Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, ένας στους έξι Έλληνες νηστεύει τη Μεγάλη Σαρακοστή, ενώ δύο στους τρεις κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα. Επτά στους δέκα θεωρούν ότι η συγκεκριμένη διατροφή κάνει καλό στην υγεία τους, με το 50% να δηλώνει πως του αρέσει η διαδικασία.

Όταν μιλάμε για νηστεία, αναφερόμαστε σ’ ένα σύνολο αυτοπεριορισμών στη λήψη τροφής και υγρών. Πρακτικά, πρόκειται για ένα σύνθετο σύνολο κανόνων, που καθορίζουν το καθημερινό διαιτολόγιο. Σε γενικές γραμμές, η αρχή γίνεται αποκλείοντας τα ζωικής προέλευσης προϊόντα, οδηγώντας μέχρι και στην πλήρη αποχή από κάθε τροφή.

Πέρα από τον ξεκάθαρο θρησκευτικό χαρακτήρα της στη χώρα μας, η διατροφική αυτή πρακτική δεν είναι κάτι νέο, καθώς συναντάται από τους αρχαίους πολιτισμούς. Αρχικά, αποτελούσε προνόμιο των αξιωματούχων. Ιερείς, βασιλείς και στρατηγοί, νήστευαν πριν από τις μεγάλες γιορτές ή τις θυσίες, σε μια προσπάθεια εξαγνισμού κι επικοινωνίας με το «θείο». Στον χριστιανικό κόσμο, η νηστεία έχει ένα σημαντικό ηθικό βάρος, αφού οι πιστοί καλούνται ν’ απέχουν όχι μόνο από τις τροφές, αλλά και από τις «απολαύσεις». Στο αυστηρό ορθόδοξο πλαίσιο, συγκεκριμένα, συναντούμε αρκετές περιόδους νηστείας, οι οποίες διαφέρουν ως προς τη διάρκειά τους αλλά και την ένταση των διατροφικών περιορισμών. Έτσι, κάποια διαστήματα επιβάλλεται η αποχή από κρέας, αβγά, ζωικά προϊόντα, ψάρια, κάποια θαλασσινά, λάδι και κρασί, ενώ επιτρέπονται τα λαχανικά, τα χόρτα, τα φρούτα, τα δημητριακά, τα όσπρια, το ταχίνι και οι ξηροί καρποί. Η σημαντικότερη, ωστόσο, η πιο αυστηρή και βαθιά εσωτερική νηστεία είναι αυτή της τελευταίας εβδομάδας της Σαρακοστής, μια πορεία που ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου με την Ανάσταση.

Κάνοντας την αρχή

Η νηστεία μπορεί να φαίνεται σαν την ιδανική ευκαιρία για να βελτιώσουμε τη διατροφή μας, χρειάζεται, όμως, ιδιαίτερη προσοχή, γιατί οι ριζικές αλλαγές στις συνήθειες του φαγητού μπορεί να «σοκάρουν» τον οργανισμό μας. Θα ήταν καλό, λοιπόν, ν’ ακολουθήσουμε τις οδηγίες του γιατρού και του διαιτολόγου μας. Ζητήστε από τον ειδικό να σας ετοιμάσει ένα αναλυτικό εβδομαδιαίο πρόγραμμα γευμάτων. Με βάση αυτό, θα κάνετε τις προμήθειές σας και την προετοιμασία του μενού σας. H ουσία της συγκεκριμένης διαδικασίας βρίσκεται στην απλότητα. Είναι η ευκαιρία μας ν’ αναζητήσουμε την αυθεντικότητα στη γεύση, αλλά και ο καλύτερος τρόπος να εξοικειωθούμε με τα λαχανικά της εποχής, τη φρεσκάδα, τις απλές συνταγές.

