Ζουν κι εργάζονται στη Θεσσαλονίκη ως εικαστικό δίδυμο, περίπου εδώ και είκοσι χρόνια. Συναντήθηκαν στην πόλη μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους στις Καλές Τέχνες στην Αμερική, Ολλανδία, Ελλάδα, Αγγλία με αντικείμενο την ζωγραφική, την χαρακτική, τη φωτογραφία και τα ψηφιακά μέσα. Αποφάσισαν να ενώσουν τις εικαστικές δυνάμεις τους το 2005 και από τότε λειτουργούν συμπληρωματικά. Από την αρχή της διαδρομής τους διαπίστωσαν την κοινή αισθητική αντίληψη, τις κοινές αναφορές αλλά και τον αντίστοιχο τρόπο που όλα αυτά μετουσιώνονται στο εικαστικό τους έργο. Σημείο εκκίνησης της πορείας τους ήταν η πρώτη επίσημη κοινή τους συμμετοχή ως Kalos&Klio το 2007 με την εικαστική εγκατάσταση “Eudaimonia”, Fair -Unfair, Kapatos, Rooms, Athens Imperial Hotel, ΖΜ gallery. Από τότε όλα βρήκαν τον δρόμο τους, το εικαστικό τους έργο αντιπροσωπεύει η Kalfayan galleries, και έργα τους βρίσκονται σε σημαντικές ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Πώς προέκυψε η συμμετοχή σας στην έκθεση, ποιο ήταν το ζητούμενο και με ποιον τρόπο χειριστήκατε τη δημιουργικότητά σας;

Η γνωριμία μας με το KunstMuseum Bochum Contemporary Art Museum, ένα από τα ιστορικά μουσεία της Ρηνανίας στη Γερμανία με σημαντική συλλογή έργων που εστιάζουν κυρίως στη διεθνή τέχνη του 20ού και 21ου αιώνα, την ανατολικοευρωπαϊκή πρωτοπορία και την μεταπολεμική τέχνη, προέκυψε την άνοιξη του 2024, μετά από πρόσκληση των επιμελητηρίων, Eva Busch και Özlem Arslan να συμμετέχουμε με τρία υφαντά έργα μας από την σειρά “Καλημέρα’ στην διεθνή έκθεση έκθεση με τίτλο, Die Verhältnisse - 50 Years Kemnade/ Shaking Things Up - 50 Years Kemnade International για τον εορτασμό της επετείου των 50 χρόνων του Kemnade International festival που ξεκίνησε το 1974 και δεν επικεντρώθηκε μόνο στη τέχνη, τη λογοτεχνία την μουσική και τον χορό, αλλά και στην πολιτική εκπαίδευση και δικτύωση και κυρίως στην επιμόρφωση της κοινότητας.

Η θεματική της έκθεσης, Shaking Things Up, παρουσιάζει αρχειακό υλικό από την έναρξη του Kemnade το 1975 και φέρνει σε έναν διαπολιτισμικό διάλογο πολιτικά έργα ιστορικής σημασίας που ανήκουν στη πλούσια συλλογή του Μουσείου, όπως το έργο του Βλάση Κανιάρη, Papierkorb-Kinder,1974, που παρουσιάστηκε στην έκθεση Kemnade, International, 1975, με έργα σύγχρονής τέχνης 30 διεθνών καλλιτεχνών, υπενθυμίζοντας το εξαιρετικό παράδειγμα του πλούσιου πολιτισμού της περιοχής, που από καιρό διαμορφώθηκε από τους μετανάστες, θέτοντας ως ζητούμενο το πώς μπορεί να επιτευχθεί ένας διάλογος μεταξύ διαφορετικών γενεών και τι σημαίνει η αλληλεγγύη σήμερα.

Μιλήστε μας για το έργο σας, τι αναφορές έχει σε σχέση με την ελληνική παράδοση και από που αντλήσατε την έμπνευσή σας; 

