H σκανδιναβική λογοτεχνία υπήρξε για δεκαετίες μια από τις πιο επιδραστικές «φωνές» της ευρωπαϊκής γραφής. Στα κείμενα των συγγραφέων του Βορρά συνδυάζονται η ένταση που έρχεται σε αντιπαράθεση με τη ηρεμία των φυσικών τοπίων, η βαθιά εσωτερικότητα των χαρακτήρων και η κοινωνική παρατήρηση που συχνά γίνεται αιχμηρή κριτική. Ανάμεσα στα σημαντικότερα έργα που άφησαν ανεξίτηλο αποτύπωμα βρίσκονται έξι βιβλία που, αν και προέρχονται από διαφορετικές περιόδους και σχολές, συνομιλούν μεταξύ τους μέσα από τις διαχρονικές τους θεματικές.

Ανακαλύψτε τα!

"Pan" - Knut Hamsun (1894)

Το Pan, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του Knut Hamsun, είναι ένα μυθιστόρημα που ακροβατεί ανάμεσα στην ηθογραφία και τον ψυχολογικό ρεαλισμό. Ο ήρωας, υπολοχαγός Τόμας Γκλάν, ζει απομονωμένος σε μια καλύβα στη βόρεια Νορβηγία, δίπλα σε ένα δάσος που μετατρέπεται σχεδόν σε χαρακτήρα του βιβλίου. Η αφήγηση, γραμμένη με τη χαρακτηριστική λυρικότητα και ευαισθησία του Hamsun, εξερευνά την ανθρώπινη μοναξιά και τον αταβιστικό δεσμό με τη φύση. Το πάθος του Γκλάν για την Έντουα μυρίζει επικίνδυνη εμμονή, μια σχέση ρευστή, αντιφατική, σχεδόν μυστικιστική. Το Pan αποτελεί ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα που ανέδειξαν τον ψυχολογικό μοντερνισμό στη σκανδιναβική γραφή, θέτοντας τα θεμέλια για τον τρόπο με τον οποίο η λογοτεχνία του Βορρά θα χειριζόταν, αργότερα, την εσωτερική αναμέτρηση των ηρώων της.

"Growth of the Soil" - Knut Hamsun (1917)

Με το "Growth of the Soil", ο Hamsun τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1920. Εδώ ο συγγραφέας εγκαταλείπει τον εσωστρεφή ρομαντισμό του Pan και στρέφεται σε μια επική αφήγηση που εξυμνεί την αγροτική ζωή, τη γη, τη χειρωνακτική εργασία και την πρωτόγονη καθαρότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Ισαάκ, ενσαρκώνει την αυθεντικότητα του ανθρώπου που δεν αλλοιώνεται από τη μοντέρνα ζωή, ούτε από την ταχύτητα του εκσυγχρονισμού. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που λειτουργεί ως ύμνος στη φυσική ρίζα του ανθρώπου, αλλά και ως ένας στοχασμός πάνω στη σχέση του με την πρόοδο. Θεωρείται από πολλούς η σκανδιναβική απάντηση στα μεγάλα ηθογραφικά έπη του 19ου αιώνα - ένα κείμενο όπου η απλότητα αποκτά κοσμική, σχεδόν μυθική διάσταση.

"Kristin Lavransdatter" - Sigrid Undset

Η Sigrid Undset δημιούργησε με την Kristin Lavransdatter ένα από τα πιο άρτια ιστορικά μυθιστορήματα που γράφτηκαν ποτέ. Η τριλογία, που εκτείνεται από την εφηβεία της Κριστίν μέχρι τα γεράματά της, εκτυλίσσεται στη μεσαιωνική Νορβηγία και συνδυάζει με υποδειγματικό τρόπο ρεαλιστική ψυχογράφηση και ιστορική ακρίβεια. Η ηρωίδα παλεύει ανάμεσα στο καθήκον και την επιθυμία, την πίστη και την αμαρτία, τη γυναίκεια ταυτότητα και τους κοινωνικούς περιορισμούς της εποχής της. Το έργο προσεγγίζει τη θρησκευτικότητα όχι δογματικά, αλλά ως υπαρξιακό ταξίδι. Η Undset, που έλαβε Νόμπελ το 1928, κατάφερε να δημιουργήσει μια σκανδιναβική «Αννα Καρένινα», όπου οι προσωπικές μάχες μιας γυναίκας γίνονται καθρέφτης μιας ολόκληρης κοινωνίας.

"Doctor Glas" - Hjalmar Söderberg

Tο Doctor Glas του Σουηδού Hjalmar Söderberg παραμένει έως σήμερα ένα από τα πιο ανατρεπτικά μυθιστορήματα του ευρωπαϊκού 20ού αιώνα. Γραμμένο σε μορφή ημερολογίου, αποτυπώνει τον εσωτερικό κόσμο του γιατρού Γκλας, ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα ηθικό δίλημμα που ακουμπά τα όρια της εγκληματικότητας. Το βιβλίο διερευνά με σπάνια διαύγεια ζητήματα ενοχής, εξουσίας, έρωτα και δικαιολόγησης του «κακού». Ο Söderberg καταφέρνει να μετατρέψει ένα δήθεν απλό κοινωνικό δράμα σε φιλοσοφικό θρίλερ, θέτοντας ερωτήματα που θυμίζουν τον Ντοστογιέφσκι, αλλά με λιτή, ψυχρή σκανδιναβική καθαρότητα.

"The Serious Game" - Hjalmar Söderberg

Σε αντίθεση με το σκοτεινό Doctor Glas, το The Serious Game είναι ένα μυθιστόρημα πιο ρομαντικό, αλλά όχι λιγότερο πικρό. Αφηγείται τον έρωτα δύο ανθρώπων που ποτέ δε συναντιούνται στην κατάλληλη στιγμή της ζωής τους. Ο Söderberg καταγράφει με ωριμότητα και συγκράτηση την ένταση ανάμεσα στην επιθυμία και την κοινωνική σύμβαση, δημιουργώντας ένα από τα πιο λεπτοδουλεμένα συναισθηματικά πορτρέτα της σουηδικής λογοτεχνίας. Η εξαιρετική του δύναμη βρίσκεται στην αμεσότητα με την οποία αποτυπώνει το ανικανοποίητο - τη μόνιμη ανθρώπινη ευθραυστότητα μπροστά στο χρόνο και τις επιλογές.

"The Laughing Policeman" - Maj Sjöwall & Per Wahlöö

Αν τα παραπάνω έργα αποτελούν τα μεγάλα κλασικά της κλασικής λογοτεχνίας, το The Laughing Policeman ανήκει στη νεότερη παράδοση του σκανδιναβικού νουάρ, της σχολής που έθεσε τα θεμέλια για τους Nesbø, Mankell και όλους τους σύγχρονους εκπροσώπους του είδους. Το βιβλίο, το τέταρτο της σειράς Μάρτιν Μπεκ, είναι ένα υποδειγματικό αστυνομικό μυθιστόρημα, δομημένο με ακρίβεια και κοινωνικό υπόβαθρο. Οι Sjöwall–Wahlöö δεν ενδιαφέρονταν μόνο για το μυστήριο, αλλά χρησιμοποιούσαν τον αστυνομικό καμβά για να ασκήσουν κριτική στο κοινωνικό κράτος, στην πολιτική και στις δομές εξουσίας της Σουηδίας. Το αποτέλεσμα είναι ένα έργο που ξεπερνά το αστυνομικό είδος και ανάγεται σε κοινωνικό ντοκουμέντο μιας ολόκληρης εποχής.