Ας μαγειρέψουμε

Η ελληνική κουζίνα -επηρεασμένη από τη θρησκεία- είναι στην ουσία της νηστίσιμη. Όσπρια, χόρτα και λαχανικά, πίτες και προϊόντα ζύμης, τουρσιά, κομπόστες και αποξηραμένα φρούτα αποτελούν τη βάση της. Από την άλλη, «νηστίσιμο» δε σημαίνει και άνοστο. Το φρέσκο κρεμμυδάκι, το σκόρδο και το σχοινόπρασο είναι από τα κυριότερα μυστικά γεύσης. Έχω πάντα μερικά έτοιμα ψιλοκομμένα σ’ ένα δοχείο και τα χρησιμοποιώ παντού: στις σαλάτες, στα ψητά ή βραστά λαχανικά, στις σούπες -αντί για κρουτόν-, στα ζυμαρικά. Στις συνταγές μπορούμε ν’ αντικαταστήσουμε το ξερό κρεμμύδι με φρέσκο (προσοχή είναι ευαίσθητο στις υψηλές θερμοκρασίες), αλλά και να το προσθέσουμε στο τέλος, σαν ενισχυτικό γεύσης. Το ίδιο ισχύει και για τα μυρωδικά.

Η τέλεια σαλάτα έχει δύο μυστικά: τη σάλτσα και το μπολ σερβιρίσματος 

Η κύρια αναλογία για τη βινεγκρέτ είναι μια βάση (μουστάρδα, ταχίνι, μαγιονέζα, γιαούρτι, miso), ένα μέρος από κάτι όξινο (ξίδι, λεμόνι) συν κάτι λιπαρό, όπως λάδι, στο τελείωμά της. Χτυπάμε όλα τα συστατικά της με το μίξερ χειρός, προσθέτοντας το λάδι σταδιακά, μέχρι να «δέσει» καλά η σύνθεση. Πολλοί, ανάμεσά τους κι εγώ, ξεφεύγουν από τη σωστή δοσολογία, χρησιμοποιώντας δύο μέρη λαδιού ή και λιγότερο απ’ όσο προτείνεται. Το αποτέλεσμα είναι μια πιο παχύρρευστη σάλτσα σαν μαγιονέζα, που, σε κάποιες παρασκευές, όπως τα βραστά και ψητά λαχανικά, ταιριάζει καλύτερα. Αν θέλετε, μπορείτε να προσθέσετε σε αυτήν και κάτι γλυκό (μέλι, ζάχαρη, σιρόπι), κάποιο μυρωδικό (φρέσκο ή ξερό) ή μπαχαρικό, ακόμη και ψιλοκομμένο κρεμμυδάκι. Θυμηθείτε να φτιάξετε μια αρκετά μεγάλη ποσότητα. Έτσι, θα κερδίσετε χρόνο.

Μπορείτε να δημιουργήσετε μια σάλτσα για τη σαλάτα με βάση τον ταραμά. Θα χρειαστείτε 70 γρ. ταραμά (όχι ταραμοσαλάτα), τον χυμό ενός λεμονιού και μία κούπα λάδι. Χτυπήστε στο μούλτι, μέχρι να έχετε μια ωραία, «δεμένη» υφή. Η σος αυτή ταιριάζει τέλεια με πράσινα φυλλώματα και σαλάτες με όσπρια.

Ένα ωραίο κυρίως πιάτο

Για κάποιους είναι δύσκολο να φανταστούν ένα ωραίο, νηστίσιμο κυρίως πιάτο. Ας δούμε τι επιλογές έχουμε:

• Τα θαλασσινά: δε σερβίρονται μόνο ψητά ή τηγανητά. Μην υποτιμάτε τα συσκευασμένα. Οι σαρδέλες, ο τόνος, ο σολομός ταιριάζουν τέλεια με ζυμαρικά, όσπρια και σαλάτες.

• Η κολοκύθα: είναι μια εξαιρετική βάση για ένα νηστίσιμο μενού. Εκτός από σούπα, μπορούμε να την κόψουμε σε μεγάλα κομμάτια και να την ψήσουμε στο φούρνο, να παρασκευάσουμε ένα κάρυ ή ένα ριζότο!

• Τα βρασμένα όσπρια: Πέρα από τις σούπες και τις σαλάτες, μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε σαν κιμά και να φτιάξουμε κεφτεδάκια ή σάλτσες από αυτά, που θα σερβίρουμε με ζυμαρικά ή ρύζι.

• Τα συνοδευτικά: επενδύστε σε σάλτσες, αρωματικά λάδια, ξίδια με φρούτα ή μυρωδικά, ξηρούς καρπούς και τουρσιά, που δίνουν μοναδική γεύση.

