Στην καρδιά της Αθήνας, ένα κτίριο που έχει εδραιωθεί ως μοντερνιστικό ορόσημο σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Άγγελο Σιάγκα αναστηλώθηκε με σεβασμό από την αρχιτέκτονα Λάρα Βαρτζιώτη. Το κτίριο παρουσιάζει μια πρώιμη έκφραση μπρουταλιστικών τάσεων, που διαμορφώνονται από τις μοναδικές τοπογραφικές απαιτήσεις της πόλης. Αρχικά σχεδιασμένο ως δύο ανεξάρτητες μεζονέτες με καινοτόμες χωρικές διαρρυθμίσεις, είχε υποστεί σημαντικές μετατροπές με την πάροδο των ετών. Η ανακαίνιση της Βαρτζιώτη αγκαλιάζει το αρχικό ήθος του σπιτιού ενώ ερμηνεύει εκ νέου τη χωρική του αφήγηση για τη σύγχρονη ζωή. Βασικά στοιχεία, όπως τα δάπεδα terrazzo και η ξύλινη σκάλα διατηρήθηκαν ανέγγιχτα.

Old & modern design as one

Εισήχθησαν ευέλικτα στοιχεία και δημιουργήθηκαν απόλυτα λειτουργικοί χώροι, αντικαθιστώντας τις άκαμπτες κατόψεις, ενώ ένα πέρασμα με γυάλινα πλακάκια συνδέει το κτίριο με την πόλη. Ένα νέο ρετιρέ, σχεδιασμένο ως αρχιτεκτονικό «ευρετήριο» της αρχικής δομής, συμπληρώνει τις διατηρημένες λεπτομέρειες. Η αποκατάσταση εξισορροπεί τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς με τις σύγχρονες αναβαθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακά αποδοτικών παραθύρων και των ενισχυμένων δομικών στοιχείων, διασφαλίζοντας πλέον ότι η κατοικία πληρεί τα σύγχρονα πρότυπα χωρίς να χάσει την ιστορική της ταυτότητα.

Η αρχιτέκτονας Λάρα Βαρτζιώτη έδωσε νέα πνοή σε αυτό το παλιό κτίριο της δεκαετίας του 1930 στη γειτονιά των Εξαρχείων, στο κέντρο της Αθήνας, πραγματοποιώντας το με απόλυτη επιτυχία. Θεωρείται ένα από τα καλύτερα δείγματα μοντερνιστικής κατοικίας της χώρας και πιθανώς πρώιμος πρόδρομος του τοπικού μπρουταλισμού. Με κύριο στόχο την ουσιαστική εισαγωγή αρχών του μοντερνισμού στην Αθήνα του ’30, ο Σιάγκας ολοκλήρωσε τον σχεδιασμό το 1931 ως δύο ανεξάρτητες μεζονέτες που αρχικά ονομάστηκαν «Οικία Αποστολίδη». Η κατασκευή τελικά εγκαταλείφθηκε για μερικές δεκαετίες πριν παρέμβει η Βαρτζιώτη το 2021, η οποία την αποκατέστησε μέσω μιας σχολαστικής προσέγγισης που προσπάθησε να διατηρήσει την αίγλη του παρελθόντος ενώ αναβάθμισε τους εσωτερικούς της χώρους για να αντιμετωπίσει το σημερινό βιοτικό επίπεδο. Στην πορεία, η αρχιτέκτονας με έδρα την Αθήνα στόχευσε να διατηρήσει πολλαπλές λεπτομέρειες του διαμερίσματος, μετατρέποντας παράλληλα τις πρωτότυπες και αυστηρές κατόψεις σε ευέλικτους χώρους που καλύπτουν τις σύγχρονες στεγαστικές ανάγκες.

Σήμερα, το κτίριο προορίζεται για πολλές χρήσεις: έναν χώρο γραφείων στο ισόγειο και μεμονωμένα διαμερίσματα σε κάθε ένα από τα ανώτερα επίπεδα που απλοποιούν τις αρχικές κατόψεις διατηρώντας μια προσέγγιση ανοιχτού σχεδίου. Η Λάρα Βαρτζιώτη ηγήθηκε της αποκατάστασης με στόχο τη διατήρηση όσο το δυνατόν περισσότερων στοιχείων της αρχικής κατασκευής, μεταμορφώνοντας παράλληλα τους εσωτερικούς χώρους με έμφαση στη σύγχρονη λειτουργικότητα. «Η έμπνευση για αυτή την αποκατάσταση ήταν η προσέγγιση του Άγγελου Σιάγκα στο σχέδιο», δηλώνει η αρχιτέκτονας. «Μελετώντας τα σχέδιά του καταλήξαμε στο νέο design σεβόμενοι το παλιό και αναβαθμίζοντάς το». 

One house, many uses

Η σημερινή αποκατάσταση έθεσε προκλήσεις τόσο από πολιτισμική όσο και από κοινωνική άποψη, στον εντοπισμό της λεπτής ισορροπίας μεταξύ μιας λειτουργικής και μιας αρχαιολογικής προσέγγισης τόσο στις αρχικές προθέσεις του αρχιτέκτονα όσο και στις τρέχουσες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες στο κέντρο της μητρόπολης των Αθηνών. Έτσι, ήταν επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθεί ένα ουσιαστικό σχέδιο από ουδέτερες αποχρώσεις και να αποφευχθούν πιθανές επιδεικτικές τάσεις που παρατηρούνται στα πρόσφατα design projects.

Η Λάρα Βαρτζιώτη μετέτρεψε το ισόγειο του κτιρίου σε ενιαίο χώρο για να φιλοξενήσει έναν φωτεινό χώρο γραφείου. Ο αρχικός τοίχος που το χωρίζει από το πέρασμα εισόδου έχει πλέον αντικατασταθεί με γυάλινα πλακάκια για να δημιουργήσει μια ισχυρότερη οπτική συνέργεια με το αθηναϊκό αστικό τοπίο. Το πρώτο και το δεύτερο επίπεδο έχουν μετατραπεί σε μεμονωμένα, ενιαία διαμερίσματα, ενώ το ρετιρέ αντιμετωπίστηκε ως νέα επέκταση του παλιού κτιρίου. 

Το τελικό αποτέλεσμα αποδεικνύει πώς η αρχιτεκτονική παρέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον να συναντιούνται με επιτυχία.