Η Τέχνη αποτελούσε από πάντα μονόδρομο για τον Θεσσαλονικιό Γιάννη Μόσχο, ακολουθώντας τα μονοπάτια της σκηνοθεσίας και της θεατρολογίας. Μεγάλο σχολείο για τον ίδιο αποτέλεσε η θητεία του στο Εθνικό Θέατρο, του οποίου ήταν ο καλλιτεχνικός διευθυντής από το 2021 έως πέρυσι. Γι' αυτήν την εμπειρία του μας μίλησε παρακάτω, καθώς και για όλα όσα λατρεύει στη Θεσσαλονίκη.
Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σας με τον χώρο της Τέχνης;
Η μητέρα μου ήταν θεατρόφιλη και με πήγαινε στο θέατρο συχνά. Από την ηλικία των 12 άρχισα πια να παρακολουθώ, μόνος μου, συστηματικά τις παραστάσεις του Κ.Θ.Β.Ε., που τη δεκαετία του '80 ήταν σε μεγάλη ακμή. Απλώς μαγεύτηκα από το θέατρο. Είπα μέσα μου από την πρώτη στιγμή: «Αυτό θέλω να κάνω όταν μεγαλώσω». Eυτυχώς τα κατάφερα.
Μιλήστε μας για τη θητεία σας ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου... Πώς ήταν αυτή η εμπειρία;
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Πρόκειται για μια θέση μεγάλης ευθύνης, με πολλές και ποικίλες αρμοδιότητες που δεν άπτονται αμιγώς καλλιτεχνικών θεμάτων. Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής, τουλάχιστον με τον τρόπο που λειτουργεί έως σήμερα, έχει την διοικητική και οικονομική εποπτεία του οργανισμού. Ενός οργανισμού μεγάλου και πολυπληθούς που κάθε θεατρική περίοδο απασχολεί σχεδόν 600 εργαζόμενους. Τι θα θυμάμαι από το Εθνικό Θέατρο; Συναντήσεις με σημαντικούς ανθρώπους, ωραίες συνεργασίες αλλά και ατέλειωτες ώρες εργασίας, ώρες μεγάλης και βαθιάς χαράς αλλά και μεγάλης αγωνίας. Τρία χρόνια έντονα και γοητευτικά.
Από τα highlights της πορείας σας μέχρι στιγμής, ποιες στιγμές σας άλλαξαν τόσο ως επαγγελματία όσο κι ως άνθρωπο;
Οι συναντήσεις μου με κάποιους ανθρώπους τους θεάτρου. Καταρχάς με τον μέντορά μου, τον Νικηφόρο Παπανδρέου, τον τόσο σημαντικό αυτό θεατρολόγο, μια εξέχουσα μορφή της πνευματικής ζωής της Θεσσαλονίκης. Και στα πρώτα μου επαγγελματικά βήματα ήταν καθοριστική η συνάντησή μου με τους Γιάννη Χουβαρδά, Τάσος Μπαντή και την Ξένια Καλογεροπούλου. Μου πρόσφεραν απλόχερα τη θεατρική τους γνώση και με επηρέασαν βαθιά.
Αλήθεια, ποιες είναι απαιτήσεις ενός σκηνοθέτη στην Ελλάδα;
Γερό στομάχι! Αστειεύομαι, προφανώς. Η σκηνοθεσία είναι από τις πιο γοητευτικές και την ίδια στιγμή σύνθετες εργασίες του θεάτρου: καλείσαι να χτίσεις έναν ολόκληρο κόσμο επί σκηνής, να εμπνεύσεις και κυρίως να διευθύνεις αγαστά ανθρώπους, διάφορων και διαφορετικών ειδικοτήτων. Ηθοποιοί, σκηνογράφοι, μουσικοί, τεχνικοί σκηνής και τόσοι άλλοι θα πρέπει να συντονιστούν στην ίδια συχνότητα, προκειμένου ό,τι είναι στη φαντασία να μεταφερθεί με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο στη σκηνή. Την ίδια στιγμή έρχεσαι αντιμέτωπος με μια σειρά πρακτικών ζητημάτων: να γίνεις ο καλύτερος ατζέντης του εαυτού σου για να πείσεις καλλιτεχνικούς οργανισμούς ή ιδιώτες παραγωγούς για τη χρηματοδότηση των προτάσεών σου, να κάνεις δημόσιες σχέσεις. Η σκηνοθετική εργασία έχει πολλές και ποικίλες παραμέτρους και αυτό είναι που την κάνει τόσο ξεχωριστή.
