαια στο τοπίο (αποφυγή δημιουργίας περιμετρικού βάθρου). Ως εκ τούτου η μεγάλη υψομετρική διαφορά κλιμακώνεται προς την παραλία με δύο διαδοχικές υποβαθμίσεις με στόχο την βελτίωση της εικόνας του συγκροτήματος από την θάλασσα. Η ισόγεια στάθμη κάθε κατοικίας αναφέρεται σε μια πρώτη, συνεπίπεδη υπόστεγη βεράντα, πριν αυτή υποβαθμιστεί και οδηγήσει σε ένα ευρύτερο πλάτωμα προσανατολισμένο προς την Δύση και την θέα.

Οι δυτικές βεράντες, άλλοτε λειτουργούν οι ίδιες σαν αναλημματικοί τοίχοι υπό την μορφή κυβόσχημων συμπαγών σχηματισμών και άλλοτε, υπό μορφή πλάκας, καταλήγουν στους αναλημματικούς τοίχους από ξερολιθιά που περιγράφουν την διαμόρφωση. Η κατασκευή τους από μπετόν στο χρώμα της άμμου (αίσθηση φυσικού συμπαγούς υλικού), έχει σαν στόχο την κατά το δυνατόν ενσωμάτωσή τους στο φυσικό τοπίο.

Εκμεταλλευόμενοι την φυσική «πλάτη» που δημιουργεί το πρανές στο ανατολικό όριο του γηπέδου, αποκαθίσταται η φυσική κλίση του εδάφους μέσω αναλημματικών τοίχων έως ότου η στάθμη του παρακείμενου λόφου να συναντήσει την στάθμη εισόδου των κατοικιών και το έδαφος να μοιάζει τελικά πως υποδέχεται ομαλά την λύση.

Έμφαση δόθηκε στην συνέχεια στην δημιουργία ενδιάμεσων χώρων, εν είδει εσωτερικών αυλών, στοιχεία που απουσίαζαν από την αρχική μελέτη, αλλά κρίνονται απαραίτητα για την σωστή λειτουργία και χρήση των θερινών κατοικιών. Φιλτράροντας την δημόσια κίνηση προς το εσωτερικό τους, ο μεταβατικός αυτός χώρος έρχεται να προστεθεί για να δώσει στην κατοικία έναν δεύτερο χώρο εκτόνωσης, μια αυλή για την κοινωνική ζωή των χρηστών, στοιχείο που κατά κόρον συναντάται στην κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Κάθε κατοικία αποκτά έτσι τον δικό της περίβολο, με κλειστές αυλές,
ενδιάμεσους χώρους και ανοιχτά πλατώματα που αναφέρονται στην θέα.

H διαμόρφωση των εν λόγω αυλών γίνεται με την χρήση του στοιχείου του “γραμμικού τοίχου”. Αυτοί, υλοποιούνται από ξερολιθιά (τοπική πέτρα), ακολουθούν τα ίχνη των χαράξεων των τριών κατοικιών και επαναφέρουν την έννοια του “σκληρού ορίου” που υπολείπεται του αρχικού σχεδιασμού.

Το ιδιόμορφο όριο των πέτρινων τοίχων με τα πλήρη και τα κενά, αρθρώνεται και περιγράφει το πίσω μέρος των κατοικιών λειτουργώντας τόσο προστατευτικά ως προς τους δυνατούς ανέμους της περιοχής αλλά και ως πρωτεύων φίλτρο που διαχωρίζει τον δημόσιο από τον ιδιωτικό χώρο των κατοικιών, εξασφαλίζοντας στον χρήστη την απαραίτητη ιδιωτικότητα. Αποφεύγοντας την αίσθηση της διαδοχικής παράθεσης τριών ανεξάρτητων κτισμάτων, η τεθλασμένη συστοιχία των πέτρινων τοίχων συνδέει τις τρεις κατοικίες, δημιουργώντας στον περιηγητή την εντύπωση ενός ενιαίου κτιριακού συνόλου.

Το στοιχείο του νερού και της κρήνης, τοποθετείται κεντρικά στην πλατεία που διαμορφώνεται και γίνεται σημείο αναφοράς του συγκροτήματος. Το σώμα του περιπατητή, κινούμενο από την κεντρική είσοδο ελαφρώς ανοδικά στον περιβάλλοντα χώρο όπως διαμορφώνεται, αποκτά την εποπτεία του χώρου σταδιακά, εντείνοντας το στοιχείο της έκπληξης, για να καταλήξει στην υποβαθμισμένη εσωτερική πλατεία στο κέντρο του θέματος, από όπου μοιράζονται όλες οι κινήσεις. Οι άξονες κίνησης, οι γραμμικοί τοίχοι, η φύτευση, τα στοιχεία του νερού και τα καθιστικά, αναδεικνύονται σε πρωτεύοντα συνθετικά στοιχεία και ο σχεδιασμός τους βασίζεται στην δυναμική αντίθεση των νέων προσθηκών με τα προϋπάρχοντα κελύφη. Τα υλικά, ντόπια πέτρα της περιοχής, μπετόν χρωματισμένο από την κόκκινη άμμο της εκσκαφής και οι εκτεταμένες μεταλλικές κατασκευές, αναφέρονται στον τόπο και στην παράδοση των μεταλλείων της Σερίφου.

Ανακαλύψτε περισσότερες φωτογραφίες στη gallery!

Φωτογραφία: Σφακιανάκης Γιώργος