Στην έκθεση, Die Verhältnisse 50 Years Kemnade International, παρουσιάζουμε τρία έργα μας, Kalimera - What Is Democracy?, Kalimera - Be Strong And Shelter Me, Kalimera - Open Borders, που έχουν παραχθεί σε παραδοσιακούς αργαλειούς σε συνεργασία με τη Ριζάρειο Σχολή Χειροτεχνίας για κορίτσια, στο χωριό Μονοδένδρι της Ηπείρου. Τα έργα ανήκουν στην σειρά έργων με τίτλο “Kalimera” που αποτελείται από οκτώ χειροποίητα, βαμβακερά υφαντά και είναι μέρος της θεματικής ενότητας ενός ευρύτερου εικαστικού project με τίτλο Επί Τάπητος - Υφάνσεις Δημοκρατίας, 2017 - 2019, που παρουσιάστηκε σε ατομική μας έκθεση στην gallery Kalfayan και συμπεριλάμβανε δεκαοκτώ έργα, μια ενότητα αποτελούνταν από χειροποίητα βαμβακερά υφαντά και μια άλλη από μάλλινα χαλιά που παρήχθησαν στην Ελλάδα και το Νεπάλ, με κεντρικό θέμα την τρέχουσα παγκόσμια κρίση της Δημοκρατίας, υπό το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελευθερίας, της ισότητας και της ενότητας.

Τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση έχουν αναφορές στα αφηγηματικά υφαντά της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων και της Ευρώπης και είναι εμπνευσμένα κυρίως από τα παραδοσιακά ελληνικά κεντήματα με την ομώνυμη ονομασία “Καλημέρα” (ες) που μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα στόλιζαν την είσοδο σχεδόν κάθε σπιτιού της ελληνικής επαρχίας και χρησίμευαν ως ένα θερμό καλωσόρισμα προς όλους, οικείους ή μη, ως μια χειρονομία φιλοξενίας που κυριολεκτικά σημαίνει φίλος του ξένου.

Η θεματολογία της σειράς των έργων με τίτλο “Kalimera”, σε αντίστιξη με το βασικό ερώτημα της έκθεσης για το τι σημαίνει η αλληλεγγύη σήμερα, πραγματεύεται το θέμα της φιλοξενίας ως πράξη αντίστασης ενάντια στην ξενοφοβία, στο πλαίσιο της διεθνούς κρίσης, του πολέμου και του μεταναστευτικού ζητήματος και είναι ένα σχόλιο για τον τρέχοντα αναγκαστικό εκτοπισμό και τον ξεριζωμό εκατομμυρίων προσφύγων που προσπαθούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο με πρόθεση την εγκατάστασή τους στην Ευρώπη. Η εικονογραφία των έργων συνδυάζει γραφήματα με σύγχρονα και παραδοσιακά σύμβολα των λαών της Ανατολής και της Δύσης μέχρι την και την σύγχρονη μετεξέλιξη τους στο ψηφιακό σήμερα. Στις ιδιότυπες αυτές σύγχρονες Kalimera (s) η ευχή για μια καλύτερη μέρα γίνεται ένα ρητορικό ερώτημα που θέτει το ζήτημα του πως ορίζεται σήμερα η δημοκρατία.

Πόσο σημαντική θεωρείτε τη συμμετοχή σας ανάμεσα σε καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο;

Η διαφορετικότητα, ο πλουραλισμός των απόψεων και ο πολύπλευρος διάλογος καθορίζουν ένα γόνιμο πλαίσιο για διαπολιτισμικές συνάψεις όπου το τοπικό συνδιαλέγεται με το παγκόσμιο. Έχει πάντοτε ενδιαφέρον να βλέπει κανείς την πρόσληψη του εικαστικού του έργου σε διεθνείς διοργανώσεις τόσο από τους συναδέλφους όσο και από το κοινό.

Υπάρχει μια ευρύτητα σε σχέση με τα εκφραστικά σας μέσα. Ποιος είναι ο δικός σας τρόπος προσέγγισης της τέχνης και πως έχετε εξελιχθεί;

Το βλέμμα της Pop art καθώς και η διάθεση οικειοποίησης και επανάχρησης του κόσμου που μας περιβάλλει αλλά και του πολιτικού βλέμματος του ντανταϊσμού ήταν και είναι ο βασικός άξονας της εικαστικής λειτουργίας μας. Αυτό όμως που μας επηρέασε και μας απασχόλησε περισσότερο, ως πως προσεγγίζουμε την τέχνη μας, είναι και το κίνημα Art and Crafts, ως προς στις πρακτικές αλλά και την ολιστική αντιμετώπιση της τέχνης και της ζωής αλλά και της συνύφανσης της λαϊκής και της λόγιας δημιουργίας.

