Η χθεσινή συνάντηση στον Λευκό Οίκο συγκέντρωσε τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας, καθώς αποτέλεσε σημείο καμπής στις συζητήσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Στο τραπέζι βρέθηκαν ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump, ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky, καθώς και Ευρωπαίοι ηγέτες όπως ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron, ο Γερμανός καγκελάριος Friedrich Merz και ο Βρετανός πρωθυπουργός Keir Starmer. Το κλίμα υπήρξε πιο ήπιο σε σχέση με προηγούμενες συναντήσεις, ενώ για πρώτη φορά τέθηκαν συγκεκριμένα βήματα που θα μπορούσαν να ανοίξουν δρόμο για άμεσο διάλογο ανάμεσα σε Μόσχα και Κίεβο.

Βασικά συμπεράσματα από τη συνάντηση

Πρόσκληση για άμεση συνάντηση Zelensky - Putin

Κομβικό σημείο της χθεσινής συνάντησης αποτέλεσε η πρόθεση του Προέδρου Trump να φέρει σε άμεσο διάλογο τον Vladimir Putin και τον Volodymyr Zelensky. Ο ίδιος επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Ρώσο Πρόεδρο, επιδιώκοντας να ανοίξει τον δρόμο για μια διμερή συνάντηση που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες. Αν αυτή η πρώτη επαφή ευοδωθεί, δεν αποκλείεται στη συνέχεια να ακολουθήσει και τριμερής συνάντηση με τη δική του παρουσία, σηματοδοτώντας μια νέα διπλωματική πρωτοβουλία που θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα. 

Ασφαλιστικές εγγυήσεις για την Ουκρανία

Στο τραπέζι βρέθηκε και το ζήτημα των εγγυήσεων ασφάλειας για την Ουκρανία. Συζητήθηκε η δημιουργία ενός πλαισίου αντίστοιχου με το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, το οποίο προβλέπει αμοιβαία προστασία σε περίπτωση επίθεσης. Μια τέτοια δέσμευση θα σήμαινε ουσιαστική στρατιωτική και πολιτική κάλυψη από ΗΠΑ και Ευρώπη, χωρίς όμως να σημαίνει πλήρη ένταξη της Ουκρανίας στη Συμμαχία. Παρά τον ενθουσιασμό ορισμένων ηγετών που χαρακτήρισαν την πρόταση ως ιστορική ευκαιρία, εξακολουθεί να υπάρχει σκεπτικισμός ως προς το κατά πόσο η Ουάσινγκτον είναι έτοιμη να αναλάβει τόσο βαριές υποχρεώσεις.

Συμφωνία για αγορά όπλων 

Ένα ακόμα σημαντικό αποτέλεσμα ήταν η συμφωνία για την προμήθεια αμερικανικών όπλων ύψους 90–100 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Ουκρανία, με το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης να καλύπτεται από την Ευρώπη. Η εξέλιξη αυτή έχει διπλή διάσταση: από τη μία ενισχύει άμεσα την άμυνα του Κιέβου απέναντι στις ρωσικές πιέσεις, από την άλλη λειτουργεί ως σαφές μήνυμα ότι η Ουκρανία παραμένει στο επίκεντρο των δυτικών στρατηγικών επιλογών. 

Αντίθεση στο να γίνει πρώτα κατάπαυση του πυρός

Εντονότερη διαφωνία προκάλεσε το θέμα της κατάπαυσης του πυρός. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ξεκαθάρισαν ότι θεωρούν απαραίτητη την άμεση παύση των εχθροπραξιών προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Η θέση τους βασίζεται στην εκτίμηση ότι χωρίς μια σταθερή ανακωχή, κάθε συζήτηση για ειρήνη θα παραμείνει κενό γράμμα. Αντίθετα, ο Trump υποστήριξε πως οι συνομιλίες μπορούν και πρέπει να ξεκινήσουν χωρίς τέτοιου είδους όρους, θεωρώντας ότι η διαδικασία αυτή καθαυτή μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός αποκλιμάκωσης. 

Πιο ήπια ρητορική και κλίμα συνεργασίας

Αξιοσημείωτο ήταν το κλίμα της συνάντησης, που σε σχέση με την προηγούμενη συνάντηση του Φεβρουαρίου υπήρξε εμφανώς ηπιότερο. Οι τόνοι συγκρατήθηκαν, η συζήτηση είχε περισσότερο χαρακτήρα συνεργασίας και λιγότερο αντιπαράθεσης, ενώ ο Zelensky εμφανίστηκε πιο προετοιμασμένος και αποφασιστικός, κάτι που εκτιμήθηκε από τους συνομιλητές του. Το νέο αυτό πνεύμα δείχνει ότι υπάρχει διάθεση για διατήρηση διαύλων επικοινωνίας και ενίσχυση της εμπιστοσύνης, έστω κι αν οι μεγάλες διαφορές παραμένουν.

