Ολόκληρος ο μήνας του Οκτώβρη αφιερώνεται στην πρόληψη και την ενημέρωση κατά του Καρκίνου του Μαστού, ενώ η 25η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα αντιμετώπισής του. Παρότι ο καρκίνος του μαστού συνήθως συνδέεται με τις γυναίκες, και οι άντρες -σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις- μπορούν να νοσήσουν από αυτόν. Στον κόσμο κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 2,1 εκατομμύρια νέοι ασθενείς και στην Ελλάδα πάνω από 7.000 γυναίκες διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο με αυτόν. Την ίδια στιγμή, οι γυναικολογικοί καρκίνοι, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, των ωοθηκών και της μήτρας, μπαίνουν κι αυτοί στο μικροσκόπιο καθότι σημειώνεται πρωτοφανής εξάπλωσή τους. Τα παραπάνω αποτελούν δεδομένα που μας αφορούν όλους, προκαλώντας μας να αναζητήσουμε πρόληψη, ενημέρωση και έγκαιρη διάγνωση.
ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ: ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ
Δυστυχώς, όπως όλα δείχνουν, ο καρκίνος του μαστού πρόκειται να εντοπιστεί σε περισσότερους ανθρώπους παγκοσμίως μέχρι το 2050, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Σε διεθνές επίπεδο, μία στις 20 γυναίκες θα παρουσιάσει καλοήθεια στον μαστό της κάποια στιγμή στη ζωή της. Η ανάλυση του Διεθνούς Οργανισμού Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), που δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine, προβλέπει ότι τα επόμενα 25 χρόνια θα καταγράφονται ετησίως 3,2 εκατομμύρια νέες διαγνώσεις. Η Dr. Joanne Kim από το IARC υπογραμμίζει ότι σήμερα «κάθε λεπτό τέσσερις γυναίκες διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού», υποστηρίζοντας παράλληλα ότι τα κράτη μπορούν να μειώσουν τον αριθμό ασθενών, υιοθετώντας πολιτικές πρόληψης και επενδύοντας στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Τα τελευταία 10 χρόνια, η θνησιμότητα έχει μειωθεί σε αρκετές χώρες χάρη σε αυτές τις πρακτικές και την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης.
Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΣΠΙΔΑ
Η πρόληψη παραμένει το ισχυρότερο «όπλο» για την αποτροπή της εμφάνισης του καρκίνου του μαστού και όχι μόνο. Αν και δεν μπορούμε να ελέγξουμε παράγοντες όπως το DNA ή την κληρονομικότητα, υπάρχουν πρακτικά βήματα που μειώνουν τον κίνδυνο: ένας υγιεινός τρόπος ζωής, η σωματική άσκηση, η σωστή διαχείριση του άγχους και οι τακτικοί έλεγχοι από ειδικό γιατρό. Η αυτοεξέταση του μαστού αποτελεί το πρώτο βήμα της πρόληψης. Συνιστάται να γίνεται μια φορά τον μήνα, πάνω στην ίδια ημερομηνία, ώστε κάθε γυναίκα να εξοικειωθεί με το πώς «αισθάνεται» το στήθος της. Η παρατήρηση οποιασδήποτε αλλαγής, ακόμα και μικρής, μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη διάγνωση και ίαση. Eν έτη 2025 και η τεχνητή νοημοσύνη αποδεικνύεται πολύτιμος σύμμαχος στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού, αφού σύμφωνα με το Νορβηγικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας (FHI) ένας ειδικός αλγόριθμος καταφέρνει τώρα να αναλύσει με ακρίβεια μαστογραφίες και να προβλέψει μελλοντικό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε τέσσερα έως και έξι χρόνια πριν τη διάγνωση. Στην Ελλάδα, στον αγώνα της έγκαιρης πρόληψης, κομβικό ρόλο έχει το εθνικό πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά», το οποίο τα τελευταία τρία χρόνια παρέχει δωρεάν ψηφιακή μαστογραφία, υπερηχογράφημα και ιατρική εξέταση στις γυναίκες.
ΝΕΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Παλαιότερα, υπήρχε η αντίληψη ότι ο καρκίνος του μαστού είναι μια ενιαία νόσος που απαιτεί τυποποιημένη θεραπεία. Σήμερα, όμως, οι επιστήμονες μπορούν να διαχωρίζουν τους όγκους ανάλογα με τον κυτταρικό τους τύπο, προσφέροντας εξατομικευμένη θεραπεία. Αν και η χειρουργική εξακολουθεί να είναι απαραίτητη στις περισσότερες περιπτώσεις, η χημειοθεραπεία πλέον μπορεί να μειωθεί ή ακόμη και να αποφευχθεί. Νέα φάρμακα δίνουν τη δυνατότητα στους γιατρούς να προσαρμόζουν τη θεραπεία στις ανάγκες κάθε ασθενούς. Για παράδειγμα, οι αναστολείς CDK4/6 προστίθενται συχνά σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου μετάστασης, ενώ η ανοσοθεραπεία ενισχύει την ικανότητα του οργανισμού να καταπολεμά τα καρκινικά κύτταρα. Στη λίστα των θεραπειών προστίθενται και τα ερευνητικά εμβόλια που στοχεύουν πρωτεΐνες όπως η άλφα-λακταλβουμίνη, η πρωτεΐνη γάλακτος, που μετατρέπεται σε ανοσολογικό στόχο, που μπορεί να διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στα κακοήθη κύτταρα. Τέλος, με μια πρόσφατη ανακοίνωσή της, η φαρμακευτική εταιρεία Lilly Oncology, παρουσίασε τα αποτελέσματα της φάσης 3 κλινικής δοκιμής, τα οποία έδειξαν ότι το χάπι Abemaciclib, που κυκλοφορεί με την εμπορική ονομασία Verzenio, μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο υποτροπής σε ορισμένους τύπους πρώιμου καρκίνου του μαστού ή όταν η νόσος έχει ήδη εξαπλωθεί στους λεμφαδένες – ωστόσο τα ευρήματα δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί σε επιστημονική επιθεώρηση.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΔΙΑΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ
Το μέλλον φέρνει κι άλλες καινοτομίες. Η παρακολούθηση γενετικών μεταλλάξεων μέσω αίματος εξελίσσεται ραγδαία και σύντομα θα αποτελέσει καθημερινό εργαλείο για την παρακολούθηση της νόσου. Ο κληρονομούμενος καρκίνος του μαστού συνδέεται κυρίως με παθογόνες μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί και το γονίδιο PALB2, το οποίο πολλοί χαρακτηρίζουν ως το «τρίτο BRCA», αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΑΡΚΙΝΟΙ: ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ
Οι υπόλοιποι γυναικολογικοί καρκίνοι περιλαμβάνουν κακοήθειες των γυναικείων αναπαραγωγικών οργάνων, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, των ωοθηκών, της μήτρας (ενδομητρίου) και του κόλπου, που είναι και ο πιο σπάνιος. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με λοίμωξη από τον ιό HPV. Οι περισσότερες περιπτώσεις αναπτύσσονται αργά, ξεκινώντας από προκαρκινικές αλλοιώσεις που μπορούν να εντοπιστούν με το τεστ Παπανικολάου. Πλέον, το κρατικό πρόγραμμα για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, προσφέρει δωρεάν διαγνωστικές εξετάσεις (test Pap για γυναίκες 21-29 ή μοριακό τεστ HPV DNA για γυναίκες 30-65) και επαναληπτικές εξετάσεις σε περίπτωση ευρημάτων. Ο εμβολιασμός κατά του HPV, που συστήνεται για αγόρια και κορίτσια ηλικίας 9 έως 11 ετών, αποτελεί πλέον ισχυρό εργαλείο πρόληψης, μειώνοντας σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Ο καρκίνος των ωοθηκών συχνά διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο, καθώς τα αρχικά συμπτώματα, όπως φούσκωμα, κοιλιακή δυσφορία ή αλλαγές στην πέψη, δεν είναι απαραίτητο ότι μπορεί να σχετίζονται με αυτόν. Ο καρκίνος του ενδομητρίου εμφανίζεται κυρίως σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και συχνά συνοδεύεται από μη φυσιολογική αιμορραγία. Επιπλέον, ερευνητικά εμβόλια που στοχεύουν σε συγκεκριμένα αντιγόνα όγκου εξετάζονται για την πρόληψη και θεραπεία των καρκίνων των ωοθηκών και του ενδομητρίου. Τέλος, η ανοσοθεραπεία έχει εφαρμοστεί με επιτυχία και στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2025