Πώς σας πετυχαίνουμε αυτήν την περίοδο; Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;
Είμαι σε διακοπές διαρκείας. Ταξιδεύω και ξαναβρίσκω τους φίλους μου. Αποφάσισα να χαρίσω στον εαυτό μου μια περίοδο ανάπαυλας. Ήμουν πάντα εργασιομανής και τόσο απορροφημένος από το θέατρο. Τώρα συνειδητοποιώ ότι δεν θέλω, πλέον, να συνεχίσω με τους ίδιους ρυθμούς. Είμαι 54 ετών πια και ο ορίζοντας του χρόνου στενεύει. Επιθυμώ να βρω μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ δουλειάς και προσωπικής ζωής. Έχω πράγματα κατά νου, αλλά δε βιάζομαι να κάνω τα επόμενα βήματα.
Κεφάλαιο «Η Κληρονομιά μας». Θα μοιραστείτε λίγες σκέψεις μαζί μας γι' αυτό το έργο;
Είναι ένα έργο που με συγκίνησε βαθιά, από την πρώτη φορά που το διάβασα. Σπάνια ένα έργο έχει τέτοια επίδραση μέσα μου. Ήθελα, ανεβάζοντάς το, να μεταφέρω αυτή τη συγκίνηση. Για τον λόγο αυτό επέλεξα να το σκηνοθετήσω με τον πιο απλό τρόπο, χωρίς φιοριτούρες, προτάσσοντας το ίδιο το έργο. Είναι πραγματικά πολύ συγκινητική η ανταπόκριση των περισσότερων θεατών. Πρώτη φορά μου συμβαίνει τόσοι πολλοί θεατές να νιώθουν την ανάγκη να μας ευχαριστήσουν για την παράσταση, όχι για το πόσο «καλή» τους φάνηκε, αλλά γιατί τους συγκινεί τρομερά και τους μετακινεί ψυχικά. Και αυτό είναι το καλύτερο κομπλιμέντο και η μεγαλύτερη ικανοποίηση.
Από πού αντλείτε έμπνευση;
Από πολλά πράγματα. Μου είναι πολύ χρήσιμα τα ταξίδια στο εξωτερικό. όχι μόνο για τις παραστάσεις που βλέπω, αλλά και για τις επισκέψεις μου στα μουσεία (κυρίως μοντέρνας τέχνης) και τη γνωριμία μου με άλλες κουλτούρες και νοοτροπίες. Μου ανοίγουν τους ορίζοντες τα ταξίδια αυτά. Πάντα είναι πολύ χρήσιμη η παρατήρηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς στην καθημερινή ζωή. Μεγάλο σχολείο. Είναι τόσο πολύπλοκη η λειτουργία του ανθρώπου, ποτέ δεν έχει πάψει να με εκπλήσσει και να με συναρπάζει.
Μια συνεργασία σας που έχει μείνει χαραγμένη στην καρδιά σας;
Είναι πολλές, δε θέλω να ξεχωρίσω κάποια. Είχα τη χαρά και την τύχη να συνεργαστώ με τόσους ωραίους ανθρώπους. Αγαπώ τους ανθρώπους του θεάτρου, αγαπώ την «τρέλα» τους, τους αγαπώ με τα καλά τους και τα κακά τους. Είναι η οικογένειά μου και αισθάνομαι τυχερός που ανήκω σε αυτήν.
Kαι μια που αποτελεί όνειρό σας να συμβεί;
Ο Ian McKellen. Σπουδαίος ηθοποιός με σημαντική ακτιβιστική δράση. Έκανε coming out ως ομοφυλόφιλος άντρας, σε μια εποχή που ήταν πολύ δύσκολο να το τολμήσει κανείς και υπερασπίστηκε με σθένος τα δικαιώματα όλων των μειονοτήτων.