Ανοιχτό το ζήτημα εδαφικών παραχωρήσεων

Στη συζήτηση δεν έλειψε και το πλέον ακανθώδες θέμα: το μέλλον των εδαφών που τελούν υπό ρωσικό έλεγχο. Ο Trump άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο οι διαπραγματεύσεις να περιλαμβάνουν και σενάρια ανταλλαγής εδαφών, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι την τελική απόφαση πρέπει να λάβουν οι δύο εμπλεκόμενες πλευρές. Ο Zelensky, από την άλλη, επανέλαβε κατηγορηματικά ότι δεν πρόκειται να δεχθεί παραχώρηση ούτε τμήματος της ουκρανικής επικράτειας και ότι η στρατηγική πορεία της χώρας προς την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. 

Τι ακολουθεί και ποια είναι τα επόμενα βήματα; 

Τηλεφωνική επικοινωνία Trump – Putin

Έχει ήδη ξεκινήσει η διαδικασία για την οργάνωση της πολυαναμενόμενης συνάντησης Zelensky - Putin, η οποία, αν όλα κυλήσουν όπως προβλέπεται, θα πραγματοποιηθεί μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες. Μια τέτοια εξέλιξη θα αποτελούσε ιστορική καμπή, καθώς θα ήταν η πρώτη φορά μετά από καιρό που οι δύο πλευρές θα καθόντουσαν στο ίδιο τραπέζι με άμεσο στόχο την ειρήνη.

Διαπραγματεύσεις για τις ασφαλιστικές εγγυήσεις

Παράλληλα, αναμένεται να ενταθούν οι διαπραγματεύσεις για τις ασφαλιστικές εγγυήσεις. Ο Zelensky ζήτησε σαφείς διευκρινίσεις εντός δέκα ημερών σχετικά με το ποια μορφή θα λάβουν αυτές οι δεσμεύσεις. Το αν τελικά θα πρόκειται για πλήρη στρατιωτική κάλυψη ή για πιο περιορισμένα μέτρα υποστήριξης μένει να φανεί, ωστόσο το αίτημα αυτό δημιουργεί πίεση στους δυτικούς συμμάχους να καταλήξουν σύντομα σε συγκεκριμένες αποφάσεις.

Πίεση για κατάπαυση πυρός

Η Ευρώπη θα συνεχίσει να πιέζει ώστε να υπάρξει κατάπαυση πυρός ως αναγκαίο πρώτο βήμα πριν από κάθε ουσιαστική διαπραγμάτευση. Αντιθέτως, η αμερικανική πλευρά, υπό την ηγεσία Trump, φαίνεται να επιλέγει μια πιο ευέλικτη προσέγγιση, εστιάζοντας στην άμεση έναρξη συνομιλιών ακόμα και σε συνθήκες πολέμου. Το ζήτημα αυτό αναμένεται να αποτελέσει σημείο έντονης τριβής στις επόμενες εβδομάδες.

Συμφωνία στη ρητορική, όχι όμως στα ουσιώδη

Παρά το θετικότερο κλίμα, οι ουσιαστικές διαφορές παραμένουν άλυτες. Η ελλιπής σαφήνεια γύρω από τις εγγυήσεις ασφάλειας, το ανοιχτό ζήτημα των εδαφών και η απουσία συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός δείχνουν ότι η πορεία προς μια συνολική ειρήνη θα είναι μακρά και γεμάτη εμπόδια. Το ζητούμενο πλέον είναι αν οι δηλώσεις προθέσεων μπορούν να μετατραπούν σε δεσμεύσεις που θα αντέξουν στον χρόνο.

Η χθεσινή συνάντηση στον Λευκό Οίκο άφησε ένα μίγμα αισιοδοξίας και επιφυλακτικότητας. Από τη μια πλευρά, τέθηκαν σε κίνηση σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως η πιθανή συνάντηση Zelensky - Putin και η ενίσχυση της Ουκρανίας με νέα εξοπλιστικά προγράμματα. Από την άλλη, οι θεμελιώδεις διαφωνίες για την ασφάλεια, τα εδάφη και την άμεση παύση των εχθροπραξιών παραμένουν άλυτες. Το επόμενο διάστημα θα είναι καθοριστικό. Είτε θα επιβεβαιώσει τη διάθεση για ειρήνη με απτά βήματα, είτε θα αναδείξει τα όρια της διπλωματίας σε μια από τις πιο σκληρές συγκρούσεις της εποχής μας.

Main Image Credits: AP Photo/ Julia Demaree Nikhinson