Το εικαστικό μας έργο είναι το αποτέλεσμα εκτεταμένης έρευνας και πειραματισμού και διερευνά μια ποικιλία εκφραστικών μέσων που εκτείνονται από τα αναλογικά έως τα ψηφιακά, όπως η παραδοσιακή υφαντουργία, τα ψηφιακά μέσα-επαυξημένη πραγματικότητα, η φωτογραφία, οι εικαστικές εγκαταστάσεις και η γλυπτική. Προτείνουμε ένα οικουμενικό βλέμμα όπου το υψηλό συγχρωτίζεται με το χαμηλό, το νέο συνομιλεί με το ιστορικό και το "δικό μας" συνυφαίνεται με το ανοίκειο. Η σχέση μας με την τέχνη είναι στάση ζωής, είναι η θέση που επιλέγουμε απέναντι στην εποχή, η ενεργός συμβολή μας στο κοινωνικό-πολιτικό γίγνεσθαι. Η επαναφορά της υλικότητας του μέσου και του νοήματος, ως αντίστιξη στο άυλο και το κατακερματισμένο της ψηφιακής εποχής, η επανοηματοδοτηση μέσω διαπολιτισμικών συμβόλων και η επαναφορά του αργού χρόνου ως δομικό συστατικού του πολιτισμού, αποτελεί προϋπόθεση στην εμβάθυνση απέναντι στην αποσπασματικότητα της εποχής, της ταχύτητας και της επιδερμικότητας. Σε ένα νέο ψηφιακό θαυμαστό τοπίο που όλα έγιναν ορατά, πιθανά και συνδέσημα, μας ενδιαφέρουν οι συνάψεις που μπορούν να προκύψουν μέσα από τις αντιθέσεις και τις συγκρούσεις.

Θεωρείτε ότι έχει αλλάξει η ποιότητα στις ανθρώπινες σχέσεις στην digital εποχή; 

Ζούμε στην εποχή που περιέγραψε ο Jean Baudrillard η εποχή της προσομοίωσης, simulacra, όπου τα είδωλα έχουν καταπιεί την πραγματικότητα που τα γέννησε. Και συνεχίζοντας παραθέτουμε αυτολεξεί, «όλα προσπαθούν να εξουδετερώσουν την ετερότητα μέσα από μια ασηπτική διάχυση της επικοινωνίας, μέσα από την ψευδαίσθηση της συναλλαγής και της επαφής». 

Τα highlights της καριέρας σας και ένα dream project που θα θέλατε να πραγματοποιήσετε; 

Οι συμμετοχές μας στις διεθνείς εκθέσεις, Art Basel Miami, 2022, Art Basel Hong Kong, 2017 Frieze London,2021 Paris Photo 2017, Kalfayan galleries

Εκθέσεις σε μουσεία: Shaking Things Up - 50 Years Kemnade International, KunstMuseum Bochum, 2024, Symbols & Iconic Ruins, EMST, 2021, The Art of Memory, Jewish Museum Of Greece, 2023, Biennale 7,Stasis, at Momus - Museum, Alex Mylona, 2020 , Violent Silk, Αρχαιολογικό Μουσείο, Θεσσαλονίκης, 2014...

H διάκριση μας στον διεθνή διαγωνισμό digital Media, Lumen Prize- Digital Identities 2013, διοργάνωση έκθεσης, Onassis Stegi ...

Όσον αφορά στο dream project, μάς ενδιαφέρει να δημιουργήσουμε έργα για τον δημόσιο χώρο.

Σας εξιτάρει η ανθρώπινη δημιουργικότητα και σε ποιον τομέα περισσότερο; 

Η ικανότητα για δημιουργία, το ριζικό φαντασιακό που έλεγε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, είναι η μήτρα του ανθρώπινου κόσμου, η δημιουργία είναι η απάντηση σε κάθε πρόβλημα της ανθρωπότητας και σαφώς η γενεσιουργός πηγή σε όλους τομείς του πολιτισμού μας, την τέχνη, την επιστήμη, την αρχιτεκτονική,την γαστρονομία κ.α. Η τέχνη μας υπενθυμίζει ότι ο Κοινός Τόπος είναι η απάντηση για τον πολιτισμό μας και όχι ο κατακερματισμός, ο πόλεμος και η καταστροφή των κοινωνιών και των οικοσυστημάτων που προάγουν οι σύγχρονες ελίτ.