Εύκολα και γρήγορα

Τα ψητά λαχανικά είναι τέλεια για ένα σνακ στα γρήγορα. Ψήστε μελιτζάνες σε φέτες, παντζάρια, πιπεριές και φυλάξτε τα σε δοχεία με ξίδι και λάδι. Ταιριάζουν σε σάντουιτς, σαλάτες και μακαρονάδες. Διατηρώ πάντα ένα τουλάχιστον βαζάκι πέστο βασιλικού και ένα με λιαστές ντομάτες στο ντουλάπι μου. Επιπλέον, ζητήστε απ’ τον ψαρά σας να σας ετοιμάσει μερικά φιλέτα από κάποιο ψάρι. Μπορείτε να το μαγειρέψετε -χωρίς να το ξεπαγώσετε- στον φούρνο ή απλά να το κάνετε αχνιστό. Ακόμη, μια φορά τον μήνα, κόβω πατάτες, καρότα και σέλινο σε κυβάκια. Τα ανακατεύω και τα βάζω στην κατάψυξη. Έτσι, σε λιγότερο από δέκα λεπτά, μπορώ να έχω έτοιμη μια σούπα για βραδινό.

Τρώμε έξω

Σε όλα τα εστιατόρια υπάρχουν πιάτα που μπορείτε να καταναλώσετε άνετα. Δεν αρκεί να ενημερώσετε απλά ότι νηστεύετε, αναφέρετε τι δεν τρώτε και ζητήστε τη βοήθεια του προσωπικού.

Για νόστιμους μεζέδες, κατευθυνόμαστε στον Πσαρά, στην πλατεία Άθωνος. Το νέας γενιάς ιχθυοπωλείο λειτουργεί ως ταβερνάκι, προσφέροντας το «πιο φρέσκο δε γίνεται» ψάρι της πόλης. Ακόμη, δοκιμάστε την εξαιρετική ψαρόσουπα με κρόκο Κοζάνης που ετοιμάζει ο Σωτήρης Ευαγγέλου στο εστιατόριο Salonica, στο Makedonia Palace. Στο εστιατόριο Μαϊάμι, το ψάρι παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Εδώ, θα βρείτε μερικά από τα πιο φημισμένα πιάτα της πόλης, όπως το μυδοπίλαφο, την αστακομακαρονάδα και τις κρασάτες σουπιές. Το Marea Sea Spirit σάς περιμένει, για να σας προσφέρει μια εκπληκτική εμπειρία γεύσεων. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε τη μανέστρα με τις γαρίδες και το καπνιστό χέλι που σερβίρεται με wasabi. Η Μαύρη Θάλασσα δε θα μπορούσε να απουσιάζει από αυτήν εδώ τη λίστα! Δοκιμάστε την περίφημη ταραμοσαλάτα, τα μύδια και το καρπάτσιο συναγρίδας.

Η λίστα της αγοράς

• Στο Πσαράς Ιχθυοπωλείον μπορείτε να ζητήσετε να σας ετοιμάσουν φιλέτα ή ακόμη και ολόκληρα ψάρια. Θα τα μαγειρέψετε τυλιγμένα σε λαδόκολλα, χωρίς να τα ξεπαγώσετε, στον φούρνο με λίγο λάδι και λεμόνι.

Αν πάλι το μαγείρεμα των θαλασσινών δεν είναι το φόρτε σας, ζητήστε να τα ετοιμάσουν και να σας τα στείλουν στο σπίτι!

• Διαλέξτε ένα ωραίο ελαιόλαδο για τη σαλάτα. Η νέα σειρά ΝΩΜΑ που θα βρείτε στα Lidl συγκεντρώνει μερικούς

από τους πιο γευστικούς, νηστίσιμους θησαυρούς της χώρας μας.

• Ο χαλβάς Χαΐτογλου έχει ιδιαίτερη θέση στη νηστεία. Διαλέξτε τον αγαπημένο σας, αλλά μην παραλείψετε να έχετε ταχίνι και σησαμέλαιο για τα μαγειρέματά σας.

Και ακόμη προμηθευτείτε:

•Ωμούς ξηρούς καρπούς

•Ένα ρόφημα ξηρών καρπών αντί για γάλα

•Αποξηραμένα φρούτα

•Τουρσιά

•Κριτσίνια, παξιμάδια και κρουτόν

•Ζυμαρικά χωρίς αβγά και καστανό ρύζι

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2022