Υπάρχει κάποιος άνθρωπος του χώρου τη δουλειά του οποίου θαυμάζετε;
Θαυμάζω πολλούς συναδέλφους, ποιον να πρωτοπώ; Ας μιλήσω για τον Λευτέρη Παυλόπουλο, τον σπουδαίο φωτιστή του ελληνικού θεάτρου, ο οποίος έχει αποσυρθεί από την ενεργό δράση. Ένας πολύ σημαντικός καλλιτέχνης του φωτός που μου έκανε την τιμή να συνεργαστεί μαζί μου από τα πρώτα μου σκηνοθετικά βήματα. Πνεύμα οξύ, βαθύς γνώστης του θεάτρου και ένας υπέροχος άνθρωπος. Τον θεωρώ και αυτόν έναν από τους μεγάλους δασκάλους μου.
Ποια είναι η αγαπημένη σας γειτονιά στη Θεσσαλονίκη;
Η περιοχή της Αγίας Σοφίας, στο κέντρο, όπου έζησα τα παιδικά μου χρόνια.
Αυτό που λίγοι γνωρίζουν για τη Θεσσαλονίκη;
Το πολυπολιτισμικό της παρελθόν.
Kάτι που καμιά άλλη πόλη δεν έχει;
Το υπέροχο παραλιακό της μέτωπο. Έγινε μια υποδειγματική ανάπλασή του πριν από κάποια χρόνια, την οποία δυστυχώς όλες οι δημοτικές αρχές που πέρασαν έκτοτε άφησαν να ρημάζει. Ευτυχώς, όμως παρά την αδιαφορία των δημοτικών αρχών, ακόμα καλά κρατεί.
Ένας δρόμος/μια γειτονιά όπου ο χρόνος μοιάζει σαν να σταματά;
Η Άνω Πόλη και τα κάστρα. Από τα ελάχιστα πράγματα που διασώθηκαν από την αρχιτεκτονική ιστορία της πόλης.
Πού έχετε ζήσει τα καλύτερα parties;
Σε σπίτια φίλων-συμμαθητών στα σχολικά χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Μέσα στην τρέλα της νιότης και στην ανεμελιά.
Μια προσωπική σας ιστορία στην πόλη που ποτέ δεν έχετε μοιραστεί;
Η πρώτη μου ερωτική εμπειρία σε ένα διαμέρισμα του κέντρου. Χαμένος και τρομοκρατημένος έφηβος, έτρεμα σαν το ψάρι έξω από το νερό. Ευτυχώς, ήταν ένας πολύ γλυκός άνθρωπος, πιο έμπειρος, που ήταν πολύ τρυφερός μαζί μου.
Eίναι 12 το βράδυ σε μια πόλη άδεια. Πού σας αρέσει να περπατάτε;
Στους μεγάλους οδικούς άξονες που ερημώνουν αργά το βράδυ. Θυμάμαι ακόμα μια βόλτα
στην έρημη Τσιμισκή, Δεκαπενταύγουστο - μια μαγικά άδεια πόλη.
Ένας χώρος Τέχνης που ξεχωρίζετε εδώ;
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, ένας θεσμός που δίνει ζωή στη Θεσσαλονίκη. Υπενθυμίζει στην πόλη την εξωστρεφή, πολυπολιτισμική της όψη.
Πού θα ξεναγούσατε έναν γνωστό σας από άλλη πόλη;
Στην παραλία, φυσικά, στην Άνω Πόλη, στα Κάστρα, στο Αρχαιολογικό και Βυζαντινό Μουσείο, στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, στις Αποθήκες στο λιμάνι, όπου στεγάζεται το Φεστιβάλ Κινηματογράφου.
Δεν πρέπει να φύγει κανείς από τη Θεσσαλονίκη, αν δε δοκιμάσει την κουζίνα της. Είναι κλισέ, αλλά είναι αλήθεια.
Αν αυτή η πόλη ήταν μια ιστορία, ένα μυθιστόρημα ή μια ταινία, θα είχε τι τίτλο «Η παράδοξη γοητεία μιας αντιφατικής πόλης».
Κεντρική φωτογραφία: Ελίνα Γιουνανλή