Ποιος είναι ο ρόλος της Τέχνης στη ζωή μας σήμερα και πώς διαφοροποιείται στο πέρασμα του χρόνου; Τι έπεται στη συνέχεια;

Βρισκόμαστε σε πρωτόγνωρη ανθρωπολογικά συνθήκη ως προς την ποσότητα της τέχνης που παράγεται αλλά και την δημοκρατικότητα της πρόσβασης στα μέσα παραγωγής της τέχνης καθώς και την δυνατότητα επαφής των πομπών, δημιουργών με τους δέκτες, το κοινό. Από την άλλη πλευρά η πληθώρα αλλά και η σχεδόν ολοκληρωτική διάλυση των ορίων και συνεπώς των κριτηρίων αξιολόγησης παράγει σύγχυση στους αποδέκτες. Κάτι άλλο σημαντικό είναι η άνιση ανάδειξη των καλλιτεχνών των μητροπόλεων και της περιφέρειας, εκεί πάλι έχουμε τα φαινόμενα που διέπουν τον σύγχρονο καπιταλισμό, αποθέωση και αλλοίωση μέσω του χρήματος ή η αφάνεια των δημιουργών της περιφέρειας. Την τέχνη σήμερα την χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ για να θυμηθούμε ότι μας ενώνει και ότι αξίζει είναι η δημιουργία ως στάση ζωής. Ως προς το τι έπεται έχουμε και την εισβολή της τεχνίτης “νοημοσύνης”, την προσομοίωση της τέχνης, αλλά ακόμα βρισκόμαστε σε μεταβατικό στάδιο, ας περιμένουμε να δούμε...

Το αγαπημένο σας μουσείο/ gallery και μια έκθεση που δεν θα ξεχάσετε ποτέ;

Στην Ελλάδα το αγαπημένο μας είναι το μουσείο Μπενάκη στην οδό Κουμπάρη, στην Αμερική το Art institute of Chicago, στην Ολλανδία το Rijksmuseum, στην Αρμενία το Sergey Parajanov Museum.

Μια πολύ αγαπημένη μας έκθεση είναι των Gilbert & George στην σχολή καλών τεχνών στην Αθήνα το 2001.

Ποιος είναι ο ορισμός της ομορφιάς για σας; 

Όσον αφορά το έργο τέχνης η αποκάλυψη του αληθούς, το ανασήκωμα του πέπλου, μέσα από μια αισθητικά και δομικά ενδιαφέρουσα μορφή.

Ποια ήταν η πιο μαγική στιγμή σας; 

Μαγική είναι η κάθε στιγμή που δημιουργούμε ένα καινούριο έργο, που μας συνταράζει και μας εκπλήσσει.

Η αλλαγή που θα θέλατε να δείτε να συμβαίνει…

Σίγουρα μια στροφή της προσοχής στην ίδια την ουσία της Τέχνης, στα ίδια τα έργα και τους συνεπείς δημιουργούς και όχι στα “πυροτεχνήματα” των shows και των events και βεβαία μια επαναξιολόγηση, όχι με όρους αγοράς και χρήματος, αλλά με όρους ποιότητας με ανάδειξη των δημιουργών που μας προτείνουν έναν νέο τρόπο-πρίσμα να κοιτάμε και να ανασυνθέτουμε τον θρυμματισμένο κόσμο μας.

Η καλύτερη συμβουλή που σας έχουν δώσει ποτέ…

"Fly your own way". 

Περιγράφοντας τον εαυτό σας με τρεις λέξεις…

Δύο άνθρωποι, Ένας καλλιτέχνης. 

Η χαρά της ζωής περιλαμβάνει...

Ένα όραμα και την διαρκή υπηρέτησή του, την περιέργεια και την εξερεύνηση του κόσμου που μας περιβάλλει σε κάθε του έκφανση.

Ποια είναι τα επόμενά σας σχέδια; 

Στο άμεσο μέλλον ετοιμάζουμε ένα νέο πρότζεκτ όπου η παραδοσιακή ταπητουργία πρωταγωνιστεί ως μέσο, εξελίσσοντας το προηγούμενο στάδιο του εικαστικού μας έργου και της θεματικής "On The Tapis, Weaves of Democracy". Εξερευνούμε νέες κατευθύνσεις προς την γλυπτική και τις νέες τεχνολογίες τόσο μορφολογικά όσο και εννοιολογικά. Από τον Σεπτέμβριο και μετά θα ακούσετε τα νέα μας και θα δείτε την νέα κατεύθυνση της δουλειάς μας.

Πληροφορίες έκθεσης:

KunstMuseum Bochum, Germany

Die Verhältnisse - Shaking Things Up - 50 Years Kemnade International

Διάρκεια έκθεσης: 27.04.2024 έως 08.09.2024